Маҳаллий мутахассислар томонидан РФнинг бу ҳаракатлари куч намойиши сифатида баҳоланмоқда. Кеманинг анча олдиндан режалаштирилган - Россия ҳарбий денгиз флоти куни шарафига Бош ҳарбий-денгиз парадида иштирок этиши Скандинавия ҳарбийлари ва мутахассислари томонидан эътиборга олинмади.
Швеция Мудофаа тадқиқотлари институти тадқиқот бўлими бошлиғи Никлас Гранхольм яқин бир неча ҳафта ичида Россия ҳарбий-денгиз флотининг қандайдир машғулотлари бўлиб ўтишини тахмин қилмоқда. Унинг қайд этишича, иккита ядровий реакторга эга 150 метрлик субмарина Болтиқбўйи учун жуда катта ва хавфли. Швециянинг 60 метрли дизел сув ости кемалари у билан таққослаганда ютқазиши аниқ. "Антей" - бу Россия ҳарбий қудрати намойишидир, дея хулоса қилади ҳарбий эксперт.
Русийзабон нашр бўлган "Stockholm сейчас" яна бир мутахассис, хавфсизлик бўйича маслаҳатчи Йоаким фон Браун фикридан иқтибос келтиради: "Россия ҳарбийлари бизга аниқ сигнал йўллашмоқда: улар бизга ўзларининг улкан ва кучли эканликларини кўрсатмоқдалар". Швеция қуролли кучлари Болтиқбўйидаги вазиятни кузатмоқда. Данияликлар биринчи бўлиб 150 метрлик "игнани пичан ичида" аниқлагани, яъни Россиянинг К-266 "Орел" сув ости ракетали крейсерини сув усти ҳолатида ва 15 узел тезликда (27 км/соат атрофида) аниқлаганидан беҳад фахрланмоқда.
Болтиқ денгизи нима деган гап, ахир энди бутун Атлантика океани хавф остида. Ғарб мутахассислари таъкидига кўра, сўнгги йилларда Россия сув ости кемалари ўз характеристикасини, экипажлар эса – маҳоратини сезиларли яхшилади. Узоқ масофаларга ҳаракатланувчи сув ости кемалари НАТО учун бош оғриғига айланди, ахир улар сал олдин Шимолий Атлантикада ўз ҳукмронлигини йўқотганлигини эълон қилишган эди. Ҳар қандай ҳолатда ҳам, Болтиқбўйида нима рўй бермоқда?
Ракета ташувчи ядровий қурилмага эга К-266 "Орел" атом сувости кемаси ҳақиқатан Шимолий флотдан Болтиқ денгизининг Фин кўрфазига ҳаракатни амалга оширди. РФ Мудофаа вазирлиги буни яширгани йўқ. Яна бир нарса маълум: 949А "Антей" лойиҳасидаги субмариналар биринчи навбатда душман томоннинг авиаташувчи гуруҳларига қарши кураш учун мўлжалланган ва шу боис Болтиқбўйи мамлакатлари ҳотиржам ухлашлари мумкин (уларда авианосецлар йўқ). НАТОнинг Европадаги ҳарбий-денгиз кучлари ҳам "Орёл"нинг нишонига айланмайди.
Россия ядровий сув ости кемасининг Болтиқ денгизига саёҳати мақсадига доир саволга жавоб юзада қалқиб турибди. Россияда июл ойининг охирги якшанбаси(яъни 2020 йилда - 26 июлда)да ҳарбий денгиз флоти куни нишонланади. Шу боис, бугунги кунда Болтиқбўйи минтақаси давлатларидаги ҲДК экспертлари атом кемаси "Антей"нинг ташрифи мақсади бўйича турли хаёлларга берилишлари ажабланарли.
Эслатиб ўтаман, 2018 йилда "Орёл" крейсери Болтиқ денгизидаги Фин кўрфазида ўтган Россия Бош ҳарбий-парадида Шимолий флотни намойиш этган эди. Гарчи экипаж ўша вақтда ҳам, 2020 йилда ҳам Североморск ва Кронштадт ўртасидаги 1500 денгиз милидан ошиқ (тахминан 2800 км) босиб ўтишга тўғри келган бўлса-да, бу фақатгина тинчлик миссияси бўлди.
"Антей" ҳамкорларни хафа қилмайди
Учинчи авлоддаги 949А "Антей" лойиҳасининг сув ости кемалари ("Орёл", "Смоленск". "Воронеж", "Омск", "Тверь" ва бошқалар) душман авиаташувчиларига ва қирғоқ нишонларига ҳаракат масофаси 500 кмга тенг "Гранит" товушдан юқори тезликдаги қанотли ракеталари билан ракета ҳужумларини амалга ошириш учун яратилган.
