ХҲДС-2024: Россия денгиз флотининг келажаги Кронштадтдан қандай кўринмоқда

© Sputnik / Александр ХролнекоПодводная лодка "Кронштадт"
Подводная лодка Кронштадт  - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 26.06.2024
Oбуна бўлиш
Анъанавий тарзда Кронштадтдаги ХҲДС кўргазмасида тақдим этилган “BrahMos” товушдан тез учувчи қанотли ракета учлиги Россия-Ҳиндистон стратегик ҳамкорлигининг жонли рамзи бўлиб қолмоқда.
Россия денгиз флоти давлат дастурлари, янги технологиялар ва кучли Россия кемасозлик базаси асосида жадал ривожланмоқда. Қурилаётган ўнлаб замонавий ҳарбий кемалар ва сувости кемалари, кўп мақсадли денгиз дронларининг фаол ривожланиши ва оммавий ишлаб чиқарилиши бу ҳақиқатнитасдиқлайди. Ғарбнинг ҳарбий қудрат рейтинги “Global Firepower” бугунги кунда Россия денгиз флотини биринчи ўринга, АҚШ ҳарбий-денгиз кучларини эса фақат тўртинчи ўринга қўйгани бежиз эмас.
19-23 июнь кунлари Кронштадтда бўлиб ўтган Халқаро ҳарбий денгиз салони (ХҲДС-2024) Россия кемасозлик салоҳиятини, замонавий қурол-яроғ ва жанговар бошқарув тизимларининг ривожланиш даражаси ва имкониятларини, Россия денгиз флотининг навигация ва алоқа воситаларини, шунингдек, саноатда янги технологиялар ва материалларини тўлиқ акс эттирди. Кенг кўргазма марказининг икки қавати, маҳсулотлар билан жиҳозланган очиқ майдонлар ва денгиз базасининг қирғоқ деворидаги энг сўнгги ҳарбий кемалар энг холис мутахассис, ихтисослашган журналист ёки ташриф буюрувчининг қизиқишини қондиради.
Кронштадт 677 лойиҳасининг биринчи серияли сув ости кемаси (атомсиз сув ости кемаларининг тўртинчи авлоди) ва Болтиқ денгизининг совуқ тўлқинларида тебранаётган "Сообразительный" 20380 лойиҳасининг биринчи серияли сувости кемаси энг катта эътиборни тортди. 11711 лойиҳа асосидаги энг янги йирик "Кайман" десант кемасининг макети ҳам катта қизиқиш уйғотди – “Янтар” заводида шундай иккита йирик десант кемаси қурилмоқда ва Россия денгиз флоти уларни 2025 йилдан кейин қабул қилиб олади.
Кўргазмада учувчисиз техника сифатида кўп нишонли дронлар, турли масофали (1000 кг гача фойдали юк билан 500 км гача) сувусти ва сувости денгиз дронлари тақдим этилди. Кўргазмада (ва махсус ҳарбий операция ҳудудида) Россия денгиз флотининг қудратини тасдиқловчи қирғоқ ва қуруқлик нишонларига самарали зарба беришга қодир бўлган "Бастион", "Бал", "Рубеж" ракета тизимлари тақдим этилди. Юқори аниқликдаги (ақлли) ракета ва мина-торпеда қуроллари турли мамлакатлардан келган конструктор мутахассислари ва ҳарбий денгизчилар эътиборига тортилди. Масалан, 16 кмгача масофада яширин НАТО қанотли ракеталарини йўқ қилишни кафолатлайдиган машҳур “Тор” ҳаво мудофаа тизими стендларда бир нечта модификацияларда – қуруқлик, темир йўл, денгиз ва Арктика шароитидаги кўринишларида намойиш этилди.
