НАТОнинг кўплаб давлатлари бугунги кунда Украинага қурол-яроғ билан "ёрдам беришга" интилишмоқда, эҳтимол, Россия билан фаразий можарода бу таъминот қурбонлар, вайронагарчиликлар сонини кўпайтиришини ва Киев режими учун фожиали натижани ўзгартирмаслигини тушунишади.
6 ноябр куни америкаликлар АҚШ қирғоқ қўриқлаш хизмати томонидан ҳисобдан чиқарилган, дастлаб қирғоқ зонасида контрабандачилар ва гиёҳванд моддалар сотувчилари билан курашиш учун мўлжалланган иккита Island кемасини Украина Қуролли Кучларига тантанали равишда топширилди (аниқроғи, сотилган). Украина Қуролли Кучларининг 30 йиллиги нишонланадиган куни воқеа ҳақоратомуз аҳволда кўринади, чунки патрул катерининг асосий қуроли замонавий денгиз жангларида мутлақо самарсиз бўлган иккита пулемёт билан жиҳозланган.
Айни пайтда Украина АҚШдан аввалроқ афғон армияси учун мўлжалланган қурол ва ўқ-дориларни олмоқчи. Вашингтон Киевга Бразилияда ишлаб чиқарилган 6та турбовинтли енгил ҳужумчи Embraer EMB 314 SuperTucano самолётларини сотишга тайёр.
Бундай техника Донбассда қаршиликни бостириш учун ас қотиши мумкин, бу ердаги жанговар ҳаракатларида Украина Қуролли Кучлари илгари 11 самолёт ва 7 вертолётни йўқотган. Улар Россия Аэрокосмик кучлари билан қарама-қаршиликда мутлақо фойдасиз. Шу боис АҚШ Украинага яширинча Patriot ҳаво ҳужумидан мудофаа ракета тизимларини жойлаштиришга ҳозирлик кўрмоқда.
Литва ҳарбий-техник ҳамкорлик доирасида Украинага занглаган, отиш учун яроқсиз ўқ-дориларни топширди. Натижада Украина Қуролли Кучларининг 56-алоҳида мотоўқчилар бригадасида режалаштирилган ўқ отиш машғулотлари тўхтатилди ва қўшинларда Литва "диверсияси" кўламини аниқлаш учун текширув бошланди.
Варшава “Россия агрессиясини” қайтариш - “Град” кўп учирувчи ракета тизими учун Киевга 5000 дона 122 мм калибрли ракета тақдим этишга тайёрланмоқда. Аммо Польша снарядлари ўнлаб йиллар давомида очиқ ҳавода сақланган, уларни йўқ қилиш керак ва Украина Қуролли Кучлари учун хавфли - улар ўқ отиш жойида портлаши мумкин.
Украина артиллерияси янги қуроллар, ўқ-дорилар, замонавий разведка ва нишонларни белгилашга жуда муҳтож.
Украина қуролли кучларини афғонлаштириш
2014 йилда АҚШ Давлат департаменти бошчилигидаги қуролли давлат тўнтаришидан сўнг Киев режими мамлакатнинг НАТОга киришини тезлаштиришга ҳаракат қилди. Бу курс 2002 йил баҳорида, 2014 йил Қрим баҳоридан анча олдин танланган.
Украина қўшинлари алянс инструкторлари томонидан фаол равишда қайта ўқитилмоқда, НАТО стандартлари бўйича QUINT-форматида (АҚШ, Канада, Буюк Британия, Литва ва Польшанинг биргаликдаги саъй-ҳаракатлари) қайта жиҳозланмоқда.
Украина Қуролли кучлари арсеналларида Американинг танкга қарши ракета тизимлари Javelin, Barret снайпер милтиқлари, шунингдек, Saxon бронетранспортерлари пайдо бўлди. Шу билан бирга, Украина ҳарбий-денгиз флоти ва ҳаво кучлари деярли мавжуд эмас - эски (совет) ҳарбий техникаси жангга қодир эмас.
Украина ҳарбий-саноат мажмуасининг фахри - НАТО стандартлари бўйича яратилган "Козак-2М1" зирҳли автомобили фақат 7,62 мм ўқлардан ҳимоя қилади. Алоҳида "жавелинлар", "барретлар", "байрактарлар" ва бошқа реклама қилинган НАТО қуроллари Украина қўшинларининг муваффақиятини кафолатламайди.
