https://sputniknews.uz/20250108/aqsh-xitoyga-hujum-47478638.html
АҚШ Хитойга ҳужум қилди
АҚШ Хитойга ҳужум қилди
Sputnik Ўзбекистон
АҚШ молия вазири Жанет Йеллен Хитойга Украинадаги қуролли можарода Россияга ёрдам беришнинг “муҳим оқибатларга олиб келиши” билан таҳдид қилди. Бу унинг Хитой... 08.01.2025, Sputnik Ўзбекистон
2025-01-08T19:11+0500
2025-01-08T19:11+0500
2025-01-08T19:11+0500
колумнистлар
ақш
хитой
россия
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e9/01/08/47472570_0:5:1440:815_1920x0_80_0_0_3c46ac2b2ee80dbbbd5134d827adb11b.jpg
Қизиқ бўлиб чиқмоқда: Вашингтон Украинага ўнлаб ва юзлаб миллиардлаб ёрдам беради, мунтазам равишда можаро оловига бензин қуяди. Хитойнинг Россияга барча “ёрдамлари” Пекиннинг Америка санкциялар режимини қўллаб-қувватламаслиги ва Москва билан нефт ва газ каби мутлақо тинч товарлар бўйича муваффақиятли савдо қилишда давом этишидадир. Шу билан бирга, вашингтонлик бир аёл Хитойни "жазолаш" билан таҳдид қилмоқда, деб ёзмоқда РИА Новости колумнисти Виктория Никифорова.Баъзи бир носимметрикликлар мавжуд, шундай эмасми? Хитой ташқи ишлар вазири америкалик ҳамкорларнинг бу сиёсатини танқид қилмоқда ва назарий жиҳатдан аралашуви ва Қўшма Штатларнинг протекционизмга очиқдан-очиқ киришини тақиқлаши мумкин бўлган ЖСТ тажрибасига мурожаат қилади.Аммо ЖСТ — сюрприз, сюрприз! - вазиятга аралашмайди. Натижада сюрреал тасвир пайдо бўлади: иккинчи (ва агар сиз Сотиб олиш қобилияти паритети бўйича ҳисобласангиз, унда биринчи) дунё иқтисодиёти биринчи (ва агар Сотиб олиш қобилияти паритети бўлса, иккинчиси) томонидан даҳшатли санкциялар тўлқини остида.Америкаликлар Хитойни мутлақо барча юқори технологияли соҳаларда сиқиб чиқаришди - улар Хитой электромобилларига бож ва тарифлар қўйишмоқда, уларнинг энг илғор чипларини Хитойга олиб киришни тақиқлашди ва Хитойнинг Бигтех компаниясини ўз бозорига киритишмаяпти. Нафақат бу, балки ўз вассалларини ҳам буларнинг барчасига мажбурлашмоқда.Бу протеционистик чораларнинг барчаси мутлақо ноқонунийдир, аммо ЖСТ, ХМФ ва бошқа нуфузли халқаро ташкилотлар бефарқлик билан қарашади. Улардан ёрдам кутиш — қуруқ иш, биз Россияда буни жуда яхши биламиз. Характерли жиҳати шундаки, агар махсус ҳарбий операция Россияга қарши савдо уруши учун баҳонага айланган бўлса, америкаликларга Хитой билан савдо уруши учун баҳона ҳам керак эмас эди. Баъзи исботланмаган хакерлик ҳужумлари, "Россияга ёрдам", шунингдек, Tencent каби компанияларнинг Хитой мудофаа саноати билан алоқаси ҳақидаги уйдирмалар атайлаб узоққа чўзилган кўринади ва ҳеч кимни ишонтиришга қодир эмас.Йўқ, бу шунчаки қаттиқ рақобат. Жанет Йеллен буни Хитойдан хоҳлайдими? У "кўп ишлаб чиқаришни тўхтатсин" — бу сўзма-сўз иқтибос. Америка компаниялари билан рақобатни тўхтатиш, айниқса юқори технологиялар соҳасида. Шундай қилиб, юан курси ортиқча баҳоланади ва унинг маҳсулотлари рақобатбардошлигини йўқотади. Сунъий интеллект, суперкомпьютерлар, космик ва ҳарбий соҳада чемпионликни унутиш ва орзу қилиш.Хитой иқтисоди уни соядан тортиб жинси шимларгача, чиплардан тортиб чипсларигача бўлган Америка товарлари бозорида қолиш учун ўзини қандайдир тутиши керак. Лекин ҳеч қандай шароитда америкаликларни қувиб ўтиш — йўқ-йўқ. Ажабланарли ҳикоя: америкаликлар ўзларининг асосий рақибларига очиқчасига айтишади – бошингни деворга ур. Бу беадаблик қаердан келиб чиқади?