ТОШКЕНТ, 6 сен — Sputnik. Америка ва Европа қуролларининг энг яхши намуналари етказиб берилганига қарамай, Украинанинг “қарши ҳужум” деб аталадиган уриниши муваффақиятсиз якунлади. Вайрон қилинган ускуналарга эга ходимлар Ғарб мудофаа компаниялари обрўсига путур етказди. Шу билан бирга, қурол бозорида рақобат кучаймоқда.
Катта умидлар
"Rheinmetall" концернининг "Leopard 2" танклари “мўъжизавий қурол” мақомига мос келмади. Немис ОАВ ларининг ёзишича, компания халқаро бозорда муаммоларга дуч келиши мумкин. 2023 йил бошида техникаларни олгандан сўнг, Киев ва иттифоқчилари можарони ўз фойдасига ҳал қилишга умид қилишди. Бундай бўлмади. Қолаверса, "Rheinmetall" ўзини ишончсиз ҳамкор сифатида кўрсатди – у бир неча бор белгиланган муддатлардарда амалга оширмай ва етказиб беришни кечиктирди.
Бундан ташқари, Россия қўшинлари “Леопардлар” билан муваффақиятли курашмоқда. Ҳатто Украина расмий маълумотларига кўра, июнь ойидан бери ваъда қилинган танклар умумий сонининг ўн фоиздан ортиғи йўқ қилинган. Ҳақиқий кўрсаткич, эҳтимол, юқорироқдир. Йил охиригача 71 та машина Киевга топширилиши керак. Ҳозиргача Украина Қуролли кучлари, йўқ қилинганларни ҳисобга олганда, атиги 54 тасини қабул қилди.
Ишдан чиққан “Леопардлар”нинг ўрнини “Абрамс”лар босиши мумкин. Биринчи ўнталик сентябрь ойининг ўрталарида етказиб берилади. Бироқ, Ғарб маслаҳатчилари Киевга уларни қарши ҳужумда қўллашни тавсия этмайди, чунки немис танклари, маълум бўлишича, жанг майдонида жуда заиф. “The Wall Street Journal” нашрининг ёзишича, УҚК нинг олган техникаларни йўқотиш тезлиги нафақат Киев расмийларини, балки уларнинг иттифоқчиларини ҳам ҳайратда қолдирди.
Шу билан бирга, "Rheinmetall" раҳбари Армин Паппергер Ғарб Украинада анъанавий қуроллардан фойдаланган ҳолда ҳарбий амалиётлар ўтказишга тайёр эмаслигини айтди. Заҳира тез тугамоқда. Танк ўқ-дорилари арсеналини тўлдириш учун камида етти йил керак бўлади. Энди компания раҳбарияти келажакда Европа учун 800 та янги танк ишлаб чиқариш имкониятига эга бўлишини кутмоқда. Бироқ, “Леопардлар”га бўлган талаб путр етказилган обрў туфайли тушиб қолса, концерн катта йўқотишларга дуч келади.
“Леопардлар”га қарши “Пантералар”
Ғарб ҳарбий-саноат комплекси учун можаро ҳудуди ўзига хос синов ва рақобат майдонига айланди. Масалан, Британиянинг "BAE Systems" компаниясининг "Challenger 2" танки “Леопардлар” билан рақобатлашмоқда. Январь ойида Буюк Британия Киевга 28 та машина етказиб бериш маъсулиятини бўйнига олган эди.
Маълумки, “Челленжерлар” аллақачон жанговар ҳаракатларда қўлланилмоқда. Улардан бири яқинда Запорожье вилоятида йўқ қилинди.
Жанубий Кореянинг К2 “Қора пантера” Ғарб технологияси учун жиддий рақобатчига айланиши мумкин. Сеул Киевга хавфли қуролларни топширмайди, бироқ Польшада 28 та “Пантера” бор, бу уларнинг Украина ҳудудида пайдо бўлиш эҳтимолини истисно этмайди. Варшава 2026 йилгача Жанубий Кореядан ҳаммаси бўлиб мингта танк сотиб олишни режалаштирмоқда. Қўшинларда улар Украинага етказиб берилган “Леопардлар”ни тўлиқ ўрнини босади.
