"Севмаш" корхонасида бу йил денгизда синовдан ўтказиладиган кемаларни топшириш гуруҳлари тузилган. Бу шуни англатадики, иқтисодий қийинчиликлар ва коронавирус пандемиясига қарамай, Россия ҳарбий-денгиз флоти (ҲДФ) манфаатларини кўзлаб иккита атомли сув ости кемалари гуруҳи муваффақиятли қурилмоқда.
"Ясень-М" ва "Борей-А" субмариналари лойиҳалари тайёргарлик даражаси турлича: "Князь Владимир" ҲДФга топширилишга тайёрланмоқда, "Казань" синовлардан ўтмоқда, "Белгород" ва "Новосибирск" ўтган йили эллингдан (кемани қуришга мўлжалланган иншоотдан) чиқарилди. Россия тез фурсатларда дунё океанининг исталган жойида мамлакат манфаатларини ҳимоя қилишга ва НАТОнинг бир томонлама ҳарбий ҳукмронлигига йўл қўймасликка қодир янги сув ости флотини яратмоқда. Россия ҲДФ ўз таркибига 10 тагача янги сув ости кемаларини қабул қилиб, 80 тагача субмариналарга эга бўлади. Шу жумладан, "Борей-А" лойиҳасининг иккита стратегик крейсери, иккита "Ясень-М"кўп мақсадли сув ости кемаси ва битта "Варшавянка"га. Таъкидлаб ўтаман, сув ости кемалари инсониятнинг энг мураккаб ва мукаммал қуролидир.
Россия Федерациясининг стратегик сув ости кучларини янгилаш - ядровий жиловлаш ва миллий хавфсизликни таъминлашнинг асосидир. 12-май куни Северодвинскдан Оқ денгизга давлат денгиз синовлари учун йўл олган ракетали стратегик сув ости крейсер(РПКСН) Россиянинг ўсиб бораётган мудофаа салоҳиятини намоён қилмоқда. Бир неча кун давомида ўтказиладиган барча тизимлар ва имкониятларнинг сув усти ва ости ҳолатида тўлиқ текширувидан сўнг, кеманинг Шимолий флотга киритилиш санаси аниқланади. Синовларнинг асосий қисмини, шу жумладан, ракеталардан ўт очишни, "Борей-А" лойиҳасининг бош кемаси бўлган "Князь Владимир" РПКСН 2019 йил охирида ўтган.
Тўртинчи авлод
Россия денгиз флоти аллақачон учта стратегик "Борей"га эга: "Юрий Долгорукий", "Александр Невский" ва "Владимир Мономах". Бу серияда бош кема "Юрий Долгорукий" ракета ташувчиси бўлди (Шимолий флот таркибига 2013 йилда қўшилган). Дастлабки учта кеманинг ҳар бири ўз шахталарида 16дан "Булава" қитъалараро баллистик ракеталари (МБР)га эга, кейингилари кўпроқ ракеталарга эга бўлиши мумкин (хусусиятлари ошкор этилмаган). Эслатиб ўтаман, Россия Мудофаа вазирлиги ҲДФга қўшимча иккита Борей-А 955А ракета ташувчисини етказиб беришни режалаштирган, ва шунинг билан серия 8 тадан 10 та кемагача кўпайтирилади.
Тўртинчи авлоддаги ўнта стратегик сув ости кемалари (учта "Борей" ва еттита "Борей-А") яқин ўн йилликлар давомида Россия ядро триадасининг денгиздаги асоси бўлиб қолади, камида 160 "Булава" ракеталарини ўз ичига олади, бу ҳар бири 100-150 килограмм бўлган 1600 дона бўлинадиган жанговар каллача дегани. Ракетанинг ҳаракатланиши максимал радиуси - 8000 километр. "Булава" душманнинг ракетага қарши мудофаасини четлаб ўтишнинг замонавий тизими, юқори тезлик ва маневрлиликка, қувватли қаттиқ ёқилғили двигател, кичик ҳажм ва бошқа денгизда жойлашган мукаммал қуролга муносиб ҳусусиятларга эгадир.