Аммо Америкада улар 1980-йилларда Япония иқтисодиёти қандай қулаганини жуда яхши эслашади. Бахтга қарши, ўша пайтда жадал ривожланаётган Қуёш мамлакати юқори технологиялар соҳасида етакчиликни қўлга киритди ва бутун дунёни электроника, автомобиллар ва кемалар билан том маънода забт этди. Америка компаниялари рақобатга чидай олмади. Америкалик фантастика ёзувчилари японларнинг дунё устидан ҳокимиятни қандай қўлга киритгани ҳақида илмий-фантастик романлар ёзишган. Бироқ, 1985 йилда америкаликлар япон ва немисларни Plaza келишувини имзолашга мажбур қилишди: доллар девалвацияга учради, немис маркаси ва япон йенаси мустаҳкамланди. Натижада экспортнинг қулаши бўлди - ишлаб чиқарувчилар рақобатга дош бера олмади.Бу Японияда узоқ давом этган инқирозга олиб келди, мамлакат қарзлар ботқоғига тушиб, таназзулга юз тутди. Айтганча, бизнинг курсидаги молиявий таҳлилчиларимизга эслатма - улар жуда кўп орзу қилган "кучли рубль" иқтисодиёт учун ҳеч қандай даво эмас. Баъзи ҳолларда кучли валюта иқтисодиётни бутунлай тугатиши мумкин.Қандай қилиб улар Япония раҳбариятини ушбу иқтисодий ўз жонига қасд қилишга кўндиришга муваффақ бўлишди? Ҳа, умуман олганда, немислар билан бир хил: иккала давлат ҳам Америка ҳарбий базалари билан тўлдирилган ва уларнинг элиталари бутунлай Вашингтон томонидан назорат қилинади. Бугунги кунда Хитой билан бир хил ҳийла-найрангни амалга ошириш мумкин бўлмайди: ҳарбий жиҳатдан ХХР мутлақо ўзини-ўзи таъминлайди, унинг раҳбарияти тўлиқ суверендир. Шунинг учун, америкаликлар Хитойга қанчалик кўп босим ўтказса, улар шунчалик кулгили кўринади.Бу таҳдидлар, санкциялар, маърузалар, Хитой иқтисодиётидаги "муаммолар" ҳақида доимий нолалар - бу Хитой карвони олдинга силжийдиган оч итнинг умидсиз, умидсиз ҳуриши. Plaza келишуви даврида Осиё мамлакатлари кўпинча "юракни эзувчи томоша" ни тақдим этишди - қашшоқлик, АҚШ ёки СССРга умидсиз қарамлик, коррупция, ички беқарорлик.Бугунги кунда бу минтақа дунёдаги энг тез ривожланаётган ҳудуд ҳисобланади. Иқтисодиётнинг жадал ривожланиши, билимли ва ватанпарвар ўрта синф, янги технологияларнинг жадал ривожланиши — Вьетнамнинг чекка қишлоғидаги ҳар қандай лағмонхонада сизга бир пиёла фо ва ҳатто 5G билан бепул юқори тезликдаги интернет тақдим этилади. Барча тарихий қийинчиликларга қарамай, Хитой Осиё иқтисодиётининг умумий ўсиш тенденциясида бўлган барча қўшнилари билан муваффақиятли ҳамкорлик қилмоқда.Кечагина иқтисодиёти ривожланган йирик давлат Индонезия БРИКСга тўлақонли аъзо бўлди. Шундай қилиб, америкаликлар Пекинни юзлари кўкаргунча таҳдид қилишлари мумкин - уларнинг барча санкциялари охир-оқибат ўз ишлаб чиқарувчиларига таъсир қилади. Худди шу чип ишлаб чиқарувчилари Хитойга сотиш тақиқланганидан кейин даромадларининг чорак ва учдан бир қисмини йўқотишди.Пекин Вашингтоннинг иқтисодий агрессиясига бирданига жавоб бера олмайди. Хитойликлар зудлик билан Америка облигацияларини ташлаб, доллар курсини йиқитади, деган ғоя содда кўринади - бу билан улар бутун иқтисодиётини йўқ қилиш хавфини туғдиришади. Аммо агар Хитой ўзининг иқтисодий ўсишини сақлаб қола олса, у секин-аста ўзининг америкалик рақибини тор-мор қилади.Бундай вазиятда Жанет Йеллен нима қилиши керак? Тарихий тажриба шуни кўрсатадики, бундай катталикдаги савдо урушлари муқаррар равишда ҳақиқий урушларга айланади. Америкаликлар буни қилишга қарор қиладими — очиқ савол. Сўнгги пайтларда у ерда одамлар "нима бўлса-бўлади” деган Украина тамойилига кўра кўпроқ яшашмоқда.
