Киритилиши режалаштирилаётган чекловлар сўнгги бир неча йиллар давомида аллақачон одатийга айланган - шу билан бирга ўзининг ўта паст самарадорлигини исботлаган - персонал ва корпоратив санкцияларга нисбатан кенгроқ ва кескинроқ бўлиши кутилмоқда.
Россия ва Европа Иттифоқи ўртасидаги муносабатлар тарихдаги энг мураккаб инқирозни бошдан кечирмоқда. Экспертлар ҳозирги ҳолатни 2010 йилнинг ўрталаридаги ҳолатдан ҳам ёмонроқ, дея баҳолашмоқда. Айтишларича, бундан ёмони бўлиши мумкин эмас.
Евродипломатия раҳбари Жозеп Боррелнинг ўтган ҳафта охирида Москвага уюштирилган ташрифи Ғарбда ўтакетган муваффақиятсизлик дея тан олинди. Европа ОАВлари у Сергей Лавров олдида қанчалар аянчли кўринганини, ва журналистлар фикрига кўра, Россия раҳбарияти Европани ва унинг вакилини ҳақорат қилиш учун қўлдан келган ҳаракатни қилишгани ҳақидаги гапларни ҳали-ҳамон эзғилаб ёзишда давом этишмоқда.
Европаликлар томонидан қолдирилаётган изоҳларда саросимани илғаш мумкин ва бунинг ўзига яраша сабаблари бор. Москва чиндан ҳам ўзни тутишнинг одатий моделидан воз кечди - ва шу вақтгача ғарблик шериклар томонидан юлиб олинган ролни тортиб олди.
2014 йилдан томонлар ўртасидаги зиддиятлар битта схема асосида қурилган: Ғарб Россияни даҳшатли гуноҳларда айблаган - Россия босиқликни сақлаган ҳолда ҳужумларга қаршилик кўрсатган; сўнгра Москвага қарши "жазо" тариқасида навбатдаги санкциялар киритган - бунга жавобан симметрик ва асимметрик чоралар кўрилган. АҚШ ва ЕИ шу тариқа конфронтация ричагини назорат қилиб бориб, ундан ўзлари учун керакли вақтда Россияга қарши қўллаганлар, Москва эса бу конструкцияда фақатгина чақириқларга муносабат билдириб келган, холос.
Табиийки, ишларнинг бундай ҳолатини Москванинг ожизлиги сифатида қабул қилганлар етарлича эди. Ана шундайларга кўра, Москва Ғарб билан муносабатларга тобе, шу боис, ўзига нисбатан беписандларча муносабатларга ҳақиқий кескин жавоб қайтариш ўрнига бундайин камситишларга чидашга мажбур эди.
Бу сафар ҳам ҳаммаси одатий сценарий бўйича бошланган эди — Европа россиялик блогернинг жанговар заҳарли модда билан заҳарлангани ҳақидаги ғаройиб ҳикояни ишга солганди. "Кремлнинг олдинги жиноятлари" ўз салоҳиятини йўқотгани ва олдинда қарама-қаршиликлар калаваси кутаётгани дарҳол аён бўлган эди.
Аммо, очиғини айтганда, бир вақтнинг ўзида Россия юз берган воқеага ноодатий тарзда кескин жавоб қилгани учун воқеалар янгича сценарий бўйича бориши мумкинлигига шама қилинганди. Ўтган ойлар давомида ТИВнинг текширилган формулировкалари очиқчасига Москва европа фитнасидан қаттиқ дарғазаб эканлигини англатар эди. Аммо чегаранинг у томонидагилар дипломатик тилнинг нозик жиҳатлари ҳақида унутиб қўйишганми, ёки Москва оҳанги ўз ортидан ҳеч нарса олиб келмайдиган шунчаки пуч сўзлар, дея қабул қилиндими, ишқилиб, Россия томонининг ташаббусни ўз қўлига олгани ва Россиянинг ўзи эндиликда зиддиятга боришга тайёрлиги ғарбликлар учун катта сюрприз бўлди.
Боррелл Москвадаги мағлубиятидан ташқари, мамлакат раҳбарларининг кескин оҳангини эшитгани камлик қилгандек, Россиядан уч нафар европалик дипломатларнинг чиқариб юборилаётгани ҳақидаги хабарни ўзи билан олиб кетди. Ва бу хабар кундуз куни чақнаган чақмоқдек таъсир кўрсатган эди. Натижада, Европа йўл-йўлакай бутун бошли ҳаракатлар стратегиясини зудлик билан қайта кўриб чиқишга мажбур бўлди - ҳозир кўриниб турибдики, унинг бу ҳаракатлари кўпам муваффақиятли бўлган эмас.
