Ўзбекистонда маркетплейслар ривожланишига нима тўсқинлик қилмоқда?
Oбуна бўлиш
Эксклюзив
Республика глобал электрон тижоратнинг бир қисмига айланиб бормоқда, унинг бозорида тобора кўпроқ маркетплейслар пайдо бўлмоқда, бу эса истеъмолчиларга товарларни янада жозибадор нархларда сотиб олиш имкониятини беради.
Тошкент шаҳрида 21-22 ноябрь кунлари “RETAIL CENTRAL ASIA”халқаро ПЛАС форуми бўлиб ўтди.
Рақамли иқтисодиёт соҳасидаги мутахассислар, жумладан, Ўзбекистонда электрон тижоратнинг (e-Commerce) ривожланиши, нега бугунги кунда трансчегаравий савдо маълум бир ўсишни бошдан кечираётгани ва республикада маркетплейсларни ривожлантириш истиқболлари қандай эканлиги ҳақида сўз юритишди.
Маркетплейслар — бу турли хил товарлар ва хизматлар сотиладиган онлайн савдо майдончалари. Бугунги кунда Ўзбекистонда уларнинг сони кўпайиб бормоқда. Маҳаллий бозорга хорижий компаниялар (Wildberries) кириб келмоқда, маҳаллий (Uzum) компаниялари очилиб, жадал ривожланмоқда.
Мустақил эксперт ва маслаҳатчи Сергей Лебедевнинг сўзларига кўра, бугунги кунда йирик маркетплейслар трансчегаравий электрон тижоратга қўшилмоқда, масалан, Хитой, Туркия ва БААда ваколатхоналар очмоқда.
“Трансчегаравий электрон тижоратнинг маҳаллий электрон тижоратдан фарқи шундаки, у ички бозорда мавжуд бўлмаган нарсани сотиб олиш имкониятини беради. Бундан ташқари, трансчегаравий электрон тижорат арзонроқ, чунки Хитой ёки Туркияда ишлаб чиқариш арзонроқ. Шуни айтиш керакки, логистика анча қиммат”, - дея тушунтиради эксперт.
Айни пайтда, Лебедевнинг сўзларига кўра, трансчегаравий савдо фақат маҳаллий бизнесни тўлдиради, гарчи у ҳозир маълум бир ўсишни бошдан кечирмоқда. Мутахассис буни, биринчи навбатда, ички бозорнинг тўйинганлиги билан изоҳлайди. Шунинг учун, йирик маркетплейслар ўз тармоқларини хориждан келган товарлар билан тўлдиришга ҳаракат қилмоқда, дейди Лебедев.
"Масалан, Россия маркетплейслари ҳамкасблар логистика инфратузилмасини ва ҳамма жойда қабул қилиш пунктлари тармоғини (буюртмаларни қабул қилиш пунктлари) қурмоқдалар", - деб қўшимча қилди Сергей Лебедев.
Жаҳон электрон тижорат бозорининг ривожланиши минтақадаги энг истиқболли бозорлардан бири ҳисобланган Ўзбекистондаги онлайн савдога таъсир ўтказа олмайди. Унинг энг йирик иштирокчиларидан бири Россиянинг Wildberries маркетплейслари бўлди.
МДҲ мамлакатларидаги логистика бўйича директори Максим Губановнинг айтишича, бугунги кунда республикада битта саралаш маркази ва 105 та буюртма етказиб бериш пункти ишламоқда, улардан ҳар куни 5 мингдан ортиғи қабул қилинмоқда.
Ўзбекистон тадбиркорлари биринчи навбатда барча МДҲ давлатларининг онлайн савдо бозорларига кириш имконига эга бўлди. Губановнинг сўзларига кўра, компания томонидан тақдим этилган бозорнинг умумий ҳажми 300 миллион кишини ташкил этади.
“Ўзбекистон биз учун энг истиқболли бозор, катта салоҳиятга эга. Ўсиш суръатлари ва мамлакат ичидаги савдо айланмаси бўйича республика Марказий Осиёнинг барча давлатларидан олдинда”, — дея аниқлик киритди Максим Губанов.
