Лица Победы - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 06.05.2025
"Ғалаба чеҳралари" лойиҳаси
"Ғалаба чеҳралари" лойиҳаси — Буюк Ғалабанинг 80 йиллиги муносабати билан тайёрланган қамалдан омон қолганлар, уруш қатнашчилари ва концлагер асирлари ҳақидаги ҳужжатли фильмлар. Лойиҳа Sputnik Ўзбекистон халқаро ахборот агентлиги ва Тошкентдаги Рус уйи томонидан тайёрланган.

Ғалабага аланга оралаб: ўзбекистонлик фронт аскарларининг ҳаётий ҳикоялари

Oбуна бўлиш
Эксклюзив
Бугунги кунда республикада 80 нафардан ортиқ фахрийлар истиқомат қилмоқда. Фильм қаҳрамонлари — урушнинг даҳшатли синовларини бошидан кечирган фронт аскарлари. Улар орасида мерган, зенитчи, алоқачи ва фронтчи ҳамшира бор.
1941 йил 22 июнь — дунёни "олдин" ва "кейин" га ажратган кун. Улуғ Ватан уруши инсоният тарихидаги энг фожиали ва қаҳрамонлик даврларидан бирига айланди, унинг алангаси 60 тага яқин давлатни ўз домига тортди. Миллионлаб совет аскарлари ўша пайтдаги улкан мамлакатнинг барча бурчакларидан чақирилган ва улар ўз ватанлари учун кураш олиб боришган.
Умумий тақдир, муштарак дард ва умумий ғалаба Совет Иттифоқининг кўп миллатли халқини бирлаштирди.
Бизнинг бугунги қаҳрамонларимиз даҳшатли синовларни бошидан кечирган ва буюк Ғалабанинг бир қисми бўлган инсонлардир. Фахрийлардан икки нафари аллақачон 100 ёшни қарши олди.
Фёдор Фёдоровичнинг айтишича, у 1944 йилда, ҳали 18 ёшга тўлмай туриб урушга кетган. Ёши туфайли эртароқ кета олмади.

"Улар бизни Марий ССР, Суслонгер станциясига юборишди, у ерда одамларга барча керакли нарсаларни ўргатишди ва уларни урушга тайёрлашди. Ҳар қандай қуролдан фойдаланиш учун миномётчилар, пулемётчилар ва бошқа мутахассисликлар бор эди", — деб эслайди Фёдор Федин.

Бексеит Баймурзаев эса 101 ёшда. У бутун урушни алоқачи сифатида ўтказди. Тасвирга олиш гуруҳи камерани ёқишга улгурмай, фахрий ўз ҳаётининг иши - болалар билан ишлаш ҳақида гапира кетди. Бексеит Баймурзаевич нафақат ҳарбий хизматлари, балки таълим соҳасида ҳам мукофотларга эга. У хали ҳам туғилиб ўсган ва ўша ердан ҳарбий хизматга юборилган қишлоғида яшайди, ўша пайтда у ерда на электр, на газ, на йўл бўлган.
Ёш ўқитувчи у ерда мактаб очишга ҳаракат қила бошлади, бу қийин бўлиб чиқди. Ахир бутун қишлоқда 50 тадан сал кўпроқ хонадон бор эди. Шунга қарамай, мактаб очилди ва у ҳозир ҳам фаолият юритмоқда.
Фахрий ҳужумлардан биридан 10 дақиқа олдин алоқа узилганини эслайди: қаердадир штаб ва фронт ўртасидаги алоқани таъминловчи кабел узилиб қолган. Кабел тупроқ билан қопланган ва танклар устуни ҳаракатланаётганда, у бир жойидан узилиб кетган.
“Мен уни узлуксиз отишма пайтида қидирдим. Менга тегмагани бир мўжиза. Командирим қуролни менга қаратиб, агар алоқа ўрнатмасам, мени отиб ташлашини айтди. Мен узилиб кетган кабелни топдим ва уни уладим. Шу тариқа биз артиллерияга немис қўшинларининг жойлашуви ҳақида маълумот бера олдик. Агар у ерда мени отиб ташлашганида, мени ким ўлдиргани, ўзимизникилар ёки немислар ҳеч ким билмас эди”, — дейди Бексеит Баймурзаевич урушнинг энг даҳшатли лаҳзаларини эслаб.
Штаб ва фронт ўртасидаги алоқани муваффақиятли тиклагандан сўнг, аскар миномёт взводининг командири этиб тайинланди. У Украина, Венгрия, Польша ва Чехословакияни озод қилишда қатнашган.
Антонина Коломинцева кўнгилли сифатида фронтга борди. Тўғри, ёши туфайли уни дарҳол қабул қилишмади. У 6 ойлик ҳамширалик курсини тугатди ва имконият пайдо бўлиши биланоқ дарҳол ҳарбий госпитал поездда хизмат қилиш учун кетди.
Шу билан бирга, у нафақат ҳамшира ва кузатувчи, балки бутун поезд учун ҳужжатларни бошқарган. У поезд қаерда ва қаерга кетаётгани ҳақида яширин телеграммалар юборган.
Бу поездларда ярадорлар эвакуация қилинган ва даволаш учун ишлатилган. Улар одатда бир неча турдаги вагонлардан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бирида тиббий ёрдам ва ярадорларни парвариш қилиш учун махсус жиҳозлар мавжуд бўлган.
Уруш бошлангани эълон қилинган кунни фахрий яхши эслайди. Бунинг учун уларнинг кичик қишлоғининг барча аҳолиси маҳаллий клубга тўпланишди, чунки радио йўқ эди. Уралскдан темир йўл орқали станция бошлиғига хавотирли хабар келди.
Уруш бошланганда Акмал Акрамов 17 ёш бўлган. У немислар ҳужумидан хабар топган кунни эслайди. Улар дўстлари билан Тошкентдаги Горький боғига рақсга тушиш учун бормоқчи эди. Ёш йигит ўйлаб ўтирмай кўнгилли бўлишга қарор қилди, лекин ёши туфайли уни қабул қилишмади. Ҳарбий рўйхатга олиш комиссиясига бир неча бор келган.
Илиқ меҳр: Ўзбекистон қамал болалари учун қандай қилиб иккинчи уйга айланди - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 06.05.2025
"Ғалаба чеҳралари" лойиҳаси
Омон қолган болалар: Қандай қилиб Ўзбекистон қамалда бўлганлар учун иккинчи уйга айланди?
Янгиликлар лентаси
0