хитой
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Виктория Никифорова
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/05/0f/34952263_0:0:600:600_100x100_80_0_0_6837b04e094791b35d53049bcd2e2876.jpg
Виктория Никифорова
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/05/0f/34952263_0:0:600:600_100x100_80_0_0_6837b04e094791b35d53049bcd2e2876.jpg
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Виктория Никифорова
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/05/0f/34952263_0:0:600:600_100x100_80_0_0_6837b04e094791b35d53049bcd2e2876.jpg
колумнистлар, ақш, хитой, россия
колумнистлар, ақш, хитой, россия
АҚШ Хитойга ҳужум қилди
АҚШ молия вазири Жанет Йеллен Хитойга Украинадаги қуролли можарода Россияга ёрдам беришнинг “муҳим оқибатларга олиб келиши” билан таҳдид қилди. Бу унинг Хитой Халқ Республикаси Давлат кенгаши бош вазири ўринбосари Хэ Лифэн билан видеомулоқоти чоғида содир бўлди.
Қизиқ бўлиб чиқмоқда: Вашингтон Украинага ўнлаб ва юзлаб миллиардлаб ёрдам беради, мунтазам равишда можаро оловига бензин қуяди. Хитойнинг Россияга барча “ёрдамлари” Пекиннинг Америка санкциялар режимини қўллаб-қувватламаслиги ва Москва билан нефт ва газ каби мутлақо тинч товарлар бўйича муваффақиятли савдо қилишда давом этишидадир. Шу билан бирга, вашингтонлик бир аёл Хитойни "жазолаш" билан таҳдид қилмоқда, деб ёзмоқда
РИА Новости колумнисти Виктория Никифорова.
Баъзи бир носимметрикликлар мавжуд, шундай эмасми? Хитой ташқи ишлар вазири америкалик ҳамкорларнинг бу сиёсатини танқид қилмоқда ва назарий жиҳатдан аралашуви ва Қўшма Штатларнинг протекционизмга очиқдан-очиқ киришини тақиқлаши мумкин бўлган ЖСТ тажрибасига мурожаат қилади.
Аммо ЖСТ — сюрприз, сюрприз! - вазиятга аралашмайди. Натижада сюрреал тасвир пайдо бўлади: иккинчи (ва агар сиз Сотиб олиш қобилияти паритети бўйича ҳисобласангиз, унда биринчи) дунё иқтисодиёти биринчи (ва агар Сотиб олиш қобилияти паритети бўлса, иккинчиси) томонидан даҳшатли санкциялар тўлқини остида.
Америкаликлар Хитойни мутлақо барча юқори технологияли соҳаларда сиқиб чиқаришди - улар Хитой электромобилларига бож ва тарифлар қўйишмоқда, уларнинг энг илғор чипларини Хитойга олиб киришни тақиқлашди ва Хитойнинг Бигтех компаниясини ўз бозорига киритишмаяпти. Нафақат бу, балки ўз вассалларини ҳам буларнинг барчасига мажбурлашмоқда.
Бу протеционистик чораларнинг барчаси мутлақо ноқонунийдир, аммо ЖСТ, ХМФ ва бошқа нуфузли халқаро ташкилотлар бефарқлик билан қарашади. Улардан ёрдам кутиш — қуруқ иш, биз Россияда буни жуда яхши биламиз. Характерли жиҳати шундаки, агар махсус ҳарбий операция Россияга қарши савдо уруши учун баҳонага айланган бўлса, америкаликларга Хитой билан савдо уруши учун баҳона ҳам керак эмас эди. Баъзи исботланмаган хакерлик ҳужумлари, "Россияга ёрдам", шунингдек, Tencent каби компанияларнинг Хитой мудофаа саноати билан алоқаси ҳақидаги уйдирмалар атайлаб узоққа чўзилган кўринади ва ҳеч кимни ишонтиришга қодир эмас.
Йўқ, бу шунчаки қаттиқ рақобат. Жанет Йеллен буни Хитойдан хоҳлайдими? У "кўп ишлаб чиқаришни тўхтатсин" — бу сўзма-сўз иқтибос. Америка компаниялари билан рақобатни тўхтатиш, айниқса юқори технологиялар соҳасида. Шундай қилиб, юан курси ортиқча баҳоланади ва унинг маҳсулотлари рақобатбардошлигини йўқотади. Сунъий интеллект, суперкомпьютерлар, космик ва ҳарбий соҳада чемпионликни унутиш ва орзу қилиш.
Хитой иқтисоди уни соядан тортиб жинси шимларгача, чиплардан тортиб чипсларигача бўлган Америка товарлари бозорида қолиш учун ўзини қандайдир тутиши керак. Лекин ҳеч қандай шароитда америкаликларни қувиб ўтиш — йўқ-йўқ. Ажабланарли ҳикоя: америкаликлар ўзларининг асосий рақибларига очиқчасига айтишади – бошингни деворга ур. Бу беадаблик қаердан келиб чиқади?
