Бу Вашингтон томонидан Сурия Идлибида яқинда рўй берган инқироз юзасидан янграган биринчи кескин баёнотидир. Ҳозиргача Қўшма Штатлар турк аскарларининг ўлими учун бевосита жавобгарликни Москва зиммасига қўймаган.
Тўғри, Помпеонинг баёноти ўринли эмаслигини пайқаш қийин эмас, чунки "поезд аллақачон кетиб бўлган".
Идлиб атрофидаги инқироз - феврал ойининг иккинчи ярми ва март ойи бошида юз берди. Владимир Путин ва Тойиб Эрдўғон ўртасида 5 март куни Москвада бўлиб ўтган учрашув ва келишувлардан сўнг, кескинликлар пасайишни бошлаган эди.
Минтақадаги вазият ҳали ҳам кескин. Стратегик аҳамиятга эга М4 автомагистралининг Россия-Туркия қўшма патрули уни бошқараётган жангарилар томонидан жиддий қаршиликка дуч келмоқда. Шунга қарамай, жараён давом этмоқда.
Иккиёқлама ҳамкорликнинг бошқа йўналишларига эса — Турк оқимидан тортиб, Аккую АЭС қурилишигача — яқинда юз берган кескинлашув мутлақо таъсир қилмади.
Шу кунларда Ҳарбий-техник ҳамкорлик федерал хизмати (ФСВТС) директори Дмитрий Шугаев Анқара томонидан С-400нинг иккинчи партиясини сотиб олишга тайёргарлик кўрилаётганини маълум қилган эди. Бундан ташқари, амалдорнинг сўзларига кўра, қўшимча шартнома Туркиянинг зенит-ракета тизимини ишлаб чиқаришда иштирокини назарда тутади. Гарчи, тафсилотлар ошкор этилмаган бўлса-да, идора раҳбари бу Россиянинг миллий манфаатларига ҳеч қандай хавф-хатар етказмаслигини таъкидлади.
Умуман олганда, Россия-Туркия муносабатлари ҳозирги форматда муваффақиятли давом этмоқда, ва бунда алоҳида масалалар юзасидан энг кескин қарама-қаршиликлар ва тўқнашувлар ҳам самарали ҳамкорликка таъсир қилмайди.
Ушбу фонда, АҚШ Ташқи ишлар вазирлиги раҳбарининг нутқи узоқ вақт омадсиз жангдан кейин муштларининг урф-одатий силкитишига ўхшайди.
Аммо The Washington Post газетасида "Туркия қандай қилиб Россия ва Ғарбни йўқотди" сарлавҳаси остида янги чоп этилган мақола америкаликлар Туркияга нисбатан қандай мантиққа таянишларига ойдинлик киритди. Унда ёзилишича, айб Эрдўғоннинг ўзида ва у ўз танлови оқибатларини энди мустақил ҳал қилиши керак. Туркия президентини Анқара геосиёсий жиҳатдан ва держава сифатида кучайишига ишонтира олган Путин билан ўйнашиш, Эрдоғаннинг Ғарб иттифоқдошлар билан жанжаллашишига ва Москва билан яккама-якка қолишига олиб келди. Москва эса, албатта, мавжуд вазиятни ўз фойдасига ишлатиш имкониятини қўлдан бой бермайди.
Бироқ, энг қизиғи, мақола якуни бўлса керак. Унда Туркия раҳбари томонидан хатолар муқаррар тан олингани, бу тан олиши натижасида у кекса ва сахий Ғарб олдига ёрдам сўраб югуриб келгани - ва агар у ўзини яхши тутса, балки бу ёрдамни олиши ҳам мумкинлиги ҳақидаги прогнозлар йўқ. Аксинча, Тойиб Эрдўғанга "муҳим кечки тановвулдаги меню"нинг таомларидан бирини қисмати башорат қилинган.
Шу контекстда давлат котиби томонидан тилга олинган позиция Туркия президентига нисбатан нозик истеҳзоли тус олади. Америкаликлар учун муаммо шунда-ки, бу масхара жуда ҳам нозик.
Ташқи сиёсат соҳасидаги баландпарвоз гаплар яхши ва самарали бўлади, қачонки улар тегишли мамлакатнинг реал имкониятлари ва унинг мақсадларига эришиш қобилиятини акс эттирувчи янада таъсирчан далилларга қўшимча сифатида хизмат қилса.
Москванинг сўзлари доим амалда исботлангани ва Россия ҳатто энг ёмон шароитларда ҳам ўз мақсадига эришишга муваффақ бўлаётгани туфайли дунё Россия ташқи сиёсий оҳангига жиддийроқ эътибор бера бошлади. Бунга қадар, кўп йиллар кўпинча эътиборсизлик одатий муносабатга айланган эди: руслар истаганини гапиради, улар барибир бошқа нарсага қодир эмас кабилида.
Америка ташқи сиёсати кўз ўнгимизда тескари транзит тусини олмоқда: Вашингтон сўзлари тобора камроқ маънога эга ва улар умуман, Оқ уй хоҳлаганидек қабул қилинмаяпти. Содир бўлаётган ҳодисаларга АҚШ ўз хоҳиши ва мақсадидагидек таъсир қила олмаётгани тобора фош бўлмоқда.
АҚШ ўз давлат котибининг сўзларига истаганча чуқур маъно бериши мумкин - хусусан, Эрдўған учун аччиқ сабоқ ёки Россия учун қаттиқ огоҳлантириш. Аммо АҚШ томонидан Яқин Шарқдаги мавқенинг йўқотилиши Майк Помпео баёнотини шунчаки кечиктирилган, ҳеч нарсага таъсир кўрсатмайдиган, демакки ўз позициясини йўқотаётган йирик давлатнинг қуруқ сўзларига айлантирмоқда ва у эндиликда на хатти-ҳаракати ва на сўзи билан яқин-яқинларгача ўз ҳаётий манфаатлари доирасига кирган жараёнларга таъсир кўрсатиш имконига эга эмас.