Шу боис бозор Ўзбекистон бозорида ўз иштирокини кучайтиришни режалаштирмоқда ва бир қанча муҳим қўшма лойиҳаларни амалга оширишга тайёрланмоқда. Максим Губанов таъкидлаганидек, “Ўзтўқимачиликсаноат” акциядорлик жамияти ва Электрон тижорат уюшмаси иштирокидаги тўқимачилик маҳсулотлари экспортини қўллаб-қувватлаш дастури минтақа учун стратегик лойиҳалардан бири бўлади.
"Умид қиламанки, бу йил синов тариқасидаетказиб бериш бошланади", —дея аниқлик киритди Губанов.
Мутахассис электрон тижорат ва ички бозорни ривожлантиришда почтага урғу берди. Шундай қилиб, Россия бозори Ўзбекистон почтаси билан биргаликда қабул қилиш пунктлари тармоғини ривожлантириш ва товарларни республика ичида ҳам, бутун минтақа бўйлаб етказиб беришни тезлаштириш устида ишлашни режалаштирмоқда.
Айни пайтда экспертлар Марказий Осиёда, хусусан, Ўзбекистонда маркетплейслар ривожланишига тўсқинлик қилаётган муаммолар мавжудлигини таъкидламоқда. Аввало, бу паст етказиб бериш тезлиги ва унинг юқори нархи.
Мутахассислар ўз ечимини буюртмаларни етказиб бериш пунктлари сонини кўпайтириш, шунингдек, Марказий Осиёда саралаш марказлари ва омборларни очишда кўрмоқда.
Маълумки, бугунги кунда асосий омборлар Россияда жойлашган.
“Маҳсулот истеъмолчига қанчалик яқин бўлса, шунча арзон ва тезроқ етказиб берилади. Биз истеъмол маркази Марказий Осиёга қаратилаётганини кўряпмиз”, — дея тушунтирди Губанов.
Шунингдек, унинг аниқлик киритишича, етказиб беришнинг юқори нархи биринчи навбатда логистика билан белгиланади - Россиядан Тошкентга юк ташиш узоқ, қиммат ва умуман ноқулай.
"Бу ҳолда, маркетплейслар ташиш ва етказиб беришнинг уберизациясидан фойдаланади", деб тушунтиради эксперт. — "Биз бепул ташувчиларни жалб қилишга ҳаракат қилмоқдамиз, логистика соҳасида ишлашни истаган ҳар бир киши бизнинг платформамизга келиши ва ўз хизматларини ҳамма учун қулай форматда таклиф қилиши мумкин бўлган шароитларни яратишга ҳаракат қилмоқдамиз."
Бундан ташқари, хизматларни рақамлаштириш ҳам етказиб бериш жараёнининг нархини пасайтиради. Бундан ташқари, хизматларни рақамлаштириш ҳам етказиб бериш жараёнининг нархини пасайтиради.
Мутахассисларнинг фикрича, онлайн савдо мактаблари ва маҳаллий техник ёрдам орқали ишончни ошириш, хусусан, ўзбек тилида бу муаммони ҳал қилишга ёрдам беради. Албатта, бунда Ўзбекистон Рақамли технологиялар вазирлиги ва банклар иштирок этиши керак.
Маркетплейслар – глобал электрон тижоратни ривожлантириш тенденцияларидан биридир, шунинг учун турли хил савдо майдончалари мақсадли аудитория бозорига киради.
Лекин улар имкон қадар самарали ишлаши, иқтисодиётни ривожлантириши учун, албатта, бу жараёнда давлат ҳам фаол иштирок этиши керак, дейди халқаро форум иштирокчилари. Бунга, жумладан, қонунчиликни уйғунлаштириш, моддий-техник таъминотни соддалаштириш, инфратузилмани яхшилаш, интернет тармоғининг барқарор ишлашини таъминлаш киради.