Шу тариқа, Москвага жавоб тариқасида рус дипломатларининг чиқариб юборилиши ҳам унчалик самара берган эмас, сабаби, бу ўзганинг ташаббусига реакция ҳисобланиб, у айни вақтда шу вақтгача Россия гарданига юклаб келган ролни ижро қилмоқда, холос.
Ғарб томонидан илгари сурилаётган "нотўғри режимлар"ни санкциялар, сон-саноқсиз нотациялар ўқиш ва бошқа методлар, шу жумладан, гуманитар бомбардимонлар ёрдамида ҳам "тарбиялаш" мавзуси си" оддий фаразга асосланган: биз - анча тараққий этган, фаровон ва омадли бўлганимиз учун бошқаларга ақл ўргатишга ҳақлимиз; бизнинг тараққий этишимиз боиси эса бизда демократия, инсон ҳуқуқлари ва сўз эркинлиги ҳукм сургани туфайлидир.
Ушбу таъкиднинг иккинчи қисми очиқчасига ёлғон бўлиб, биринчисига шубҳа билдириш, дарҳақиқат, анча қийин. Бу эса, табиийки, халқаро ҳамкорликнинг ўзига хос жиҳатларига таъсир кўрсатади. Чунки бунда Европа ва АҚШ деярли ҳамиша анча устунликка эга ва контрагентларга босим ўтказиш учун ҳам имкониятлар уларда кўпроқдир.
Аммо айни вақтда Европа ўта заиф ҳолатда турибди, буни натижасида Россияга қарши қаратилган кампаниянинг янги босқичи кутилмаганда унинг ўзи учун очиқчасига номақбул бир ҳолатга айланди.
Ҳозирда бутун дунё учун шу нарса аёнки, ЕИга Россиядан иккита нарса ниҳоятда зарур: "Шимолий оқим - 2" ва "Спутник V".
Мамлакатдан вакцина ишлаб чиқариш каби энг юқори компетенцияни талаб қиладиган бундай мураккаб соҳада, нодемократик режим демократия машъаласига қараганда илмий ва технологик жиҳатдан анча ривожланган бўлиб чиққани ҳақидаги масалани қавсдан ташқарида қолдириш мумкин.
Бу ерда энг муҳими - Москва эмас, балки Европа Москвага тобелиги ойдинлашди ва бу ҳаммага ошкор бўлди, шу боис ҳам ғарб бундан ниҳоятда ғазабга тушган. Шу билан бирга Россия учун — иккала лойиҳа бўйича ҳам ЕИ билан ҳамкорлик қанчалик муҳим бўлмасин, — бу ҳамкорлик ҳаётий муҳим аҳамият касб этмайди: газни ҳам йўналтириш мумкин бўлган жойлар топилади, "Спутник V" га ҳам ўзга харидорлар етарлича.
Натижада, Брюссель бошқа ғарбий европалик пойтахтлар билан (биринчи галда, албатта, Берлин билан) жуда мураккаб бошқотирмани ечишга мажбур.
Бир томондан - Россиядаги ички вазиятни давлатга қарши бўлган мухолифатдан фойдаланган ҳолда беқарорлаштиришда давом эттириш зарур - ахир бошлаб қўйилди, қолаверса, НАТО бўйича иттифоқдошлар ҳам босим ўтказмоқда. Бошқа томондан, Москвадаги ҳозирги демаршлардан сўнг анча жабрланган юзни қандай бўлса ҳам сақлаб қолмоқ керак - бу эса руслар учун ҳақиқатда жуда ҳам қаттиқ таъсирга эга бўлган чораларни қабул қилиш заруратини англатади.
Учинчи томондан, ўтказиб юбормаслик муҳим, чунки газқувури қурилишини йўққа чиқариб қўймаслик, "Спутник V" бўйича ҳамкорликни узиб қўймаслик муҳим — бу ерда Вашингтон ўта жиддий манфаатни кўзламоқда, ва Кремль сабри кўриниб турибдики, поёнига етмоқда.
Узоқ йиллар давомида сояда ва АҚШ га тобеликда бўлиб келган Европанинг мустақил геосиёсий ўйинга бўлган истакларини тушунса бўлади. Фақат у тенг ҳуқуқлар асосидаги ўйин ва ставкаларнинг кескин кўтарилишига тайёр эмаслиги аён бўлиб қолди - ва энди унинг ўзининг келажаги жиддий хавф остида қолди.