Анъанавий тарзда Кронштадтдаги ХҲДС кўргазмасида тақдим этилган “BrahMos” товушдан тез учувчи қанотли ракета учлиги Россия-Ҳиндистон стратегик ҳамкорлигининг жонли рамзи бўлиб қолмоқда. Кемалар (шу жумладан самолёт ташувчилар) ва душманнинг ердаги нишонларини йўқ қилиш учун мўлжалланган “BrahMos” ракетаси (бошланғич масса - 3 тонна, жанговар каллак - тахминан 300 кг) ўтган йилдан бери ўз масофасини сезиларли даражада - 290 км дан 450 км гача оширди. 2024 йил баҳорида Ҳиндистон Мудофаа вазирлиги “BrahMos Aerospace” ишлаб чиқарувчи компанияси (49,5% Москва ва 50,5% Ню-Деҳлига тегишли) билан зарба берувчи ракеталарни етказиб бериш бўйича 2,5 миллиард долларлик яна бир шартнома имзолади (бу сумма хавфсизлик ва самарадорликнинг юқори баҳосини акс эттиради). BrahMos-2 гипертовушли ракетаси ишлаб чиқилмоқда, у 7 Махгача тезлашади.
Тезкор жавоб ва масштаблаш
Россия мудофаа саноатининг асосий ютуқлари, қоида тариқасида, халқаро кўргазмаларда тақдим этилмайди. Шунга қарамай, кўринадиган "айсбергнинг учи" амалий фан, конструкторлик бюроси гуруҳлари ва Россия Федерациясининг юк ташиш саноатининг кучи ҳақида аниқ тасаввур беради. Давлат ва саноат томонидан давр муаммоларига тезкор жавоб бериш ҳисси сақланиб қолмоқда. Янги, юқори технологияли денгиз флотининг кенг қамровли қурилиши давом этмоқда.
Кронштадтдаги салоннинг қора марварид сифатида "Кронштадт" 677 лойиҳасинининг сув ости кемаси, тўртинчи авлод ядросиз сув ости кемаларининг биринчи сериясини ҳақли равишда кўрсатиш мумкин. 2024 йил январь ойидан бери Россия денгиз флотида хизмат қилмоқда. У 636 лойиҳанинг машҳур "Варшавянка"дан кичикроқ сув сиғими ва экипажи (атиги 35 киши), катта тезлиги, "заковати" ва энг муҳими - денгиз ва океанлардаги ақл бовар қилмайдиган товушсизлиги ("қора туйнук" квадрати) билан фарқ қилади. "Кронштадт" янги дизайн ечимларининг 70 фоизини (технологик инқилоб) амалга оширади. Мутахассисларнинг таъкидлашича, сув ости ҳолатида "Кронштадт" ҳаммани кўради, лекин уни ҳеч ким кўрмайди (гидроакустик фон йўқлиги сабабли). Сувости кемасининг асосий сифати яширинлигидир, аммо 677 лойиҳасининг жанговар самарадорлиги етарлича ўқ-дорилари туфайли –18 “Калибр” ракеталари (ёки торпедалар / миналар) 2,5 баравар ошди. Тезлиги – 21 узел, автономлиги– 45 кун. "Кронштадт" сувусти ва сувости кемаларига қарши курашиш, душманнинг қирғоқ нишонларини йўқ қилиш, разведка қилиш ва денгиз алоқаларини ҳимоя қилиш учун мўлжалланган.
Қизиқарли ва муҳим: Бирлашган кемасозлик корпорацияси (БКК) россиялик ва хорижий мижозларга ўнлаб юқори технологияли ҳарбий кемалар ва сув ости кемаларини танлаш – жой алмашиш, автономия ва қуролланиш нуқтаи назаридан кенгайтирилиш имкониятларини беради. Масалан, стендларда хорижий ҳарбий делегацияларнинг эътиборини“Club-S” ракета тизимига эга 636 лойиҳаси сув ости кемаси (жанговар кучи, яширинлиги ва омон қолиш қобилияти бўйича ўз синфида тан олинган етакчи), ихчам “Амур”лар ва “Пираний”лар серияси ва жуда кичик “Тритон” ва Россия мудофаа саноатининг бошқа дурдоналари ўзига тортди.