Кучлар мувозанати ва давлат манфаатларини ҳимоя қилиш учун эҳтимолий душманнинг сув ости ракета ташувчиларининг кўп мақсадли "овчилари" ҳам муҳимдир (уларнинг вазифаси жанговар патрул ҳудудида АҚШ сув ости кемалари ва НАТОнинг бошқа ядровий давлатларини кузатиб боришдир). Такомиллаштирилган қилинган "Ясень-М" лойиҳасининг биринчи серияли кўп мақсадли "Новосибирск" сувости кемаси 2019 йил охирида сувга туширилди. Тез орада "Новосибирск" ҲДФ таркибига киритилади. Россия флоти ушбу сериядаги 7 та кемани олади.
"Ясень-М" лойиҳасининг сув ости кемалари миналар, 533 миллиметрлик торпедалар, "Калибр" ва "Оникс" қанотли ракеталари, шунингдек, гипертовушли "Циркон"лар билан қуролланган. Бортида радиоэлектрон қуролларнинг мукаммал мажмуалари мавжуд. 13800 тонна сув ҳажмига эга ушбу турдаги кам сезиладиган кўп мақсадли сув ости кемалари 520 метр чуқурликка шўнғишга қодир. Автоном холатда туриш - 100 кун, сув ости тезлиги - 31 узел. Экипаж 64 кишидан иборат. "Ясень"лойиҳасининг буюк хусусиятлари ҳақида қуйидагилар далолат беради: Атлантика океанидаАҚШ ҳарбий-денгиз кучлари бир неча ҳафта давомида Россиянинг "Северодвинск" сув ости кемасини топа олмаган. Хизматнинг хусусиятлари ана шундай.
Белгиланган вақтда, сув ости кемаси денгизга чиқади ва шўнғиш жойида ҳеч қандай из қолдирмайди. Экипаж хато қилишга ҳаққи йўқ ва катта чуқурликда, қуёш нурларини кўрмай, об-ҳаво ўзгаришини сезмасдан шиддатли хизматни ўтайди. Нафас олиш учун ҳавони регенерация тизими таъминлайди. Қўйилган вазифа бажарилганидан сўнг, сувости кемаси худди шу шунғиш нуқтасида юзага чиқади, баъзан бир неча ойлар ўтгач. Бу стратегик ва кўп мақсадли сув ости кемаларининг афзалликлари учун муқаррар тўловдир: яширинлилик, об-ҳавога қарам бўлмаслик, дунё океанининг исталган қисмида жанговар операцияларни бажариш, шу жумладан Арктик музининг остидан ракета ҳужумлари.
Бугунги кунда Россия бешинчи авлод ядро сув ости флотига асос солмоқда. Бунинг учун қуроллар тури янгиланмоқда, мақсадли белгилаш, алоқа ва бошқаришнинг илғор воситалари, шунингдек автоматлаштирилган разведка тизимлари жорий қилинмоқда. Бешинчи авлод атомли сув ости кемаларининг лойиҳалаш ҲДФнинг асосий талабларига қатъий мувофиқ равишда амалга оширилмоқда - яширинликни сезиларли даражада ошириш ва қурол тизимини мукаммаллаштириш. Душман риторикасининг кучайиб бориши ва Ғарбнинг қолоқ, тушкунликка тушган "бензоколонка-Россия" қиёфасини шакллантиришга уринишларига қарамай, Россия Федерациясининг кўплаб технологик чўққилари бошқа мамлакатлар учун етишиб бўлмасдир.
