Ҳозирда Россиянинг Украина, Ғарб, НАТО ва ЕХҲТга муносабати қандай — Лавров жавоби
Лавров: НАТОнинг Украинадаги бошқа қуроллари каби F-16 самолётлари ҳам йўқ қилинади.
SputnikТОШКЕНТ, 30 май — Sputnik. Москва Украина бўйича музокаралар учун очиқлигича қолмоқда, бироқ бу сулҳ эмас, тинчлик ҳақида, деди Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров РИА Новости агентлигига берган интервьюсида.
“Биз бир неча бор, жумладан, юқори даражада ҳам, Россия музокаралар учун очиқлигича қолаётганини айтдик”, - деди у. — Аммо биз сулҳ ҳақида эмас, тинчлик ҳақида гапираётганимизни аниқ тушуниш керак”.
Вазир Украина атрофидаги вазиятни сиёсий жиҳатдан тартибга солиш жараёнини тезлаштириш имконияти борми, деган саволга “душманга яна бир бор қайта гуруҳланиш ва қайта қуроллантириш учун фойдаланадиган пауза беришнинг маъноси йўқ. Музокаралар хавфсизликнинг бўлинмаслиги ва ердаги воқелик тамойилига асосланиши керак”, дея жавоб берди.
Украина можаросини ҳал қилиш учун Москва ва Киев иштирокида тинчлик конференцияси чақирилиши мумкинлиги ҳақида гапирар экан, Лавров бу Хитойнинг инқироздан чиқиш учун шарт-шароит яратиш ҳаракатларининг давоми бўлиши мумкинлигини айтди.
Киевдаги “уруш партияси” ҳукмронлигини ҳисобга олган ҳолда тинчлик ҳақидаги мулоқотни тасаввур қилиш қийин, деди Россия ташқи ишлар вазири.
"Уруш партияси Киевда ҳукмронлик қилади ва у ҳеч бўлмаганда сўз билан айтганда, "жанг майдонида" Россияни мағлуб этишга интилади. Бундай шароитда тинчлик ҳақидаги мулоқотни тасаввур қилиш қийин”, — дейди Россия ТИВ раҳбари.
Вазирнинг қўшимча қилишича, 2022 йил 30 сентябрдан бошлаб Украинада Россия билан музокаралар олиб бориш қонуний тақиқланган.
“Владимир Зеленскийнинг 20 майдан кейинги ҳуқуқий мақомига келсак, унинг Украина президенти сифатидаги муддати тугагач, Россия президенти Владимир Путин 24 май куни Минскда бўлиб ўтган матбуот анжуманида бу ҳақда жуда аниқ гапирди”, — деб эслатди Лавров.
Россия президенти Владимир Путин 24 май куни бўлиб ўтган Россия-Беларусь музокаралари якунларига кўра, Россия Владимир Зеленскийнинг қонунийлиги тугаганидан келиб чиқади, деб айтди.
“Умид қиламизки, эртами-кеч Украинада халқ манфаатларини ўйлайдиган сиёсий кучлар пайдо бўлади. Ҳозирча махсус ҳарбий операцияни мақсадларга эришилгунга қадар давом эттиришдан бошқа чора йўқ”, — дея хулоса қилди у.
Россия ташқи ишлар вазирининг фикрича, назарий жиҳатдан Украина инқирозини сиёсий йўл билан ҳал қилишни “тезлаштириш” мумкин, бунинг учун Ғарб қурол етказиб беришни тўхтатиши керак.
У Украина атрофидаги вазиятни сиёсий жиҳатдан тартибга солиш жараёнини тезлаштириш имконияти бор-йўқлиги ҳақидаги саволга жавоб берар экан, вазир “назарий жиҳатдан, ҳа”, деб таъкидлади.
“Бунинг учун Ғарб Украинага қурол юборишни тўхтатиши, Киев эса ҳарбий ҳаракатларни тўхтатиши керак. Бу қанчалик тез содир бўлса, сиёсий келишув шунчалик тез бошланади”, — деди Лавров.
