ТОШКЕНТ, 22 мар - Sputnik, Андрей Коц. "Тигр" армия йўлтанламаслари, БТР-82А ва Kirpi бронетранспортёрлари, Тайфун юк машиналари, М60 танки битта колоннада - ўтган дам олиш кунлари Россия ва Туркия ҳарбийлари Идлибда биринчи қўшма операцияни ўтказишди. Ҳаммаси муаммосиз ўтди. Бироқ, провинция ҳали ҳам нотинч. Минтақадаги вазият РИА Новости материалида.
Биринчи патрул
Туркия ва Россия, Латакия ва Ҳалабни боғлайдиган стратегик аҳамиятга эга М4 автомагистралини биргаликда патрул қилишни ташкиллаштирдилар. 5 март куни Москвада эришилган келишувларга кўра, ушбу магистрал бўйлаб 12 километрлик хавфсизлик йўлаги ташкил этилди. Ушбу ҳудудда ҳар қандай жанг тақиқланади. Ҳарбийлар Айн ал-Хаврдан Саракиб шаҳрига боришлари керак эди, аммо жангариларнинг провокацияси туфайли йўл қисқартирилди.
Россия Мудофаа вазирлигининг маълумотларига кўра, террорчилар аёллар ва болалардан тирик қалқон сифатида яширинишга ҳаракат қилишган. Фуқароларни ҳимоя қилиш учун Россия-Туркия қўшма мувофиқлаштириш маркази патрул йўлини қисқартирган.
Ўтган шанба куни Идлиб қуролли гуруҳлари жангарилари тарафдорлари Россия ва Туркия ҳарбийларининг биргаликда патрул қилишига қарши чиқишган. Хусусан, М4 автомагистралидаги Ариҳа қишлоғида тартибсизликлар кўтарилди. Куннинг иккинчи ярмида аҳоли шиналарни ёқиб, магистрал йўлда тўсиқлар ўрнатишни бошладилар. Тармоқда эълон қилинган тасвирларга кўра, маҳаллий аҳоли пунктларидан биридаги норози одамлар карвонни ўраб олишган ва ҳатто Туркиянинг М-60Т танкига чиқиб олишган.
Бу провокациялар Туркия томонининг камчиликидир. Айнан Анқара қўшма патрулларнинг хавфсизлигини таъминлаши керак. Ҳарбий идорада Туркияга магистрал бўйлаб ҳаракат қилаётган террористик гуруҳларни зарарсизлантириш чораларини кўриш учун қўшимча вақт берилганлигини билдирди. Анқара бунинг уддасидан чиқадими йўқми, кейинги патрулда аниқланади.
Нотинч вилоят
Келишувга қарамай, Идлибда тўқнашувлар давом этмоқда. Sky News Arabia телеканалининг мухбирлари Анқара артиллерияси Тал-Тамр ҳудудида Сурия ҳукумат кучларининг позицияларига ҳужум қилишганини ҳабар қилди. Шубҳасиз, Туркия назорат остидаги ҳудудларини кенгайтириш ниятида. Аввалроқ, Анқара ушбу вилоятдаги кузатув пунктларидан оғир қуролларни олиб чиқмоқчи эмаслигини айтган эди.
Америкаликлар Идлибдаги вазиятни ҳам қийинлаштирмоқдалар. Дам олиш кунларида Сурия ҳарбийлари рус журналистларига дезертирлик учун ҳибсга олинган ҳукумат армиясининг собиқ полковниги Султана Аида Абделла Соуданинг видео интервьюсини тақдим этди. Офицер террорчиларга қўшилганини ва америкалик мутахассислар томонидан ўқитилганлигини тан олди. Хусусан, у қўпорувчилик ишларига ўқитилган. Соуданинг сўзларига кўра, америкаликлар Дамашқ назоратидаги ҳудудларда жангариларни диверсия қилиш учун ўқитган. Террористларнинг бир қисми Идлиб провинциясига юборилган. Шунингдек, америкаликлар жангариларга қурол, ҳимоя кийимлари ва озиқ-овқат билан ҳам таъминлаган.
Террорчиларнинг ўзлари ҳам хануз Идлибда анча фаол. Душанба куни SANA News хабарига кўра, “Ҳайят Таҳрир аш-Шом”* коалициясининг жангарилари Суриянинг Араб қизил ярим ой кўнгиллиларига ҳужум қилишган. ОАВ хабарларига кўра, гап провинциянинг маъмурий марказидаги хайрия бўлимлари ва клиникалари ҳақида кетмоқда. Исломийчилар тиббий ускуналар ва дори-дармонларни талон-тарож қилишган. Бу борада аллақачон Халқаро Қизил хоч қўмитаси томонидан ташвиш билдирилган. Бундан ташқари, террористлар Идлиб деэскалация худудида ҳукумат кучлари билан тўқнашувларни қўзғатмоқдалар. Уларнинг провинциядаги кучларининг кучайганлигини Россия ташқи ишлар вазирлиги қайд этди.
"Суриянинг Идлиб шаҳридаги деэскалация ҳудудида турли хил исломий гуруҳларнинг катта қуролли гуруҳлари жойлашган, шу жумладан Россияда тақиқланган "Ҳайят Таҳрир аш-Шом"* ва "Хуррас ад-Дин"*, улар Россияда, шунингдек, тақиқланган "ал-Қоида" томонидан тақиқланган мафкуравий тамойиллар ва терроризм усулларидан фойдаланишда давом этмоқда, - деб хабар берди душанба куни ТИВ ахборот ва матбуот бўлими.- Тилга олинган ташкилотлар, дарвоқе, Россия ва Туркия ўртасида сулҳнинг янги режимларини жорий қилиш тўғрисидаги сўнгги келишувларни тан олишдан бош тортдилар. Террористик гуруҳлар жангарилари тинчликдан фойдаланиб, тиббий ёрдам олишди, ташқаридан қўллаб-қувватлаш ҳисобидан қайта қуролланди ва энди қарши ҳужум ҳаракатларни амалга оширмоқдалар".
Ғарбнинг муносабати
АҚШ ва унинг НАТО бўйича энг яқин иттифоқчилари ҳали ҳам Дамашқ Идлибда "мўътадил мухолифатга" қарши эмас, балки террорчиларга қарши курашаётганини тан олишмаяпти. Ўтган якшанба куни Вашингтон, Париж, Лондон ва Берлин Сурия уруши бошланганининг тўққиз йиллиги муносабати билан қўшма баёнот чиқардилар, унда ҳарбий ечим мамлакатга тинчлик олиб келмаслиги таъкидланди.
"Қайта тикланиш соҳасидаги ҳар қандай ёрдамни қайтариб бўлмайдиган, ишончли, жиддий ва ҳақиқий сиёсий жараён бошлангандагина кўриб чиқамиз", - дейилади ҳужжатда. Тўрт мамлакат ҳукуматларининг фикрига кўра, бундай жараёнсиз Сурияни тиклашга кўмаклашиш Дамашқдаги расмийларнинг мавқеини мустаҳкамлайди ва коррупцияни кучайтиради.
Баёнотда таъкидланганидек, "Идлибдаги Сурия армиясининг масъулиятсиз ҳарбий ҳужуми фақат азобларни келтириб чиқаради ва мисли кўрилмаган гуманитар инқирозни келтириб чиқаради". Америка Қўшма Штатлари, Англия, Франция ва Германия Дамашқ ва уни қўллаб-қувватловчи томонларни ёрдамга муҳтож бўлган барча сурияликларга ёрдам берилишини таъминлашга чақирди.
* Россияда тақиқланган террорчилик ташкилотлари.