Ғарбнинг ғазаби
Америка мутахассислари Россия "бортида қитъалараро баллистик ракеталарга эга 955А "Борей" лойиҳасининг ғайриоддий имкониятлари бор, ядроли сув ости кемаларини қураётганини" тан олишга мажбур. The Drive нашри "Князь Владимир" РПКСНнинг эълон қилинган хусусиятлари, шовқинни сезиларли даражада камайтирадиган ва сув ости кемасини самарадорлигини оширадиган конструкторлик ечимлари ҳақида ташвиш билдиради. ОАВ маълумотларига кўра, "Борей" лойиҳаси крейсерининг қурилиш қиймати 400 миллион долларгача етади. Таққослаш учун, АҚШнинг кўп мақсадли Virginia сув ости кемаси Пентагонга 2,5 миллиард долларга тушади. Шу билан бирга, тўртинчи авлодли Virginia шу қадар шовқинли ва номукаммал бўлганки, жанговар вазифаларни муваффақиятли бажара олмайди (махфийликни йўқотиш сувости кемаси учун ҳалокатли).
Россия ҲДФда янги "Князь Владимир" стратегик ракета ташувчисининг пайдо бўлиши америкаликлар ва уларнинг иттифоқчилари томонидан жавоб бериб бўлмайдиган мушкуллик сифатида қабул қилинади. Дунё океанида янги гидроакустик тизимларини (SOund SUrveillance System тизимига ўхшаш) ривожлантиришни молиялаштиришга эҳтиёжни пайдо қилади(бу жуда қиммат ва душманни 100 фоиз аниқлаб олиш кафолатини бермайди). Аммо, "Борей"га жанговар топшириқни бажариш учун океандаги сувости кемаларига қарши тўсиқларни кесиб ўтишга ҳожат йўқ - "Булава" КБР ўзининг пирсларидан ҳам учирилиши мумкин.
АҚШда "Ясень" лойиҳаси яхшигина маълум ва ҳом-хаёлларга берилишмаяптилар. Нуфузли The National Interest нашри "Северодвинск" атомли сув ости кемаси ядро ёки одатий вариантдаги 32 дона 3М-14К "Калибр" қанотли ракеталари билан қуролланганлигини ва бу ракеталар 2500 километрдан ортиқ масофани босиб ўтишга қодир эканлигини маълум қилди. "Ясень" синфидаги сув ости кемалари юқори тезликка эка, ўта шовқинсиз, жуда сезгир сенсорлар билан жиҳозланган, шунинг учун улар "АҚШнинг асосий ҳудудига таҳдиддир ". Бундан ташқари, Америка нашри "Северодвинск" ва "Казань" Американинг шарқий соҳилларидан 1000 кмгача яқинлашиб, "Буюк кўллар, Чикаго ёки Сент-Луисда жойлашган нишонларга"Северодвинск" и "Казань" зарба бериши мумкинлигини таъкидлайди. Нима сабабдан Россиянинг кўп мақсадли сув ости кемалари АҚШнинг қуруқликдаги нишонларига зарбалар беришлари кераклиги тушунтирилмади.
Нима бўлганда ҳам лойиҳанинг "овчилари" асосан душманнинг авиаташувчи ҳужум гуруҳларини ҳамда ташувчисига асосланган ҳужум гуруҳларини ва "Огайо" (ҳар бирида 12 тагача 475 килотоннлик W88 ядровий каллача ўрнатилган UGM-133 "Трайдент" II D5 типидаги 24 та баллистик ракеталар билан қуролланган) типидаги стратегик сув ости ракета ташувчиларини йўқ қилишга қаратилган.
Замонавий рус стратегик сув ости крейсерлари ва кўп мақсадли сув ости кемалари душманнинг муқаррар йўқ қилиниши учун яратилган ва океанларда мавжудлигининг ўзи билан мамлакатни ҳимоя қилади. Россия дунёнинг исталган бурчагида миллий манфаатларни ишончли ҳимоя қилишга қодир бўлган ҲДФни кучайтиришда давом этмоқда. Россиянинг ўсиб бораётган мудофаа потенциалидан Шимолий Атлантика альянсидаги "ҳамкорлар" қайғуда, аммо улар эҳтимолий ҳаражатларни ҳисоблаб чиқишни яҳшигина билади ва бу жиҳат бизнинг кўп қутбли дунёимизнинг нисбатан барқарорлигини кафолатлаб туради.