ТОШКЕНТ, 3 янв — Sputnik. Бу йилдан бошлаб Россия Федерацияси Мустақил Давлатлар Ҳамдўстлигига раислик қилади. Шу муносабат билан мамлакатнинг ташкилотга раислик қилиш концепцияси эълон қилинди.
Раислик Ҳамдўстлик фаолиятида узвийликни таъминлаш ва қуйидаги мақсадларга эришишга қаратилган бўлади:
МДҲни интеграцион бирлашма сифатида янада мустаҳкамлаш, унинг халқаро нуфузини ошириш, Ҳамдўстлик ва бошқа халқаро ташкилотлар, шунингдек манфаатдор давлатлар ўртасидаги ҳамкорликни ривожлантириш;
ташқи сиёсий фаолиятни мувофиқлаштириш ва қўшма халқаро ташаббусларни илгари суриш, Ҳамдўстликнинг парламент ўлчовини ривожлантиришни ўз ичига олган кенг кўламли мавзулар бўйича кўп томонлама сиёсий мулоқот учун вакиллик платформаси сифатида МДҲ ролини ошириш;
иқтисодий интеграцияни, шу жумладан, ягона иқтисодий макон яратиш контекстида, энергетика, саноат ва агросаноат кооперацияси, рақамлаштириш, транспорт ва коммуникациялар, экология ва иқлимни муҳофаза қилиш, илмий-техникавий ва инновацион ҳамкорлик соҳасида ўзаро ҳамкорликни чуқурлаштириш;
Ҳамдўстликка аъзо давлатларнинг хавфсизлигига анъанавий ва янги чақириқ ва таҳдидларга биргаликда қарши курашиш механизмларини такомиллаштириш, ҳарбий соҳада ва чегара хавфсизлигини таъминлаш соҳасида ҳамкорликни мустаҳкамлаш;
маданий-гуманитар ҳамкорликни кенгайтириш;
минтақадаги барча давлат ва ташкилотларнинг салоҳиятини бирлаштирувчи кенг интеграция контури сифатида Катта Евроосиё ҳамкорлигини шакллантириш мақсадида Ҳамдўстлик фаолиятини Евроосиё маконидаги бошқа интеграция форматлари билан боғлаш;
МДҲ доирасидаги ҳамкорликнинг ҳуқуқий асослари ва институтларини такомиллаштириш.
Ташқи сиёсий ҳамкорлик соҳасида ривожланаётган интеграцион бирлашма сифатида МДҲнинг халқаро майдонда ижобий нуфузини мустаҳкамлаш, уни кўп қутбли дунё тартибининг янги архитектурасига мослаштиришга алоҳида эътибор қаратиш режалаштирилган.
Саъй-ҳаракатлар иштирокчи давлатларнинг долзарб глобал ва минтақавий мавзулар бўйича мужассамлашган ёндашувларини ишлаб чиқиш ва уларни халқаро платформаларда, биринчи навбатда, БМТда биргаликда илгари суришга қаратилган бўлади.
Ҳамдўстлик давлатларининг қўшма баёнотларини қабул қилиш ва кенг кўламли масалалар бўйича кўп даражали Ташқи ишлар вазирликлариаро маслаҳатлашувлар ўтказиш амалиёти давом эттирилади.
Фаолиятнинг муҳим йўналиши МДҲнинг "ташқи" жойлашуви, дўст давлатлар, халқаро ташкилотлар ва бирлашмалар, хусусан, Евроосиё иқтисодий иттифоқи, Коллектив хавфсизлик шартномаси ташкилоти, Шанхай ҳамкорлик ташкилоти, БРИКС давлатлараро ассоциацияси, Осиё-Тинч океани иқтисодий ҳамкорлик форуми ва бошқалар билан муносабатларини ривожлантириш бўлади.
Ягона ҳуқуқий маконни шакллантириш мақсадида МДҲга аъзо давлатлар Парламентлараро ассамблеяси фаолиятини қўллаб-қувватлаш, унинг халқаро нуфузини ошириш, бошқа парламент бирлашмалари билан алоқаларни мустаҳкамлашга асосий эътибор қаратилади.
МДҲ доирасида ҳуқуқий ҳамкорликнинг бошқа форматларини, шунингдек, ўзаро ҳуқуқий ёрдам кўрсатиш ва фуқароларнинг шахсий, мулкий ва номулкий ҳуқуқларини ҳуқуқий ҳимоя қилишни таъминлаш масалалари бўйича суд, ҳуқуқни муҳофаза қилиш ва бошқа органларнинг ўзаро ҳамкорлиги механизмларинифаол ривожлантириш кутилмоқда.
