“Бу сафар” баҳона принципиал, чунки ўтган ҳафта Украина раҳбари учун омадсиз бўлди.
Буларнинг барчаси Давосдаги Жаҳон иқтисодий форумидаги муваффақиятсиз нутқ ва Руминия билан дипломатик тушунмовчиликдан бошланиб, Исроилда мутлақо бемаънилик билан якунланди.
Освенцим озод бўлишининг бу йиллик маросими можаронинг бир қисмига айланди, баррикадаларнинг бир томонида Польша бўлган бўлса, бошқа томонида Исроил ва Россия. Қуддусда бўлиб ўтган хотира тадбирлари Польшадаги воқеаларига қараганда анча таассуротлироқ бўлди.
Энг нуфузли державалар қарама-қаршиликка, халқаро майдонда одат бўлганидек - уларнинг иштирок этиш мақомига қараб ўз муносабатларини билдирдилар. Агар Исроилда Россия, Германия, Франция, Буюк Британия ва АҚШ жуда юқори даражада намойиш этилган бўлса, Польшада ҳамма нарси анча камтарона кечмоқда.
Шу билан бирга, баъзи Шарқий Европа давлатлари, хусусан Литва, Варшава томонига ёндашдилар. Миллий сейм яҳудийлар ўлдирилган жойда уларнинг хотирасини шарафлаш яхшироқ деб таъкидлади, у ерга президент Гитанас Науседа ҳам етиб борди.
Болтиқбўйи қўшниларининг танлови тўғрисида кўп нарса борича айтиш мумкин, аммо расмий равишда уларнинг ҳаракатлари турли хил давлатлар вакиллари бундай ҳолатларда ўзаро алоқада бўлган дипломатик тил ва протокол қоидаларига тўлиқ мос келади.
Чинни дўконида шубҳали шуҳрат қозонган фил каби ўзини тутган, Украина ўз раҳбарининг хатти-ҳаракатлари туфайли жанжалнинг марказида бўлишга муваффақ бўлган ягона давлат бўлди.
Маълумки, Владимир Зеленский Холокост форумида иштирок этиш учун Қуддусга учиб келди, аммо тўсатдан асосий тадбирга боришдан бош тортди. Украина президентининг бу қадами нафақат ташкилотчиларни, балки тадбир сабабчиларини ҳам ҳақорат қилганини ҳеч қандай тушунтиришлар теккислай олмайди.
Параллел равишда Украина томони Владимир Зеленскийнинг Исроилга ташрифининг асл мақсади шу деган таассурот қолдириш учун Владимир Путин билан учрашуви ўтказишни сўрайди. Киев вакиллари, айниқса, умумий контекстда ва форумга ташрифнинг амалда бекор қилинишини ҳисобга олган ҳолда, Россия президентининг дастурида улар учун вақт топилишини жуда мағрур кутишган.
Украина раҳбари ҳеч қайси режасини амалга ошира олмай, бунинг устига ўзининг ва давлатнинг обрўсига путур етказган ҳолда Исроилни тарк этишга мажбур бўлди.
Бу барча муваффаққиятсизликларда фақатгина Владимир Зеленскийни айблаш нотўғри бўлади. Олдинги раҳбар Петр Порошенко ҳам бир неча бор халқаро тадбирларда ноўрин қадамлар қўйгани учун танқид ва масхаралаш объекти бўлиб келган.
Бу фақатгина Украинанинг муаммосига ўхшайди.
Шубҳасиз, ушбу вазиятнинг сабабларидан бири - расмий Киевнинг чуқур саводсизлиги, ташқи сиёсат алоқалари тилини, ва ҳатто протокол қоидаларини яхши билмаслиги. Президентнинг нутқининг инглиз тилига расмий таржимасида "нотўғри" талқин қилиш имконини берадиган муваффақиятсиз феълдан фойдаланилганлиги сабабли Руминия билан бўлган янги жанжал - бунинг яна бир тасдиғидир.
Эҳтимол, Владимир Зеленский, Қуддус форумида қатнашишдан бош тортганини эълон қилиб, диққатни жалб қилмоқчи бўлди, ва бу унга ва мамлакати обрўсига қандай зиён етказишини англамас эди.
Бундан ташқари, миллий амбицияларнинг мавжуд потенциал билан тубдан номутаносиблиги Киев ҳукумати учун жуда оғриқли масала. Украина ҳамма жойда бошқа мамлакатлар, шу жумладан Россия, Исроил ёки ўша Польшанинг каттароқ имкониятларининг намойиши билан тўқнашмоқда. Киев Польша президентининг Қуддусга боришдан бош тортгани нима сабабдан сиёсий демаршга айланганини тушунмайди, аммо Зеленскийнинг янада юмшоқ ҳаракати шармандали бемаънилик сифатида қабул қилинди.
Украина ўз ўрни глобал ва мустақил ўйин олиб борувчи (ва буни қандай қилишни билувчи) минтақавий кучларнинг ёнида эмаслигини, аксинча, Вашингтон ёки Брюсселдан – а) тўғри ўтир ва б) жим буйруқларини кутиб ўтирадиган аҳамияти бўйича учинчи поғонада турувчи шарқий европа мамлакатлари гуруҳида эканлигини тушуниб, англай олмаяпти.
Халқаро миқёсда хижолатли ҳолатларнинг ҳам сабаби шунда. Ўзини иложи борича баланд овозда эълон қилишга ҳаракат қилиб, миллий раҳбарият қабул қилинган қоидалар, протоколлар ва ҳатто соғлом ақл-идрокка риоя қилмасдан ҳаракат қилмоқда. Бунинг ўрнига у маргинализация янги тўлқини ва кучайиб бораётган “муносиб уйларга киришга йўл қўйиб бўлмайдиган ваҳший мамлакат” мақомига эга бўлмоқда.
Энг ёмони, бу ҳолат Украинани қўллаб-қувватловчи давлатлар гуруҳига соя солмоқда. Натижада, ўз сўзлари ва хатти-ҳаракатларига назоратсиз Киевдан узоқлашиш жараёни қизғин давом этмоқда.
Шундай қилиб, Владимир Зеленскийнинг Польшадаги тадбирларида муносиб ва етарли даражада иштирок этиши, гарчи Украинани энг юқори лавозимли амалдор сифатида иштирок қилса ҳам, Варшавага очколарни кўпайтиришдан кўра, уларни пасайишига олиб келади.