Аввалроқ АҚШнинг Тинч океани минтақасидаги қуруқликдаги қўшинлари қўмондони АҚШ яқин келажакда Ҳинд-Тинч океани минтақасида ўрта масофали ракеталарни жойлаштириш нияти борлигини маълум қилганди.
Россия ўрта ва қисқа масофали ракеталарни жойлаштиришга қўйган бир томонлама мораторийдан воз кечиш билан бир қаторда, агар АҚШ ўз ракеталарини Европа ёки Осиё-Тинч океани минтақасида жойлаштирса, ядровий тўсиқ бўйича чоралар кўриши мумкин. Бу борада қарорни президент қабул қилади, деди вазир.
“Америкаликлар томонидан ерга асосланган ўрта ва қисқа масофали ракеталарни жойлаштириш режаларини амалга ошириш бизнинг муносабатимизсиз қолмайди. Хусусан, бу ҳолатда, АҚШ Халқаро ишлар бўйича Россия кенгаши шартномасидан чиққанидан кейин Россия томонидан киритилган бир томонлама ўзини ўзи чеклашларни рад этиш муқаррар. Биз ядровий тўсиқ бўйича қўшимча қадамларни истисно қилмаймиз: охир-оқибат, Американинг олдинга асосланган ракеталари қўмондонлик пунктлари ва ядровий кучларимиз жойлашган жойларни қамраб олиши мумкин. Бу масалалар бўйича қарорлар Россия Федерацияси президентининг ваколатига киради”, — деди Лавров.
Вазирнинг сўзларига кўра, Американинг қуруқликдаги ўрта ва қисқа масофали ракеталарини Европа ва Осиё-Тинч океани минтақасида жойлаштириш "Россия Федерацияси учун жиддий хавфсизлик муаммосини келтириб чиқаради".
“Бу нафақат биз учун муаммо. Россия президенти Путиннинг яқинда Хитойга ташрифи якунлари бўйича қўшма баёнотда таъкидланганидек, Қўшма Штатларнинг беқарорлаштирувчи бундай қадамлари мамлакатимизга ҳам, Хитойга ҳам тўғридан-тўғри таҳдид солади. Шунинг учун биз ва хитойлик ҳамкорларимиз Вашингтоннинг халқаро барқарорликка путур етказувчи масъулиятсиз хатти-ҳаракатларини қайтариш учун ҳамкорликни кучайтиришга келишиб олдик”, — деди Лавров.
АҚШ Фаластин муаммосини адолатли ҳал этиш тарафдори эканини очиқчасига эълон қилар экан, аслида Яқин Шарқдаги можаро оловига мой сепмоқда.
“Америкаликлар Фаластин муаммосини адолатли ҳал қилиш тарафдори эканликларини очиқчасига гапиришда давом этмоқда. Айни пайтда улар амалда қуролли қарама-қаршилик оловига сахийлик билан мой сепмоқда”, — деди Лавров.
Унинг таъкидлашича, Вашингтон олти ой давомида БМТ Хавфсизлик Кенгашида ўт очишни тўхтатиш қарорининг қабул қилинишига тўсқинлик қилиб, "аслида Ғазо секторини вайрон қилиш учун яшил чироқ ёқди". Шу йилнинг март ойида эса "америкаликлар овоз беришдан бош тортишга мажбур бўлишди ва Кенгаш жангни тўхтатишни талаб қиладиган резолюцияни маъқуллади, АҚШ вакили хижолат бўлмасдан БМТ хавфсизлик Кенгашининг ҳужжати мажбурий эмаслигини айтди".
"Вашингтоннинг Исроилга ўқ-дорилар етказиб беришни тўхтатиш тўғрисидаги баёноти ўқ-дориларнинг бир турига - самолёт бомбаларига таъсир қилди ва фақат "қисқа муддатли ёрдамнинг бир партияси" дан. Бир неча кундан сўнг, АҚШ Вакиллар палатаси Исроилга қурол-яроғ етказиб беришда "паузани" бекор қилиш тўғрисидаги қонун лойиҳасини маъқуллади. Агар республикачилар тайёрлаган ҳужжат Сенатда қабул қилинса, бу Оқ уйга Тел-Авивга ҳарбий ёрдам беришдан бош тортишига йўл қўймайди”, — дея хулоса қилди вазир.
