ТОШКЕНТ, 12 авг — Sputnik. Олимлар музликларнинг ҳаракатини Сатурн йўлдоши орқали ўрганмоқчи. Бу тажриба россиялик олимлар томонидан қўлланилади, дея хабар берди РИА Новости.
Москва давлат геодезия ва картография университети олимлари Ердаги музликларнинг ҳаракатини ўрганиш ва Шимолий денгиз йўлида навигация хавфсизлигини таъминлаш учун Сатурннинг хаотик айланувчи Гиперион сунъий йўлдошининг дунёдаги биринчи харитасини яратиш жараёнида тўпланган тажрибани қўлламоқчи.
Университет ректори Надежда Каминина РИА Новостига маълум қилишича, олимлар самовий жисмларнинг фотографик хариталарини яратиш бўйича университетда ишлаб чиқилган ноёб техникадан фойдаланиб, Гиперионнинг дунёдаги биринчи батафсил фотографик харитасини тузган.
Гиперионмисолида РБМ (рақамли баландлик моделлари – таҳр.) яратиш ва уни хариталаш бўйича тўпланган тажриба Ердаги объектлар билан ишлашда, хусусан, музликлар ҳаракатини ўрганишда мавжуд космик ишланмалардан фойдаланиш имконини беради.
“Ҳа, албатта, улар Гиперион каби тартибсиз ҳаракат қилмайди, лекин уларни ўрганиш вазифаси ўхшаш – ориентация элементларини аниқлашдаги қийинчиликлар ва тартибсиз шаклдаги объектни қўшимча моделлаштириш зарурати”, — деди у.
Унинг сўзларига кўра, космик кемадан олинган сурат хаританинг бир қисми бўлгунга қадар узоқ вақт ишлов беришдан ўтади. У фотосуратларни тузатиш, ягона мос ёзувлар тармоғини яратиш ва барча тасвирларни бир-бирига боғлаш учун тасвир йўналиши элементларини ҳисоблаш, шунингдек, уни созлашни ўз ичига олади.
Кейин олимлар геометрик мос ёзувлар сиртини (масалан, Ер учун эллипсоид ва Ой учун - шар) ўрнатдилар, унинг асосида рақамли баландлик модели ва барча керакли проекциялар аллақачон яратилган.
Айтилишича, Сатурннинг эттинчи сунъий йўлдоши тартибсиз айланиш ва тартибсиз шаклга эга. Шунинг учун бу занжирнинг айрим босқичларида стандарт алгоритмлар ишламайди ва университетда янгилари ихтиро қилинган.
“Ушбу инновацион космик ишланмалар Шимолий денгиз йўлини ривожлантириш дастури доирасида амалга оширилаётган музликларни ўрганиш ва ушбу соҳада технологик суверенитетни таъминлаш учун геофазовий маълумотлардан фойдаланиш учун муҳим аҳамиятга эга", дея қўшимча қилди Каминина.
Айтилишича, университет аллақачон Арктика минтақаларида бир қатор тадқиқотлар ўтказмоқда.