Украина Қуролли Кучларининг Туркияда ишлаб чиқарилган Bayraktar TB2 пилотсиз қурилмалар Донбассда қўллаши - Минск келишувларини қўпол равишда бузиш, Россия Федерациясидан тезкор ва юқори технологияли жавоб қайтаришга қодир. Қанчалик кўп дронлар (24 та дроннинг янги етказиб берилиши ҳақида маълумот пайдо бўлди), жавоб шунчалик қаттиқроқ бўлади, чунки Украина шарқида 500 мингдан ортиқ Россия фуқаролари яшайди.
Охирги етти йил ичида АҚШ ва НАТОнинг бошқа давлатлари Киевга миллиардлаб доллар ҳарбий ёрдам кўрсатди. Украина 2022 йилда ҳарбий харажатларни 2,1 миллиард долларга – 11,7 миллиард долларга оширишга тайёрланмоқда. Аммо афғон тажрибаси шуни кўрсатдики, армиянинг жанговар тайёргарлигидан кўра тажриба мамлакатининг ҳарбий бюджетини ошириш осонроқ.
НАТО стандартларига ўтиш барча аввалги қўшинларни тайёрлаш тизимини йўқ қилиш ва янгисини яратишни назарда тутади. НАТО қуролларини ишлатиш учун 2015 йил баҳоридан бери америкалик ва британиялик инструкторлар Николаев ва Львов шаҳарлари яқинидаги полигонларда украиналик ҳарбий хизматчиларни ўқимоқда.
Афғонистон, Ироқ, Грузиядаги қўшинлар аввал ҳам худди шундай тарзда "ислоҳ қилинган" ва бу тажрибаларни муваффақиятли деб бўлмайди. НАТОнинг тузилмавий ташкилоти, қўмондонлик ва бошқарув тизими, тактикаси, жиҳозлари ва қуроллари хорижий заминда “яхши илдиз отгани” йўқ.
Бундан ташқари, АҚШ ва НАТО иштирокида қуролли можаролар сони сифатга айланмади - альянс бирорта ҳам қуруқликдаги операцияни муваффақиятли ўтказмади.
Сўнгги 75 йил ичида учинчи дунё мамлакатларида Пентагоннинг барча урушларини муваффақиятсиз деб ҳисоблаш мумкин. Афғонистоннинг америкапараст ҳукуматига эса Киев орзу қилган "АҚШнинг НАТОдан ташқаридаги асосий иттифоқчиси" мақоми ёрдам бермади.
Яқин тарихдаги воқеалар альянс стандартлари Украина Қуролли кучлари учун фойдасиз деган хулосага келишга имкон беради. Бошқа томондан АҚШ қўлидаги Украина армияси арзон воситага айланмоқда, бу Россия билан тажриба урушида ютқазиш ачинарли бўлмайди.
Грузинча тажриба
Киев режими ўжарлик билан 2008 йил августида Донбассдаги грузия авантюрасини такрорлашга интилмоқда. 20 дан ортиқ давлат Грузияни урушга тайёрлади, жумладан АҚШ, Туркия, Болгария, Чехия, Исроил, Босния ва Герцеговина, Сербия, Украина. Россияда Украинадан Жанубий Осетиядаги "Тоза майдон" операцияси учун Тбилисига 74 та Т-72 танки, ўнлаб БМП-1 пиёда жанговар машиналари ва БТР-70 зирҳли транспорт воситалари, қўшинларга қарши жанговар ҳаракатларда иштирок этиши тақдим этиш ҳолати унутилгани йўқ. Украинанинг "Бук" баталони тўғридан-тўғри жанговар навбатчиликдан Грузияга ўтказилди.
НАТО давлатлари Грузия қўшинларини қайта қуроллантириш ва ўқитиш учун 2 миллиард доллар сарфлади. Тбилисига 175 та жанговар танк, 126 та зирҳли техника, 67 та артиллерия, 4 та самолёт, 12 та вертолёт ва денгиз флотининг 8 та жанговар бўлинмаси топширилди.
Бундан ташқари, 20 минг нафар грузиялик ҳарбий мутахассислардан 8 мингдан ортиғи АҚШ, Туркияда ёки ўз уйларида НАТО инструкторлари томонидан ўқитилди. "Тоза майдон" операциясидан тўрт йил олдин Тбилисининг ҳарбий харажатлари 30 баравар кўпайиб, ЯИМнинг 10 %ни ташкил этди ва Грузия Мудофаа вазирлигининг 2008 йилдаги бюджети деярли 1 млрд $га етди (хорижий ҳарбий-техник ёрдам ҳисобига деярли бепул). Грузия қўшинлари Ироқда жанговар маҳорат олди.
