ТОШКЕНТ, 6 фев — Sputnik. Михаил Воробьев. ЕОИИ мамлакатларидаги онлайн-чакана савдо вакиллари интернетда сотиладиган товарлар хавфсизлигини исботлаш механизмини ишлаб чиқишда тегишли иштирок этгани йўқ, шунинг учун бизнес учун қийин бўлган қоидалар қабул қилиниши мумкин. Бу ҳақда Евроосиё Иқтисодий Комиссиясининг (ЕИК) техник жиҳатдан тартибга солиш вазири Виктор Назаренко январь ойида бўлиб ўтган "Россия сегодня" медиа гуруҳи матбуот марказида маълум қилди.
Sputnik интернетда сотилаётган товарлар хавфсизлиги ҳозирда қандай назорат қилинаётгани ва яқин келажакда нималар ўзгариши мумкинлигини кўриб чиқди.
ЕИК чакана сотувчилардан таклифларни кутмоқда
Виктор Назаренконинг таъкидлашича, маҳсулот анъанавий ёки электрон тарзда сотилишидан қатъи назар, истеъмолчи учун хавфсиз бўлиши керак. Унинг сўзларига кўра, ҳозирда бу вазифа ЕИК томонидан жуда жиддий кўриб чиқилмоқда.
Комиссия ЕОИИга аъзо бўлган давлатларни, хусусан, ушбу мамлакатлардаги тадбиркорлик субъектларини соддалаштирилган тартибни ишлаб чиқишга қўшилишга ва пилот лойиҳани амалга оширишга чақирди.
ЕИК томонидан 2023 йилда ўтказилган жамоатчилик фикрини ўрганиш натижаларига кўра, ЕОИИ мамлакатлари аҳолисининг 95 фоизи учун интернетда товарларни харид қилиш одатий ҳолдир. Бундан ташқари, 30% ҳолларда истеъмолчилар сотиб олинган маҳсулот сифатсиз бўлишидан қўрқишади.
Ҳозирги вақтда ЕОИИда истеъмолчилар ва сотувчилар ўртасидаги интернетда ўзаро муносабатлар қоидаларини белгилайдиган ягона қонунчилик базаси мавжуд эмас. 2023 йил май ойида электрон тижоратда истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш бўйича умумий ёндашувлар бўйича ЕИК тавсияномаси қабул қилинди.
Комиссиянинг қайд этишича, у ЕОИИ давлатларининг йирик электрон савдо майдончалари билан муҳокама қилинган. Ҳужжатда, хусусан, аъзо давлат қонунчилигида белгиланган истеъмолчилар ҳуқуқларига риоя қилиш нафақат интернет орқали товарларни сотувчи, балки электрон савдо майдончаси оператори ҳам жавобгарлиги қайд этилган.
Бироқ, ҳар бир аъзо давлат мустақил меъёрий-ҳуқуқий базани шакллантирган бўлиб, у сезиларли фарқларга эга: истеъмолчилар ҳуқуқларини ҳимоя қилиш билан боғлиқ процессуал ҳаракатлар учун турли муддатлар белгилаб қўйилган, истеъмолчиларнинг ҳуқуқий муносабатлари иштирокчилари ўртасида тўловларни амалга оширишда турлича ёндашувлар мавжуд.
Маркетплейслар позицияси
Россия Интернет-савдо компаниялари ассоциацияси Иқтисодий ривожланиш вазирлиги ва бошқа масъул идоралар билан биргаликда электрон тижорат бўйича пилот лойиҳани амалга ошириш параметрларини батафсил муҳокама қилишга тайёрланмоқда, бу трансчегаравий товарлар хавфсизлигини таъминлашнинг ягона механизмларини ишлаб чиқиш имконини беради.
Бу ҳақда Sputnik мухбирига ассоциация президенти Артем Соколов маълум қилди.
“Ташқи электрон тижорат билан шуғулланувчи онлайн-савдо компаниялари аллақачон ушбу “пилот”да иштирок этишга тайёрлигини тасдиқлаган”, деди Артем Соколов Sputnik мухбирига. "Компаниялар аллақачон трансчегаравий савдо товарлари сифатини назорат қилиш бўйича ўзларининг тўпланган тажрибасига эга, "пилот"ни ўтказиш ушбу амалиётларни умумлаштириш ва кейинчалик бутун Евроосиё Иттифоқи ҳудудида кенгайтирилиши мумкин бўлган умумий қоидаларни ишлаб чиқиш имконини беради ", — деб таъкидлади у.
Унинг таъкидлашича, бундай амалиётлар, масалан, рўйхатдан ўтиш пайтида чет эллик сотувчининг кўп босқичли текширувлари бўлиши мумкин, бу эса дастлабки босқичда аниқ виждонсиз етказиб берувчиларнинг бозорга киришини тўхтатишга имкон беради.
Келажакда — сотувчининг сайтдаги иш сифатини назорат қилиш, шу жумладан товарларни тақиқланган тоифаларга текшириш, унинг омбори ва логистика иши, шунингдек мижозларнинг шикоятларини назорат қилиш. Онлайн савдода товарлар хавфсизлигини исботлаш механизмини муҳокама қилишда ЕИК сайтида Россия Федерацияси саноат ва савдо вазирлиги мутахассислари ҳам иштирок этмоқда, деб хабар берди Sputnik мухбирига вазирлик матбуот хизмати.
“Ҳозирги вақтда трансчегаравий электрон тижорат моделидан фойдаланган ҳолда, шу жумладан бозорлар иштирокида хориждан сифатсиз, хавфли товарларни етказиб беришни чеклашнинг турли мумкин бўлган вариантлари ўрганилмоқда”, — дейилади вазирлик хабарида.
ЕОИИ ҳудудида фаолият юритувчи йирик маркетплейслар Sputnik билан суҳбатда лойиҳа устидаги ишларда иштирок этишга тайёр эканликларини билдиришди.
Шундай қилиб, Wildberries матбуот хизмати онлайн савдо индустриясининг ўсиши билан истеъмол товарлари хавфсизлиги биринчи ўринга чиқишини таъкидлади. Бироқ, тартибга солишни ишлаб чиқишда мувозанатли ёндашувни қўллаш мақсадга мувофиқ, деди компания.
“Wildberries компанияси ЕОИИда товарлар хавфсизлиги бўйича умумий ечим топиш учун ЕИК даражасидаги ишчи гуруҳга қўшилишни режалаштирмоқда”, — дейилади матбуот хизмати хабарида.
“Ozon”нинг Sputnik мухбирига айтишича, платформа илғор бозор амалиётлари асосида мувозанатли ечим ишлаб чиқишни қўллаб-қувватлайди.
Уларнинг таъкидлашича, Ozon кўп босқичли маҳсулот сифатини назорат қилиш тизимини қурган, улар ўз тажрибасини соҳа билан баҳам кўришга тайёр ва аллақачон ЕОИИда амалга оширилаётган электрон тижорат бўйича пилот лойиҳанинг бир қисми бўлишга келишиб олган. Ozon ҳозирда экспериментни амалга ошириш самарали бўлиши учун Иқтисодий ривожланиш вазирлиги билан тафсилотларни муҳокама қилмоқда, дея қўшимча қилди матбуот хизмати.