Савдо-иқтисодий соҳада МДҲнинг 2030 йилгача бўлган даврда Иқтисодий ривожланиш стратегиясининг биринчи босқичини (2021–2025-йиллар) амалга ошириш бўйича Ҳаракатлар режасини амалга ошириш, эркин савдо зонасини янада ривожлантириш, кўп томонлама иқтисодий ҳамкорлик механизмлари салоҳиятини ошириш ва тадбиркорлик субъектларининг ишбилармонлик фаоллигини рағбатлантириш, божхона соҳасида ўзаро ҳамкорликни чуқурлаштириш, мувофиқлаштирилган монополияга қарши сиёсатни олиб бориш ва адолатли рақобат шароитларини таъминлаш, инновациялардан кенг фойдаланишга устувор аҳамият берилади.
Шунингдек, ўзаро савдосини кенгайтириш ва уни либераллаштириш даражасини ошириш, инвестиция ва инфратузилма лойиҳалари, тадбиркорлик ташаббуслари, шу жумладан ёшлар учун қулай инвестиция муҳитини яратиш, Евроосиё ишлаб чиқариш ва транспорт-логистика занжирларида МДҲ давлатларининг миллий хўжаликлари ва хўжалик юритувчи субъектларининг иштирокини ошириш бўйича ишлар амалга оширилади.
Импорт ўрнини босиш ва товар биржаларини кенгайтириш масалаларига, иқлим кун тартибининг иқтисодий жиҳатларига алоҳида эътибор қаратилади. Россиянинг устувор йўналишлари, шунингдек, алоҳида давлатлар ва уларнинг бирлашмалари томонидан халқаро ҳуқуқни бузадиган бир томонлама мажбурлов чораларини қўллашнинг салбий оқибатларини минималлаштиришни ўз ичига олади.
МДҲ ва Евроосиё иқтисодий иттифоқи фаолиятини интеграциялаш, уларнинг ҳуқуқий асосларини бир-бирига яқинлаштириш, МДҲ Ижроия қўмитаси ва Евроосиё иқтисодий комиссияси ўртасидаги алоқаларни кенгайтириш борасидаги саъй-ҳаракатлар давом эттирилади.
Россия раислиги даврида энергетика соҳасидаги устувор вазифалар қуйидагилар бўлади:
энергия хавфсизлигини таъминлаш;
миллий иқтисодиётларнинг рақобатбардошлигини ошириш учун энергия ресурслари ва энергия ресурслари билан халқаро савдо имкониятларидан самарали фойдаланиш;
МДҲга аъзо давлатларнинг ёқилғи-энергетика комплекси тармоқларининг илмий-техникавий ривожланишини таъминлаш;
кам углеродли энергияни ривожлантириш;
мутахассислар тайёрлаш соҳасида ҳамкорликни чуқурлаштириш.
Евроосиё минтақасининг катта транзит салоҳиятидан келиб чиқиб, МДҲга аъзо давлатлар ўртасида 2030 йилгача бўлган даврда транспорт соҳасида шу жумладан, “Шарқ-Ғарбий”, “Шимол-Жануб” транс-Евроосиё логистика йўлакларини ва “Сибир-Жанубий” халқаро транспорт коридорини ривожлантириш мақсадида: “Сибир/Урал – Марказий Осиё – Жанубий Осиё/Форс кўрфази” ҳамкорликнинг устувор йўналишлари амалга оширилади.
МДҲ давлатларининг молиявий суверенитетини мустаҳкамлаш мақсадида саъй-ҳаракатлар ўзаро ҳисоб-китобларда миллий валюталардан фойдаланишни кенгайтириш ва учинчи шахслардан мустақил ҳисоб-китоб инфратузилмасини яратиш, шу жумладан, банк ташкилотлари ўртасида тўғридан-тўғри вакиллик алоқаларини ўрнатиш ва трансчегаравий тўлов механизмларини интеграциялашга йўналтирилади.
Шунингдек, ташқи савдо шартномаларига узлуксиз хизмат кўрсатишни таъминлаш, молия бозорлари ва тўлов инфратузилмасини рақамлаштириш, тўлов-ҳисоб-китоб муносабатлари соҳасида ўзаро ҳамкорликни кенгайтириш, шу жумладан, миллий тўлов карталарини ўзаро қабул қилишни ташкил этиш нуқтаи назаридан амалий жиҳатлар устида иш олиб бориш режалаштирилган.