Аммо Америкада улар 1980-йилларда Япония иқтисодиёти қандай қулаганини жуда яхши эслашади. Бахтга қарши, ўша пайтда жадал ривожланаётган Қуёш мамлакати юқори технологиялар соҳасида етакчиликни қўлга киритди ва бутун дунёни электроника, автомобиллар ва кемалар билан том маънода забт этди. Америка компаниялари рақобатга чидай олмади. Америкалик фантастика ёзувчилари японларнинг дунё устидан ҳокимиятни қандай қўлга киритгани ҳақида илмий-фантастик романлар ёзишган. Бироқ, 1985 йилда америкаликлар япон ва немисларни Plaza келишувини имзолашга мажбур қилишди: доллар девалвацияга учради, немис маркаси ва япон йенаси мустаҳкамланди. Натижада экспортнинг қулаши бўлди - ишлаб чиқарувчилар рақобатга дош бера олмади.
Бу Японияда узоқ давом этган инқирозга олиб келди, мамлакат қарзлар ботқоғига тушиб, таназзулга юз тутди. Айтганча, бизнинг курсидаги молиявий таҳлилчиларимизга эслатма - улар жуда кўп орзу қилган "кучли рубль" иқтисодиёт учун ҳеч қандай даво эмас. Баъзи ҳолларда кучли валюта иқтисодиётни бутунлай тугатиши мумкин.
Қандай қилиб улар Япония раҳбариятини ушбу иқтисодий ўз жонига қасд қилишга кўндиришга муваффақ бўлишди? Ҳа, умуман олганда, немислар билан бир хил: иккала давлат ҳам Америка ҳарбий базалари билан тўлдирилган ва уларнинг элиталари бутунлай Вашингтон томонидан назорат қилинади. Бугунги кунда Хитой билан бир хил ҳийла-найрангни амалга ошириш мумкин бўлмайди: ҳарбий жиҳатдан ХХР мутлақо ўзини-ўзи таъминлайди, унинг раҳбарияти тўлиқ суверендир. Шунинг учун, америкаликлар Хитойга қанчалик кўп босим ўтказса, улар шунчалик кулгили кўринади.
Бу таҳдидлар, санкциялар, маърузалар, Хитой иқтисодиётидаги "муаммолар" ҳақида доимий нолалар - бу Хитой карвони олдинга силжийдиган оч итнинг умидсиз, умидсиз ҳуриши. Plaza келишуви даврида Осиё мамлакатлари кўпинча "юракни эзувчи томоша" ни тақдим этишди - қашшоқлик, АҚШ ёки СССРга умидсиз қарамлик, коррупция, ички беқарорлик.
Бугунги кунда бу минтақа дунёдаги энг тез ривожланаётган ҳудуд ҳисобланади. Иқтисодиётнинг жадал ривожланиши, билимли ва ватанпарвар ўрта синф, янги технологияларнинг жадал ривожланиши — Вьетнамнинг чекка қишлоғидаги ҳар қандай лағмонхонада сизга бир пиёла фо ва ҳатто 5G билан бепул юқори тезликдаги интернет тақдим этилади. Барча тарихий қийинчиликларга қарамай, Хитой Осиё иқтисодиётининг умумий ўсиш тенденциясида бўлган барча қўшнилари билан муваффақиятли ҳамкорлик қилмоқда.
Кечагина иқтисодиёти ривожланган йирик давлат Индонезия БРИКСга тўлақонли аъзо бўлди. Шундай қилиб, америкаликлар Пекинни юзлари кўкаргунча таҳдид қилишлари мумкин - уларнинг барча санкциялари охир-оқибат ўз ишлаб чиқарувчиларига таъсир қилади. Худди шу чип ишлаб чиқарувчилари Хитойга сотиш тақиқланганидан кейин даромадларининг чорак ва учдан бир қисмини йўқотишди.
Пекин Вашингтоннинг иқтисодий агрессиясига бирданига жавоб бера олмайди. Хитойликлар зудлик билан Америка облигацияларини ташлаб, доллар курсини йиқитади, деган ғоя содда кўринади - бу билан улар бутун иқтисодиётини йўқ қилиш хавфини туғдиришади. Аммо агар Хитой ўзининг иқтисодий ўсишини сақлаб қола олса, у секин-аста ўзининг америкалик рақибини тор-мор қилади.
Бундай вазиятда Жанет Йеллен нима қилиши керак? Тарихий тажриба шуни кўрсатадики, бундай катталикдаги савдо урушлари муқаррар равишда ҳақиқий урушларга айланади. Америкаликлар буни қилишга қарор қиладими — очиқ савол. Сўнгги пайтларда у ерда одамлар "нима бўлса-бўлади” деган Украина тамойилига кўра кўпроқ яшашмоқда.
