ТОШКЕНТ, 16 сен — Sputnik. Спутник Молдова мухбири Янина Козарь Александр Александрович ҳамда Мария Александрова билан суҳбатлашишга муваффақ бўлди. Суҳбат чоғида жуфтлик уларнинг оиласи қандай қилиб Европага бориб қолгани, шунингдек, хайрия ишлари ҳақида сўзлаб беришди.
- Айтингчи, сиз буюк шоир Александр Сергеевич Пушкинга ким бўласиз?
Александр Александрович: Мен Пушкиннинг тўғридан-тўғри авлоди вакилиман, яъни Александр Сергеевичнинг ўғли — Александр Александровичнинг эварасиман.
- Қайси тилни она тилим деб биласиз — рус тилиними ёки француз?
А.А.: — Ёшлигимизда иккимиз ҳам ўз оилаларимиз даврасида рус тилида гаплашганмиз. Аммо иккимиз ҳам француз тилидаги мактабга борганмиз. Кейинчалик кундалик ҳаётимизда француз тили кенг ўрин эгаллагани учун, бугунги кунда рус тилида сал қийналиброқ гапирадиган бўлиб қолдик. Аммо рус тилини чиндан ҳам она тилимиз деб биламиз, ва имконият туғилиши билан унда сўзлашишга ҳаракат қиламиз.
Мария Александрова: — Болалигимизда бизга Пушкиннинг эртаклари, унинг "Руслан ва Людмила" поэмасини ўқиб беришар эди. Албатта, ота-оналаримиз бизга буюк бобокалонимиз ҳақида кўп гапиришган, шу боис ёшлигимиздан Александр Сергеевични кўринмас, аммо ибратга сазовор бир сиймо тариқасида ҳамиша ёнимизда ҳис қилганмиз.
Тўғрисини айтадиган бўлсам, ота-онамиз бизга ёрқин китоблардаги Пушкин ҳақида эмас, балки болалигида ўта шўх-шодон бўлган, улғайгач — хонимларга мулозамат кўрсатадиган — бир сўз билан айтганда, ўта ҳиссиётли ва тез севиб қолувчи бир инсон ҳақида ҳикоя қилардилар. Аммо бобомиз биз учун ҳамиша орият ва ғурур рамзи бўлиб қолади. У айнан шундай яшаган ва ҳар бир биограф буни тасдиқлаши мумкин.
- Европага қандай қилиб келиб қолдиларингиз?
А.А.: — Бу 1917 йилда бўлган. Бува-бувим инқилоб тугашини кутиш учун Қримга йўл олганлар. Аммо мамлакатимиз тарихида ўта кескин ва туб бурилишлар рўй берганини англагач, Туркияга иммиграция қилишни афзал билганлар. Ўша ерда икки йил яшаб Мария Александровнанинг бува-бувиси билан танишганлар ва Туркияга қараб кетганлар.
- Иккалангизнинг танишувингиз қай тариқа кечган?
- А.А: - 1949 йил Пушкиннинг аксарият авлодлари Франция жанубидаги катта кошонада тўпланишган. У ерда авлодимиз вакиллари истиқомат қилишарди. Аммо бола бўлганимиз учун бир-биримизга унчалик эътибор қилмаганмиз.
Мари билан иккинчи учрашувимиз 1960 йилда рўй берган. Иккимиз ҳам 18 ёш бўлганимиз учун бир-биримизга жуда ёққанмиз. Аммо тўйимиз бўлишини 9 йил кутишимизга тўғри келган. Мария Парижда, мен эса Бельгияда таҳсил олардик, ўқишни тамомлашимиз керак эди. Кейин эса отам токи армияда хизмат қилмас эканман, уйланишни хаёлимга ҳам келтирмаслигим лозимлигини айтганлар. Ўша вақтларда ота-она гапини икки қилиш катта ахлоқсизлик ҳисобланарди…
Аммо армиядан қайтганимда отамлар вафот этиб қолдилар, шу боис Мария билан бир йилдан сўнг турмуш қурганмиз.
- 1999 йилда сизлар Пушкин номидаги халқаро жамғармага асос солгансизлар. У икки йўанилшда фаолият олиб боради: Европа ва Бельгияда Пушкин ижодини тарғиб қилиш ҳамда Россияда саратон касаллигига чалинган болаларга ёрдам кўрсатиш. Жамғармага қай тариқа асос солгансизлар ва бугунги кунда у қай тарзда фаолият юритмоқда?
А.А.: Биз Пушкин ҳақида Европаликлар унчалик кўп маълумотга эга эмаслигини англаб етдик. Мисол учун, бу ерда "Борис Годунов" ёки "Евгений Онегин" опералари намойиш этилганда, афишарларда ҳеч қачон улар Пушкин асарлари асосида яратилгани ёзилмайди. Биз ҳатто, театрларга қўнғироқ қилиб бу фактни кўрсатиб ўтишни ва келгусида бундай хатоларга йўл қўймасликларини сўраганмиз.
М.А.: Биз фарзанд кўра олмадик, шу боис, энг асосий мақсадимиз россиялик болаларга ёрдам бериш бўлиши керак, деган фикрга келдик. Биз маблағ тўплаб, пулларни Санкт-Петербургдаги Николай Петров номидаги саратон касаллиги касалхонасига юборамиз. Пулларни ҳар йили ўтказиладиган хайрия-тадбирлари орқали йиғамиз.
- Айтингчи неча йилдан бери биргасизлар?
А.А.: 47 йил бўлди биргамиз.
- Сизларга узоқ умр тилаймиз, амалга ошираётган эзгу ишларингиз давом этишини ва бу йўлда куч-қувват сизни ҳеч қачон тарк этмаслигини тилаймиз!
