Атом бомбаси АҚШ аралашувидан ҳимоя қилмайди

© AFP 2023Сторонники партии "Движение за справедливость" с портретом Имрана Хана во время митинга. Архивное фото
Сторонники партии Движение за справедливость с портретом Имрана Хана во время митинга. Архивное фото - Sputnik Ўзбекистон, 1920, 04.02.2024
Oбуна бўлиш
2022 йил 24 февралда 1952 йил октябрда туғилган ядровий давлатнинг бу етакчиси Кремлда эди – ва яқин орада у ғалаба қозониши керак бўлган сайловлар бўлади. Аммо унга бунга рухсат берилмайди, чунки гап Владимир Путин ҳақида эмас, Имрон Хон ҳақида.
Покистоннинг собиқ бош вазири яқинда икки – ўн ва 14 йиллик қамоқ жазосига ҳукм қилинган ва унга қарши жами юзга яқин жиноий иш қўзғатилган. Гарчи унинг партияси 8 февралда бўлиб ўтадиган парламент сайловларида ғалаба қозониши кутилаётган бўлса-да, Покистон армияси ва ҳокимияти Имрон Хон 230 миллионлик мусулмон мамлакатда ҳокимият тепасига қайтмаслиги учун ҳамма нарсани қилишга тайёр.
Покистон суди Имрон Хонни 10 йилга қамаш ҳақида ҳукм чиқарди
Россиянинг бунга нима алоқаси бор? Махсус ҳарбий операция бошланган куни Путинга ташриф Имрон Хоннинг ҳокимиятдан четлатилишига сабаб бўлган — Қўшма Штатларнинг ташаббуси билан. Имрон Хон Американинг тўғридан-тўғри аралашуви ҳақида гапиргани учун энди у ўн йиллик қамоқ жазосига ҳукм қилинди.
Голливуд ёки Болливуд ҳам бундай сюжетни ўйлаб тополмайди — улкан давлат раҳбари ўз мамлакатига хорижий давлат томонидан босим фактларини эълон қилгани учун панжара ортига ташланади. Абсурдми? Йўқ, Покистон ҳақиқати. Имрон Хон Покистонни тўрт йилдан камроқ вақт бошқарган, бироқ у бундан анча олдин машҳур бўлган. Ахир, у ўз мамлакатида энг оммабоп спорт тури — крикет бўйича жаҳон чемпиони эди.
Унинг сиёсатдаги саёҳати узоқ, аммо охир-оқибат муваффақиятли бўлди: 2018 йилда унинг партияси сайловларда ғалаба қозонди ва Хон ҳукуматга бошчилик қилди. У коррупция ва қариндош-уруғчиликка қарши курашишга ваъда берди, лекин охир-оқибат уни Ислом Республикасини ўнлаб йиллар давомида бошқарган анъанавий элиталар еб кетишди.
Покистоннинг иккита асосий ҳудуди - Панжоб ва Синдни ифодаловчи абадий урушаётган Шариф ва Бхутто оилалари кланлари Хонни ҳокимиятдан четлатиш истагида бирлашган — ҳарбийлар (Покистонда ҳам барқарорлаштириш, ҳам цементлаш функцияларини бажаради) рухсат берганида, халқ бош вазирининг истеъфоси парламентда овоз бериш орқали амалга оширилди.
Аммо буларнинг барчаси ташқи омил бўлмаганда, Покистоннинг ҳокимият учун ички курашининг яна бир саҳифаси бўлиб қолар эди — айнан у Хоннинг ҳокимиятдан четлатилиши ҳақидаги ҳикояда илмоқ ролини ўйнаган. Аслида, уни америкаликлар олишди — улар буни энг очиқ ва тантанали тарзда қилишди.
Имрон Хоннинг Владимир Путин билан Кремлда учрашуви Покистон бош вазири учун узоқ кутилган эди — улар илгари халқаро саммитлар доирасида учрашишган, аммо бу ташриф Хоннинг Россияга биринчи сафари эди. Махсус операциянинг бошланиши учрашувни бекор қилмади, аммо Покистон бош вазирининг "Россия агрессиясини" қоралашни истамаслиги Вашингтонни ғазаблантирди. Бир неча кундан кейин эса Покистон БМТда Россияга қарши резолюция бўйича овоз беришдан бетараф қолганида, Қўшма Штатлар чора кўрди.
Англо-сакслар Покистон элитасининг турли қатламлари - ҳарбийлардан тортиб сиёсатчиларгача узоқ муддатли ва жуда яқин алоқаларга эга. Гарчи сўнгги йилларда (Имрон Хонга қадар) Покистон Ғарбдан жиддий узоқлашишни бошлаган бўлса ҳам (масалан, ШҲТга қўшилиш орқали), англо-сакслар доимо Покистоннинг ички қарама-қаршиликларида ўйнашга муваффақ бўлишди.