"BAE Systems" эса можародан имкон қадар кўпроқ фойда олишга интилмоқда. Компаниянинг филиали ҳозирда Украинада фаолият кўрсатмоқда. Бош директор Чарлз Вудберн Зеленский билан эҳтиёт қисмларни ишлаб чиқариш, таъмирлаш ва етказиб беришни маҳаллийлаштириш бўйича келишиб олди. Киев L119 ва М777 артиллерия тизимлари, шунингдек, СВ90 жанговар пиёда машинасини ишлаб чиқаришга умид қилмоқда.
Бундан ташқари, Rheinmetall концерни раҳбари Украинада танкларга техник хизмат кўрсатиш ва йиғишни бошлашга тайёрлигини айтди. 12 нафар украиналик мутахассис Германияда малака ошириб бўлган бўлса, кейинроқ худди шунчаси яна ўқитилади.
“Бу тез содир бўлиши мумкин, у ерда Совет давридан қолган яхши жиҳозланган танк заводлари кўп”, – деб тушунтирди у.
Шу билан бирга, “Politico” таҳлилчиларининг фикрича, Европа Иттифоқи ҳарбий-саноат мажмуаси ўз бозоридан сиқиб чиқарилишидан қўрқиб, Украинанинг эрта ғалаба қозонишидан манфаатдор. Ишлаб чиқариш ҳажми ошганига қарамай, Европа Иттифоқи узоқ давом этган можарони сақлаб қолиш имкониятига эга эмас.
Кимга фойда
“Ҳар қандай можаро – қуроллар имкониятининг намойишидир”, – дейди ҳарбий эксперт Алексей Леонков РИА Новости агентлигига берган интервьюсида. Унинг сўзларига кўра, натижа хориж технологияси фойдасига эмас:
“Йўқ қилиб бўлмайдиган танклар йўқ. Ғарб рекламаси ғолибларнинг “мўъжизавий қуроли” иллюзиясини яратди. Махсус ҳарбий операция ҳамма нарсани ўз ўрнига қўйди.”
Йўқ қилинган “Леопардлар” "Rheinmetall" акцияларининг тушишига сабаб бўлади, деб ҳисоблайди Леонков. Бу кейинчалик бутун концернни ёки унинг бир қисмини арзонга сотиб олиши мумкин бўлган Америка компаниялари учун фойдалидир. Энди европалик ишлаб чиқарувчилар океан ортига кўчирилиши учун АҚШ ўзининг саноат майдонларини реклама қилмоқда.
Ўз навбатида, Жанубий Кореянинг “Қора пантера”сига ҳам шубҳа билан муносабат билдириш керак, дея қўшимча қилади эксперт.
“Танк электроника билан тўлдирилган. Бу жанг майдонида устунлик беради, деган фикр бор. Аммо машина ҳеч қачон ҳақиқий жангларда қатнашмаган. Машғулот полигонида бир шароит бўлса, ҳақиқий жангда бошқа шароит”, - дея таъкидлайди Леонков.
МДҲ давлатлари институти бўлим бошлиғи, ҳарбий эксперт Владимир Евсеев Ғарб ҳарбий-саноат комплекси обрўсини йўқотиши аллақачон жиддий ҳолатда эканлигига ишонч билдирмоқда.
“Биринчи навбатда, бу Европа қурол ишлаб чиқарувчиларига, хусусан, Германияга тегишли. “Леопардлар”ни сотиб олиш бутунлай тўхтатилиши мумкин. Уларнинг кўпчилиги йўқ қилинди ва ҳамма буни кўрди “, – дейди таҳлилчи.
АҚШ га келсак, Евсеевнинг фикрича, бу вазиятда улар европаликларга ҳам ўз қуролларини сотиш имконига эга бўлди. Йўқ қилинган “Леопардлар” ва “Челленжерлар” туфайли мудофаа корхоналари йўқотишларга дучор бўлади ва Вашингтон “Абрамс” ларни иттифоқчиларига сотади. Шундай қилиб, асосий фойда олувчи Америка ҳарбий-саноат мажмуаси бўлиб қолади.