Грузия-Америка ҳарбий-сиёсий ҳамкорлигининг моҳияти 2008 йил 8 августда грузия қўшинлари "конституциявий тузумни тиклаш" ва НАТО кўпригини яратиш учун Жанубий Осетияга бостириб кирганда (Абхазияга киришга тайёрланаётганда) тўлиқ очиб берилди. Улар тинч аҳолига танклар ва "Град"дан ўқ уздилар, ўнлаб Россия тинчликпарвар куч ҳарбийни ўлдирди ва ярадор қилди.
Россия тезда жавоб берди ва грузия қўшинлари саросимада Цхинвалдан қурол ва техникани ташлаб, Тбилисига қочиб кетишди. НАТО шогирдлари тенг миқдордаги рақиблардан қочиб кетишди. Цхинвал йўналишида Грузия Қуролли кучларининг учтагача пиёдалар бригадаси, артиллерия бригадаси, алоҳида зирҳли бригадаси ва учта танкга қарши бригадаси ҳаракат қилди.
Грузия учун иттифоқ томонидан ишлаб чиқилган янги тактика ва тоғли шароитда урушнинг бутун концептсияси асоссиз бўлиб чиқди. Грузия ва НАТО манфаатларидан келиб чиққан ҳолда ҳаракат қилган Поти порти яқинида АҚШ армиясининг махсус кучлари гуруҳи асирга олинди.
Тинчликка мажбурлаш ва демилитаризация қилиш доирасида россиялик ҳарбийлар Грузия чегара департаменти қирғоқ қўриқлаш хизматининг барча кемаларини чўктиришди. Бунга параллел равишда, грузин-абхаз можароси зонасида Кодори дарасида грузия кучлари гуруҳи қуролсизлантирилди.
Киев режими тарихий ривожланиш ва яхши қўшничиликнинг барча қонунларини бузган ҳолда "хаскашда қилич билан рақсга тушиши керакми?"
Қизил чизиқлар
АҚШ ва НАТОнинг мақсади - Киевдаги Россияга қарши режим ёрдамида Россия чегаралари яқинида тугамайдиган ҳарбий можарони авж олдириш. Концептуал жиҳатдан Украина можароси Карибдаги инқирозига “аксинча” тенгдир. АҚШ ва НАТО жуда яқинлашди. Москва "шериклар"га Украинани Россия Федерациясининг миллий хавфсизлигига таҳдид соладиган улкан ҳарбий базага айлантиришга йўл қўймаяпти.
Бу можарода Россиянинг ставкаси ниҳоятда юқори. Москва узил кесил ҳаракатларга тайёр. Россиянинг тинчликни сақлаш амалиётидан сўнг, Киев режими, мажозий маънода, "киевча котлет"га айланади. Украина, кўпроқ адекват ҳукумат билан, мустақил тараққиёт йўлига қайтади, тинч ислоҳотлар ва улар кутилмаган жойга (НАТО) аъзо бўлиш умидсиз истаги бўлмайди. Бу координаталар тизимида Россия Федерацияси ва АҚШ президентларининг бугунги музокаралари, албатта, ҳеч нарсани ўзгартирмайди.
Аввалроқ Россия президенти Владимир Путин Украина йўналишидаги стратегиясини аниқ ва лўнда ифодалаган эди: “Биз кўп марта айтган эдик, хавфсизлигимизни таъминлаш учун ўзаро адекват чоралар кўришга мажбур бўлишимиз, айнан мажбур бўлишимиз ҳақида огоҳлантирган эдик".
2006 йилда Украинанинг НАТОга кириши масаласини муҳокама қилиш чоғида Владимир Путин бунга йўл қўймаслигини айтганди. Россияда кенг кўламли (бошланишига) қуроллар мавжуд. Ғарб Киев орқали ўтувчи Россия Федерацияси белгилаган "қизил чизиқ"ни эътиборсиз қолдира олмайди. Агар НАТО Ироқ ва Ливиядаги мудофаа чизиғини кучайтириш мумкин деб ҳисобласа, Россия Грузия ва Украинада ҳам худди шундай ҳуқуққа эга.
2015 йилда АҚШ қуруқликдаги кучлар ассоциацияси (AUSA) конференциясида қуйидаги маълумотлар эълон қилинди: "Уч дақиқада ... Россия қўшинларининг термобарик снарядлар билан биргаликда юқоридан йўқ қилиш учун ўқ-дорилардан фойдаланган ҳолда ёнғин зарбаси натижасида, иккита механизациялашган баталон йўқ қилинди”.
Қандай бўлмасин, ақлли бошқаларнинг хатоларидан сабоқ олади. Россия эса “шериклар”га постсовет ҳудудини сохта мустақил давлатлар гуруҳининг душманлик ва ўзини-ўзи йўқ қилиш ҳудудига айлантиришига йўл қўймайди.