МДҲга аъзо давлатларда саноат кооперацияси, янги юқори технологияли ишлаб чиқаришларни яратиш, саноат ишлаб чиқаришини жадал ривожлантириш ва модернизация қилишга кўмаклашиш, унинг технологик янгиланиши, юқори қўшилган қиймат улушига эга рақобатбардош, инновацион ва билим талаб қиладиган маҳсулотлар ишлаб чиқариш ва экспортини кўпайтириш кўзда тутилмоқда.
МДҲда ягона агросаноат бозори шакллантирилади
Ҳамдўстлик давлатларини юқори сифатли озиқ-овқат маҳсулотлари билан узлуксиз таъминлаш ва озиқ-овқат хавфсизлиги соҳасида етакчи ўринларни бирлаштиришга эришиш мақсадида МДҲда ягона агросаноат бозорини шакллантиришга ҳисса қўшиш, агросаноат мажмуасида илмий-техник ва инновацион салоҳиятни юксалтириш, қишлоқ хўжалиги техникасини ўзаро етказиб беришни кенгайтириш режалаштирилмоқда.
Экологик соҳада атроф-муҳитни муҳофаза қилиш ва табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш, “яшил” ва “ўтиш даври” технологияларни жорий этиш, сув ва ўрмон ресурсларини бошқариш, биохилма-хилликни сақлаш, иқлим ўзгариши муаммоси, трансчегаравий ва алоҳида муҳофаза этиладиган табиий ҳудудларни яратиш ва уларнинг фаолиятини таъминлаш, чиқиндиларни бошқариш соҳасида тажриба алмашиш, МДҲ давлатларининг экологик қонунчилигининг яқинлашиш масалаларига эътибор қаратилиши кутилмоқда.
Рақамлаштириш ва ахборот-коммуникация технологиялари соҳасида рақамли жамиятни шакллантириш ва рақамли бизнес маконини ривожлантириш, сунъий интеллект технологиялари, рақамли ва геодезия инфратузилмасини тизимли ривожлантиришни қўллаб-қувватлаш, электрон хизматлар кўрсатиш хизматларини такомиллаштириш, шунингдек рақамли давлат бошқаруви бўйича саъй-ҳаракатлар давом эттирилади.
Ахборот хавфсизлиги, терроризм, экстремизм, жиноятчиликка қарши курашиш
Ахборот хавфсизлиги соҳасида МДҲга аъзо давлатлар ўртасида кенг қамровли ўзаро ҳамкорликни ривожлантиришга, жумладан, глобал миқёсда, биринчи навбатда, БМТ доирасида қўшма ёндашув ва ташаббусларни илгари суриш мақсадида асосий эътибор қаратилади.
Анъанавий ва янги чақириқ ва таҳдидларга биргаликда қарши курашиш механизмлари, терроризм, экстремизм, трансмиллий жиноятлар, жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш (ювиш), гиёҳвандлик воситалари, психотроп моддалар ва уларнинг прекурсорлари, ўқотар қуроллар, ўқ-дорилар, портловчи моддалар ва портловчи қурилмаларнинг ноқонуний айланиши кабилар бундан кейин ҳам мустаҳкамланади.
Жиноятчиликка қарши курашиш бўйича 2024–2028 йилларга мўлжалланган Давлатлараро қўшма чора-тадбирлар дастури, МДҲга аъзо давлатларнинг 2023–2025 йилларга мўлжалланган терроризм ва экстремизмга қарши курашдаги ҳамкорлик дастурлари ва бошқа соҳа ҳужжатлари, шунингдек, Жиноятдан олинган даромадларни легаллаштириш (легаллаштириш) ва терроризмни молиялаштириш хавфини баҳолаш бўйича халқаро марказнинг ишга туширилишини амалга оширишга алоҳида эътибор қаратилади.
МДҲнинг мазкур масалалар бўйича БМТ, КХШТ, ШҲТнинг тегишли тузилмалари, шунингдек, бошқа ташкилот ва бирлашмалар билан ўзаро ҳамкорлиги салоҳиятини ошириш кутилмоқда.
Гиёҳванд моддаларнинг ноқонуний айланмаси каналлари ва ўқотар қуролларнинг ноқонуний айланишини аниқлаш ва уларга чек қўйиш бўйича ҳамкорликда тезкор тадбирлар ўтказиш амалиёти давом эттирилади.
Биологик хавфсизликни таъминлаш соҳасида саъй-ҳаракатлар биологик хавфлар мониторинги тизимини мустаҳкамлаш, уларга жавоб беришнинг ягона тамойиллари ва ёндашувларини ишлаб чиқиш, ахборот алмашишга йўналтирилади.