Хонга қарши фитна уюштириш қийин бўлмади — мухолифат узоқ вақтдан бери ундан қутулишни орзу қилган эди. Аммо армия раҳбарияти бош вазирни истеъфога чиқаришга рухсат бермади — бу ерда АҚШнинг аралашуви ҳал қилувчи омил бўлди. Биз Имрон Хонга қарши фитна тафсилотларини билмаймиз, лекин бизда унинг кичик кўринадиган қисми билан танишиш учун ноёб имконият бор. Бу америкаликлар шунчалик беадаб бўлганлиги сабабли бўлди, чунки улар оддий матнда Покистон бош вазирни олиб ташлашни талаб қила бошлашди.
Бундан ташқари, Давлат котиби ёрдамчиси Дональд Лу буни Покистон элчиси билан суҳбатда қилди (бу 2022 йил 7 мартда бўлиб ўтган), бир неча ҳафта ўтгач эса, Имрон Хон Покистоннинг АҚШдаги элчисининг телеграммасига таяниб, Америка ултиматуми ҳақида гапирди. Унда Давлат департаменти расмийсининг айтишича, “бу ердаги ва Европадаги одамлар Покистон нега Украинага нисбатан бунчалик агрессив нейтрал позицияни тутаётганидан жуда хавотирда. Бизга у қадар нейтрал позицияга ўхшамайди”.
“Ўйлайманки, агар бош вазирга ишончсизлик вотуми муваффақиятли ўтса, Вашингтонда ҳаммаси кечирилади, чунки Россияга ташриф бош вазирнинг қарори сифатида қаралмоқда. Акс ҳолда, ўйлашимча, бундан кейин ҳам қийин бўлади”, — деди у. Агар Хон олиб ташланмаса, у Европа ва Қўшма Штатлардан изоляция қилиниши мумкин, дея қўшимча қилди Лу. Дарҳақиқат, у элчига ултиматум қўйди: "Келинг, сиёсий вазият ўзгарадими ёки йўқлигини кўриш учун бир неча кун кутамиз, бизда бу масала бўйича кўп келишмовчиликлар бўлмайди ва чуқурлик тезда йўқолади".
Вашингтондаги учрашувнинг эртасига Покистон парламентида Имрон Хонга ишончсизлик вотуми бўйича маслаҳатлашувлар бошланди — бир ой ўтиб у ишдан бўшатилди. Собиқ бош вазир жим турмади, у ўзининг лавозимидан четлатилишини “ташқи фитна” деб атади ва шундай деди: "Мени ҳокимиятдан маҳрум қилиш ташаббуси АҚШнинг бизнинг ички ишларимизга аниқ аралашувидир".
Парламентда унга қарши овоз берганлик учун пора миллион долларга етди. Бунга жавобан Покистон ҳукумати Имрон Хон ва унинг партиясига босим ўтказа бошлади. У бир неча марта ҳибсга олинди ва қўйиб юборилди, унга ўқ узилди ва ўтган ёзда ҳибсга олинди.
Ва бу ҳафта улар бирданига икки муддатга ҳукм қилинди: биринчисига — коррупция (совғаларни қайтармаслик) айблови билан, иккинчисига эса давлат сирларини ошкор қилиш айблови. Яъни, Имрон Хон Покистоннинг АҚШдаги элчисининг телеграммасини чоп этгани учун ҳукм қилинди — бу ахир сир эди!
Имрон Хон бир неча бор Покистонга Россияга муҳтожлигини айтди —рус буғдойи, нефт, газ керак. Ҳокимиятдан четлатилишидан бироз олдин эса у Ғарбга мурожаат қилди: “Биз ҳақимизда нима деб ўйлайсан? Биз сенинг қулларингмиз, биздан нима сўрасанг, бажарамизми? Биз Россия билан дўстмиз, АҚШнинг ҳам дўстимиз. Биз Хитой ва Европа билан дўстмиз. Биз ҳеч қандай иттифоқнинг бир қисми эмасмиз”.
Аммо бошқа одамлар иттифоқларининг бир қисми бўлмаслик, қўғирчоқ бўлмаслик учун мустақил бўлиш, ҳақиқий суверенитетни қўлга киритиш керак. Айни пайтда ядровий Покистон суверенитет учун битта атом бомбаси етарли эмаслигини кўрсатмоқда.
Янгиликлар лентаси
0