Улар қалинлиги 45-68 мм бўлган пўлатдан ясалган мустаҳкам цилиндрсимон корпусга (10 та бўлинма) ва уфққа 45 даража бурчак остида (сув остидан учириш учун) кемаларга қарши ракеталарни учириш мосламаларига эга. Конструкцияси арктик кенгликларда сузиш учун мустаҳкамланган. Шу билан бирга, "Антей" нархи Американинг "Нимиц" типидаги авиаташувчиси нархидан тахминан 10 баравар арзонроқ.
К-266 "Орёл" сув ости крейсери 1993 йилдан бери Россия ҳарбий-денгиз кучларининг жанговар таркибида. 2017 йилда такомиллаштирилганидан сўнг, у бортида П-800 "Оникс" кемаларга қарши ракета тизимиги эга бўлди, унинг ўқ-дорилар захираси - 72 дона ЗМ-45 ракеталари ва 24 дона ҳар хил турдаги торпедалар. Таққослаш учун, Шимолий флотнинг етакчиси, "Петр Великий" оғир ядровий ракета крейсери, атиги 20та кемага қарши ракеталар билан жиҳозланган.
"Орёл" янги автоматлаштирилган жанговар бошқарув тизими, гидроакустика тизими ва паст шовқинли винтлар ҳисобига ўз имкониятларини оширди. Аввалроқ маълум бўлдики, чуқур такомиллаштириш жараёнида "Антей" шунингдек, 2500 кмгача бўлган масофадаги нишонга зарба беришга имкони бор "Калибр" ракета тизимлари билан жиҳозланмоқда.
Қандай бўлмасин, "Орел” ядровий сув ости ракета крейсери ноёб жанговар хусусиятларга эга, 600 метр чуқурликгача шўнғиш қобилиятига эга, 24 минг тонна сув сиғимига эга, узунлиги 155 метр, сув ости тезлиги 32 узелгача (тахминан 59км/с), автономия - 120 кун, экипаж - 130 киши. Кема кўплаб машқлар ва юришларда муваффақиятли иштирок этди, икки марта денгиз нишонига ўқ узгани учун денгиз флотининг бош қўмондони мукофотинининг қўлга киритди.
Кильватер чизиғи бўйлаб мағрур тартибда
13 июл куни Россия ҳарбий-денгиз флоти бош қўмондони адмирал Николай Евменов шундай деди: “Бош денгиз парадида иштирок этиш учун Шимолий флот кемаларининг таркибига "Вице-адмирал Кулаков" кемаларга қарши кемаси ва "Орёл" ядровий сув ости ракета крейсери кирган кемалар отряди Фин кўрфазига етиб келди. Яқин кунларда отряд парад тадбирларига тайёргарликни бошлайди". Кронштадт рейдининг акваторияси катта сув сиғимига эга кемаларни вақтинча жойлаштиришга тайёр.
Флотлараро ўтиш пайтида "Вице-адмирал Кулаков" катта кемаларга қарши ракета кемаси ва "Орел" ядровий ракета сув ости крейсери экипажлари ҳаво мудофааси ва сув ости кемаларига қарши мудофаа, кечаси ва кундузи сигнал алмашинуви, омон қолиш қобилияти учун кураш бўйича бир қатор ҳарбий машқларни бажардилар. Вахта зобитлари ва штурманлари Балтика денгизи акваториясининг навигацион хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда қимматли тажрибага эга бўлишди.
Йирик сув сиғимили кемалар парад тартибининг машқлари бошланди. Кронштадт рейдида байрамга “Орёл” крейсери билан биргаликда "Вице-адмирал Кулаков" катта кемаларга қарши кемаси, "Минск" ва “Королев” катта десант кемалари тайёргарлик кўрмоқда. Экипажлар алоқа ва ўзаро ҳамжиҳатлик, кильватер сафида белгиланган тезликда ва курс бўйича ҳаракатланишни ишлаб чиқмоқдалар. Кронштадтнинг (ҳатто Балтика денгизчилари учун ҳам) қийин акваториясида ўтиш учун вахтадаги зобит ва штурман мутахассисларининг тайёргарлиги текширилмоқда.
Замонавий Балтика денгизи флоти - бу Россиянинг Ғарбий йўналишдаги ҳимоя нуқтаси, кемалар кучлари, денгиз авиацияси, ҳаво мудофааси, қирғоқ кучлари ва ягона оператив ва техник таъминот идораларини бирлаштирувчи турли хилдаги оператив ва стратегик бирлашма.
Бош парадга жалб қилинган ҳарбий-денгиз кучларининг катта қисми ва воситалари (ўнлаб кемалар, самолётлар ва вертолётлар) байрамни стратегик операция кўринишига айлантиради. Мақсадлар тинчлик учун, ташкилаштириш - жанговардир. Бу одатий ҳол. Болтиқ денгизида Россия ҲДФ мавжудлиги таҳдид солувчи ҳарбий қудрат намойиши эмас, балки 317 йиллик муддатга эга тарихий фактдир. Ва ракета ташувчи К-266 "Орёл" атом сув ости крейсери бу ерда – меҳмонда эмас, аксинча ўз уйидадир.