Унинг сўзларига кўра, Москванинг америкаликлар билан мулоқот қилиш тажрибаси “АҚШ баёнотларига ишонмаслик кераклигидан далолат беради”.
“Биз уларга узоқ вақт ишонишни хоҳладик, музокаралар олиб бордик, шартномалар туздик. Аммо кейинроқ маълум бўлдики, Вашингтон қоғозда ва БМТ Хавфсизлик Кенгаши резолюцияларида қайд этилган барча "ваъдалари"ни бажармоқчи эмас", — дея таъкидлади Лавров.
НАТОнинг айрим давлатлари томонидан етказиб берилган F-16 қирувчи самолётлари яқин орада Украинада пайдо бўлиши маълум қилинди. Россия Ташқи ишлар вазирлиги Москва ушбу самолётларни ядро қуроли ташувчиси сифатида қабул қилишини айтди. Лавров Украина Қуролли Кучлари арсеналида ушбу турдаги жангчилар пайдо бўлишига бизнинг муносабат қандай бўлади, деган саволга жавоб берди.
“Киев режимини тобора бузғунчи қурол турлари билан тўлдириш Ғарбнинг можарога барҳам беришдан манфаатдор эмаслигини кўрсатади. Американинг F-16 қирувчи самолётларини етказиб бериш жанговар алоқа чизиғидаги вазиятни ўзгартирмайди. НАТО давлатлари Украинага етказиб бераётган бошқа турдаги қуроллар каби бу самолётлар ҳам йўқ қилинади. Шуни ёдда тутиш керакки, F-16 қирувчи самолётлари узоқ вақтдан бери НАТОнинг қўшма ядровий миссиялари доирасида етказиб беришнинг асосий воситаси бўлиб келган. Шунинг учун биз Киев режимига ушбу тизимларни етказиб беришни НАТОнинг ядровий соҳада атайлаб қилинган ишораси деб ҳисобламасак бўлмайди”, — дея жавоб берди вазир.
Унинг айтишича, улар Россияга Украинада АҚШ ва НАТО том маънода ҳамма нарсага тайёр эканлигини тушунишга ҳаракат қилмоқда.
Лавров шу кунларда стратегик бўлмаган ядро қуролларини қўллашни синаб кўриш бўйича Россия-Беларусь ўқув машғулотлари рақибларга қандайдир маъно бериши ва ядровий кучайиш нарвонлари бўйлаб кейинги тараққиётнинг ҳалокатли оқибатларини эслатишига умид қилди.
Бу ташкилотнинг Украинапараст курсини инобатга олган ҳолда Россиянинг Европада хавфсизлик ва ҳамкорлик ташкилоти (ЕХҲТ) билан ҳамкорликни давом эттириши мантиқийми?
“ЕХҲТ чуқур инқирозга юз тутганини инкор этиб бўлмайди. Бу Ғарбнинг ушбу ташкилот асос солган барча тамойилларни оёқ ости қилишининг натижасидир. Унинг кун тартибини бутунлай "украинлаштириш" анъанавий йўналишлардаги фаолиятни амалда бекор қилади: ҳарбий-сиёсий, иқтисодий-экологик ва гуманитар. Эҳтимол, Россиянинг ЕХҲТдаги иштирокининг ягона маъноси ҳозирги масалалар бўйича ўз позициямизни бошқа 56 иштирокчига, шу жумладан биз билан бошқа форматларда мулоқотни тўхтатган Ғарб давлатларига тўғридан-тўғри етказиш имконияти бўлиб қолмоқда. Шу билан бирга, ташкилотда мавжуд бўлган консенсус қоидаси бизга дўстона бўлмаган мамлакатларнинг Россияга мос келмайдиган таклифларини блоклашга имкон беради”, — дея таъкидлади Лавров.