Фавқулодда вазиятларнинг олдини олиш ва уларни бартараф этиш соҳасида табиий офатлар ва ишлаб чиқаришдаги бахтсиз ҳодисалар мониторинги ва прогнози масалаларига алоҳида эътибор қаратилади.
Ҳарбий ҳамкорлик
2025 йилгача Ҳарбий ҳамкорлик концепцияси ва 2021–2025 йилларда ташқи чегараларда чегара хавфсизлигини мустаҳкамлаш бўйича ҳамкорлик дастури қоидаларидан келиб чиқиб, ҳарбий ва ҳарбий-техникавий соҳаларда ҳамкорликни чуқурлаштириш режалаштирилмоқда.
Саъй-ҳаракатлар МДҲда қўшма ҳарбий тизимларни ривожлантириш бўйича қабул қилинган узоқ муддатли дастурларни амалга ошириш, ҳарбий кадрларни ҳарбий-касбий тайёрлаш, ҳарбий таълим, фан, маданият, спорт ва кўп томонлама ҳарбий ҳамкорликнинг бошқа йўналишлари бўйича ҳамкорликни кенгайтиришга қаратилади.
Ҳарбий-ватанпарварлик тарбияси, умумий маънавий-ахлоқий қадриятларни тарғиб этиш борасида ҳамкорликда ишлар олиб боришга катта эътибор қаратилади.
МДҲ мамлакатлари ҳудудлари ижтимоий-иқтисодий ва маданий-гуманитар салоҳиятини мустаҳкамлаш мақсадида МДҲга аъзо давлатларнинг 2030 йилгача бўлган ҳудудлараро ва трансчегаравий ҳамкорлиги концепциясини амалга ошириш давом эттирилади.
Муниципалитетлараро ҳамкорлик соҳасида маҳаллий давлат ҳокимияти органларига МДҲнинг бошқа мамлакатлари муниципалитетлари билан ҳамкорлик алоқаларини ўрнатиш, қардош шаҳарлар ўртасидаги алоқаларни фаоллаштириш, шаҳарлараро ҳамкорликнинг халқаро дастурларини амалга оширишда ёрдам кўрсатилади.
Давлатлараро илмий-техникавий маълумотлар алмашинувини осонлаштириш, иқтисодиётнинг инновацион тармоқлари учун юқори малакали кадрлар тайёрлаш, сунъий интеллект соҳасида тадқиқот ва ишланмаларни қўллаб-қувватлаш, академик ва илмий ҳаракатчанликни ошириш, мактаблараро ва университетлараро алоқаларни ривожлантириш, тармоқ университетлари амалиётини илгари суриш, ўқитувчилар алмашинувини кенгайтириш кўзда тутилган.
"Ижтимоий-меҳнат муносабатлари, аҳоли миграцияси соҳасидаги ҳамкорликнинг ҳуқуқий асосларини такомиллаштириш, ноқонуний миграцияга қарши кураш самарадорлигини ошириш ишлари давом эттирилади", — дейилади ҳужжатда.
Соғлиқни сақлаш
Соғлиқни сақлаш соҳасида саъй-ҳаракатлар ижтимоий аҳамиятга эга касалликлар ва юқумли касалликларга қарши курашиш, шу жумладан, COVID-19 пандемияси даврида тўпланган тажрибани ҳисобга олган ҳолда ҳамкорликни кенгайтиришга қаратилади.
МДҲга аъзо давлатлар учун ягона эпидемиологик маконни яратиш, санитария-эпидемиология характеридаги фавқулодда вазиятларга ўз вақтида чора кўриш мақсадида юқумли касалликлар тарқалишининг олдини олиш, аниқлаш ва чора кўриш салоҳиятини кучайтириш бўйича ишлар давом эттирилади.
Маданият соҳаси
МДҲда Ҳамдўстлик давлатларининг маданий-тарихий мероси билан боғлиқ унутилмас саналарни нишонлаш амалиёти мусиқа, театр, тасвирий санъат, бадиий кинематография, кутубхона ва музей ишларига бағишланган лойиҳаларни амалга ошириш, маданият ва санъат намоёндалари ўртасидаги алоқаларни ривожлантириш, шунингдек, жисмоний тарбия ва спорт соҳасида ҳамкорликни мустаҳкамлашга қаратилган тадбирлар ўтказиш давом эттирилади.
Россия раислиги МДҲ органлари фаолиятини такомиллаштириш ва уларнинг самарадорлигини оширишни алоҳида вазифа деб билади. Шу муносабат билан МДҲ органлари фаолиятига замонавий ахборот технологияларини жорий этиш бўйича ташаббуслар таклиф этилади.