АҚШ, ўз навбатида, можарода жабрланган аҳолига ёрдам бераётган Қизил Хоч халқаро қўмитасига ва бошқа нодавлат ташкилотларга 5 миллион доллар ажратиш билан чекланди.
Қорабоғ масаласи бўйича Париж ва Вашингтонда иштиёқ этишмаслиги - ҳам риторикада, ҳам ҳаракатларда - улар "яраланган иззатталаблик"ни намойиш қилмоқда, деб айтган Сергей Лавров, нақадар ҳақ бўлганлигини тасдиқлайди.
Озарбайжон президенти Илҳом Алиев ҳам худди шундай деди: АҚШ ва Франция "кеч бўлса ҳам, эришилган келишувга ўзларининг ижобий муносабатларини билдиришди" деб киноя билан айтди.
Ўрнатилган анъанага кўра, Анқара сўз танлашда уялиб ўтирмади. Туркия президентининг матбуот котиби Ғарб НАТО ва Европа Иттифоқи сифатида 30 йилдан бери Қорабоғ қарама-қаршилиги бўйича "аниқ ва реал таклифларни" илгари сура олмаётганини, Россия ва Туркия эса "ўзаро ҳамжиҳатликка" эришганлигини билдирди.
Тоғли Қорабоғ бўйича келишув Ғарб учун аламли мағлубиятга айланди, айниқса - АҚШ ва Франция учун - деб ёзишни дарҳол бошлашди, улар Россия ва ЕХҲТ Минск гуруҳининг ушбу можарони тинч йўл билан ҳал қилиш йўлларини излаш гуруҳи ҳамраиси бўлган.
Агар The National Interest журналистларига ишонадиган бўлсак, Ғарб бу сафар ухлаб қолиб, ҳамма нарсани ўтказиб юборди. Унинг учун ҳам ҳарбий ҳаракатларнинг бошланиши, ҳам Россия тинчликпарвар кучларини киритиш ҳақидаги келишувнинг имзоланиши кутилмаган ҳолат бўлди.
Нашр бунда Америка разведкасини айблади, унинг маълумотларига кўра, улар ҳатто Путин ва Эрдоған музокаралари тўғрисида маълумотни ололмади, натижада эса АҚШнинг минтақадаги позицияси сезиларли даражада заифлашди.
Бироқ, аслида, вазият бундан ҳам ёмонроқ, чунки "разведка ишламади" деган позиция “Қорабоғ масаласи”да АҚШ муваффақиятсизлигининг бундан катта бўлган муаммони яширишга имкон беради.
Қорабоғ масаласини тинч йўл билан ҳал этиш, қарама-қаршилик нисбатан маҳаллий хусусиятига қарамай, глобал сиёсий тизим бошдан ўтказаётган ўзгаришларнинг тубдан янги босқичини бошлаб беради. Бу биринчи марта, АҚШ ва Европа - барча иштирок этаётган томонлар учун бирданига кераксиз ва исталмаган шерик сифатида бўлиб қолди.
Сўнгги 30 йилда Ғарб гегемонлигининг энг муҳим белгиси - унинг ҳамма жойда, барча учун керак бўлган зарурият сифатида бўлган эди.
Ҳар қандай вазиятда, ҳар қандай можарода, - ҳаттоки турли давлатларда ички сиёсий вазиятларда Ғарбга кўмак сўраб мурожаат қилган, ёрдамга умид боғлаган ва кўпинча уни у ёки бу шаклда олган.
Бу ёндашувнинг ёрқин намунаси сифатида Қримда 2014 йил баҳорида, Украина ҳарбийлари "Америка биз билан" деб бақирган ҳолда Россия ҳарбий объектларини "штурм қилган" эпизодни эслаш мумкин. Бу, албатта, кулгили кўринади, бироқ айни пайтда у бутун сайёра бўйлаб - Беларусдан Венесуэлагача, Суриядан Гонконггача - кўплаб одамлар, шу жумладан юқори амалдорларнинг фикрлаш тарзини жуда аниқ акс эттиради.
Бундан ташқари, бу ҳолат Ғарб томонидан мақсадга мувофиқ равишда қўллаб-қувватланади, дунёдаги ҳар қандай муаммо ва низоларга ҳеч бўлмаганда вето ҳуқуқига эга бўлишга интилади. Бу, аслида, унинг геосиёсий устунлигининг асосий таркибий қисмларидан бири.
Ҳозирги Қорабоғ тинч йўл билан ҳал қилиш ўзига хослиги шундаки, унда барча иштирокчи томонлардан Ғарб бирдан кесилди. Бу жуда ҳам таъсирли, чунки музокаралар жараёни осонликча бўлмади.
Бироқ, ўрнатилган жаҳон анъаналарига асосан АҚШ ёки Европани иштирок этишга жалб қилиш ўрнига, ҳар ким бир овоздан "буни ўзимиз ҳал қиламиз" деган ишончга амал қилди.
Улар ҳақиқатан ҳам ҳал қилишди – воқеа содир бўлиб ўтгандан кейин эришилган ва амалга оширишга киришилган келишув Ғарбга, бутун дунё олдига қўйилди.
Шундай қилиб, АҚШ таъсирининг яна бир асосий тошига, дунё тизимида алоҳида мавқега эга бўлиш талабига жуда кучли зарба берилди. Амалиёт шуни кўрсатадики, биринчи муваффақиятли уринишдан кейин албатта бошқалари етиб келади.
Ажабланарли жойи йўқ, америкаликлар воқеани разведканинг тасодифий муваффақиятсизлиги, деб ҳисоблашни афзал кўришмоқда. Тоғли Қорабоғда тинч йўл билан ҳал қилиш ҳақиқатда дунё сиёсий тизимидаги, аста-секин АҚШ ва умуман Ғарбни ундаги эксклюзив мақомидан маҳрум этади, яна бир тектоник силжишни англатади, улар учун бу ҳақиқатга иқрор бўлиш ва оммавий тан олинишдан кўра қулайроқдир.
