ТОШКЕНТ, 13 сен — Sputnik. Ўзбекистонда эркин конвертация киритилганига роппа-роса бир ҳафта бўлди. Орадан анча йиллар ўтиб, аҳоли мамлакат банкларига валюта топшириш ва, аксинча, уни сотиб олиш имконига эга бўлди. Аммо кейинги вақтларда ҳаммаси ҳам аслида биз кутгандай оддиймаслиги аён бўлмоқда.
Шу вақтгача одамлар долларни банклардан эркин сотиб ололмасдилар, бунинг учун "қора бозор"га мурожаат қилиш талаб этиларди. Табиийки, ноқонуний валютачилар ҳам ўз навбатида фуқароларга долларни давлат курсидан икки баробар қиммат нархда пуллар эди.
Банк томонидан ўрнатилган пасайтирилган курс эса тепадаги маълум амалдорлар "чўнтаги" учун хизмат қилиб, улар бундан яхшигина даромад кўришди ҳам.
Жорий йил бешинчи сентябр куни эркин конвертациянинг киритилиши мамлакатда ҳақиқий шов-шувли ҳодисага айланди.
Таъкидлаш жози, аҳоли умрида биринчи марта молиявий муассасада валютани қора бозордан юқори нархда, бунинг устига паспортсиз алмаштириш имкониятига эга бўлди. Маблағнинг умумий миқдори 10 минг долларга етсагина шахсни тасдиқловчи ҳужжат талаб этилар эди.
Бундан ташқари эндиликда доллар сотиб олиш имкони пайдо бўлди. Тўғри, қўлингизга ҳеч ким долларни бериб қўйган эмас, банкдан валютани харид қилган тақдирингизда у сизга конверсион деб аталмиш картага тушириб берилсада, аммо банкдан долларни эркин харид қилиш имкони яратилиши ҳам ўзига хос воқеа бўлди.
Бу ерда ҳам битта "лекин"и бор, конверкарталардан мамлакат ичида эмас, фақат чет элда фойдаланиш мумкин.
Аммо шу билан бирга аҳоли учун доллар харид қилишда барча чекловлар олиб ташланган, эндиликда валюта учун тўловни нафақат нақд пулда балки сўм пластик карталарда ҳам амалга ошириш мумкин. Илгарилари бу ҳақда гап-сўз бўлиши мумкин эмасди.
Яна бир качилиги эндиликда фуқаролар бир кварталда беш минг долларгача валютани харид қилишлари мумкин.
Ўзбекистон миллий банки Тошкентдаги филиалида фаолият юритувчи ходимнинг сўзларига кўра, айни вақтда эски компьютер тизимидаги ушбу камчиликлар устида иш олиб борилмоқда. Хусусан, яқин келажакда мамлакатда ҳаётга татбиқ этилаётган валюта ислоҳотига биноан жисмоний шахслар хоҳлаган миқдорда валюта харид қилишлари мумкинлигини таъкидлади.
Аниқлик киритилишича, бу операцияни амалга ошириш учун молиявий муассаса мижозларидан паспорт ёки ИННни тақдим этиш сўралади. Ушбу жараён бир неча кундан тортиб бир ҳафтагача чўзилиши мумкин.
Банкдаги "ур-сур"ларнинг эртаси куни "қора бозор" яна жонланди. Аниқроғи, эндиликда валютчиклараввалгидек "доллар борми" дея одамларга бозорларда ташланишмасада, ўз фаолиятларини янги схемада йўлга қўйиб олдилар. Эндиликда улар оддий савдогар кўринишида ёхуд одам гавжум жойда ҳатто "такси" ичида иш қилишга киришган.
Шу кечаю-кундузда валюта бозорид доллар курси 8250 сўмни ташкил қилмоқда.
"Қора бозор"нинг йўқотиш билан боғлиқ муаммолардан бири шундаки, халқ "жонли" долларни олиш имконига эга экан, ноқонуний валютачиларга қарши кураш кутилган самарани бериши даргумон.