Тузилишининг мукаммаллиги ва юқори технологиялар, 20380 лойиҳасининг биринчи серияли кемаси бўлган “Сообразительный” корветининг кучли қуролланиши ҳақиқатан ҳам ҳайратга солади. Болтиқ флотининг 2200 тонна сиғимли, узунлиги 104 метр бўлган ушбу жанговар бўлинмаси бортида “Уран” кемага қарши ракета тизимини (8 та кемага қарши ракета), “Каштан” зенит-ракета ва артиллерия тизимини (32 та ракета) 100 мм ва 30 мм калибрли артиллерия қурилмалари (А-190 ва АК-630), шунингдек Ка-27ПЛ вертолётини олиб юради. 100 кишилик экипаждан иборат корветнинг мақсади: душманнинг сувусти ва сувости кемаларига қарши курашиш, ракета ва артиллерия зарбалари билан сувости ҳужумини қўллаб-қувватлаш, блокада мақсадли жавобгарлик зонасини патруль қилиш (тезлик – 25 узел).
"Кайман" катта десант кемасининг (КДК) энг янги лойиҳаси доимий равишда мутахассислар ва кўргазмага ташриф буюрувчиларнинг диққат марказида бўлди. Умумий сув ўтказувчанлиги 8000 тонна, узунлиги 150 метр ва тўлиқ тезлиги 18 узел бўлган кема денгиз қўшинлари томонидан қўниш операцияси пайтида жиҳозланмаган –океан, денгиз ва қирғоқ зоналарида қўшинлар ва техникаларни денгиз орқали ташиш ва десант қилиш учун мўлжалланган. “Кайман” оператив-тактик даражадаги интеграциялашган автоматлаштирилган жанговар бошқарув тизими билан жиҳозланган ва бортда: 6 та ҳужумчи катер (ҳар бирида 10 десантчи), юк кўтариш қуввати 45 тонна бўлган 6 та десант катери, 2 та транспорт ва қўниш вертолёти, дронлар, ракета-артиллерия ва зенит- артиллерия тизимлари (4 та жанговар модул), радиотехника ва гидроқуроллари, электрон уруш ускуналари билан жиҳозланган. Лойиҳа флот ҳаётидан ажралмаган – “Янтар” заводида 11711 лойиҳаси асосида иккита “Кайман” КДК аллақачон қурилмоқда. Жараён тезлашуви кузатилмоқда.
АҚШ ва НАТО Россия денгиз флотининг "уч кити" – ракета сувусти кемалари (корветлар ва фрегатлар), сувости кемалари (атом ва дизель-электр), денгиз дронларининг тез ривожланишидан жуда хавотирда. Шунингдек, махсус ҳарбий операция ҳудудида ушбу қуроллардан жанговар фойдаланишнинг юқори самарадорлигидан ҳам хавотирда. "Global Firepower" ҳарбий кучлар рейтингидаги ўзгаришлар, кемалар сони бўйича АҚШдан катта фарқ билан биринчи уч қаторни яқинда Россия, Хитой ва Шимолий Корея ҳарбий-денгиз кучлари эгаллаб тургани ҳам ҳавотир солмоқда. Шунингдек, сифат – Қизил денгиздаги ҳусийларнинг ракета ҳужумлари остида парчаланиб бораётган Америка афсонаси бўлиб чиқди.
Шу билан бирга, кўргазма давомида маълум бўлди: яқинда фойдаланишга топширилган ва ҳозирда қурилаётган ҳарбий-денгиз кучларининг жанговар бўлинмаларидан ташқари, Бирлашган кемасозлик корпорацияси (БКК) Россия Мудофаа вазирлиги билан 22 та янги кема бўйича шартнома олдидан ишлар олиб бормоқда. ХҲДС-2024 арафасида Ҳарбий-денгиз кучлари бош қўмондони Александр Моисеев флотнинг Арктикага стратегик интилишини – операцион имкониятларни кенгайтириш ва Россиянинг Арктика чегараларининг 20 минг километрлик хавфсизлигини мустаҳкамлашни таъкидлади. 2024 йил охирига келиб флот ноёб Арктика серияси 23550 лойиҳасининг биринчи муз синфидаги патруль кемаси "Иван Папанин" и олади. Бортида кучли ракета қуроллари, вертолётлар, дронлар ва “Манул” десант катерлари бўлган бундай кемалар гуруҳларнинг бир қисми сифатида ва мустақил равишда қалинлиги 1,7 метргача бўлган муз майдонларини енгиб ўтиб, юқори қамровдаги жанговар топшириқларни бажариши мумкин.
Янгиликлар лентаси
0