ТОШКЕНТ, 1 авг — Sputnik. Замонавий жанг жараёнлари артиллериядан кўпроқ манёвр, аниқлик ва отиш тезлигини талаб қилади. Россия тарихидаги биринчи ғилдиракли ўзиюрар гаубица — “Мальва” энг юқори халқаро стандартларга жавоб беради, оммавий ишлаб чиқаришни бошлаш учун зарур бўлган барча синовлардан ўтди.
“Ростех” ғилдиракли ўзиюрар 152 мм 2С43 “Мальва” гаубицасининг 8х8 ғилдиракли БАЗ шассисида давлат синовларини якунлади. Янги гаубица гусеницали ўзиюрар артиллерия тизимига қараганда манёвр қилиш қобилияти анча юқори. Жойда турган ҳолда тезроқ айланади ва ҳужум топшириғини бажаргандан сўнг позициясини ўзгартиради. Катта техник ресурсга эга ва эксплуатация қиймати юқори эмас.
© Sputnik
Ўқотар қурол қўмондонлик пунктларини, мудофаа тузилмаларини, артиллерия, ракета ва миномёт батареяларини, ҳаво мудофаа тизимларини, зирҳли техника устунларини ва душман пиёда қўшинларини йўқ қилиш учун мўлжалланган. Тез орада “Мальва” қўшинлар ихтиёрига топширилади, Россия ўзиюрар артиллерия кучини янада кучайтиради.
“Мальва” лойиҳаси БАЗ-6610-027 “Вощина” шассисига щрнатилган. 8х8 ғилдиракли ва 470 от кучига эга дизель двигателли, юқори ҳаракатчан енгил артиллерия тизими концепциясига асосланган. Оғирлиги 32 тонна бўлган жанговар машина автомобиль йўлида ва йўлдан ташқари ҳолатда ҳаракатланиш учун мўлжалланган бўлиб, 80 км/соат тезликка эриша олади. Ёқилғи қуйишсиз ҳаракатланиш масофаси – 1000 км. “Мальва”нинг ўлчамлари ва оғирлиги бундай ўзиюрар қуролларни Ил-76 транспорт самолёти бортида узоқ масофага ташиб ўтиш имконини беради.
Тузилиши — мустаҳкам ва самарали. Беш кишилик экипаж икки қаторли кабинада машина олд қисмига жойлашади. Жанговар юк – ўқ-дорилар (30 та снаряд) ва марказда турли қуроллар. Ўқ отиш тизими орқа қисмда жойлашган бўлиб, мўлжалга олиш механизмларига эга очиқ устки мослама кўринишида бўлади. Ўзиюрар “Мальва” 152 мм гаубица 2А64 стволи билан жиҳозланган (“Мста-С” жанговар транспорт воситасидан олинган). Гаубица олд секторда 60° энига, -3° дан +70° гача кенгликлард ўқ отиш имконига эга.
“Мальва” - замонавий (рақамли) автоматлаштирилган, нишонга олиш тизими, юқори аниқликдаги навигация воситалари ҳамда маълумот алмашиш хусусиятларига эга. Ҳужумни бошқариш тизимига эга гаубицага “бир вақтнинг ўзида бир нечта нишонга ҳужум” амалга оширишга қодир (турли траекториялар бўйлаб бир вақтнинг ўзида отилган бир нечта ракеталар нишонга етиб боради). Борт ускуналари мажмуаси экипажга снарядларни етказиб беришни осонлаштиради.
Ўқ отиш тезлиги – дақиқада 7 та ўқ (таққослаш учун: НАТОнинг ўзиюрар артиллерия тизими CAESAR – дақиқасига 6 та ўқ). Юқори портловчи заррали ракеталарнинг максимал отиш масофаси 24 км дан ортиқ, “Краснополь-М2” бошқариладиган ўқ-дорилар 25 км гача ва “Краснополь-Д” (ГЛОНАСС инерциал бошқарув ва мослаштириш тизими) – 43 км гача.
Асосий афзалликлари
“Мальва” ўзиюрар артиллерия тизими бошқа қурол ўрнини босмайди, у илгари Россия армияси томонидан қабул қилинган — “Акация”, “Гвоздика”, “Гиацинт”, “Пион”, “Тюльпан” ўзиюрар артиллерия тизимларининг жанговар салоҳиятини тўлдиради. Замонавий жанглар юқори манёвр қилиш қобилиятини талаб қилади ва бу айнан “Мальва” ҳақида. Ғилдирак базаси ва кучли двигатель ҳарбий техника ташишни соддалаштиради ва тезлаштиради, шунингдек, ҳужум жойларини тезда ўзгартиришга имкон беради. Ўзиюрар қуролларнинг юқори манёвр қобилияти, шунингдек, тўлиқ зирҳлашни рад этиш туфайли массанинг камайиши билан таъминланади. Қуролларни очиқ жойлаштириш билан артиллерия тизимларининг ишлаши ҳаракатчанлик ва самарадорлик таҳдидни сезиларли даражада камайтиришини исботлади.
Ғилдиракли ўзиюрар артиллерия қуроллари кўпроқ иссиқ иқлими ва ривожланган йўл тармоғи бўлган мамлакатларда кенг тарқалган, масалан, Қора денгиз ҳудудида бундай ускунадан фойдаланиш ўринли ва мақсадга мувофиқдир (Николаев ва Одесса вилоятларида, иссиқ мавсумда). Эслатиб ўтамиз, УҚК махсус ҳарбий операция ҳудудида “Богдан” ғилдиракли ўзиюрар артиллерия тизимлари ва НАТО 155 мм калибрли (ўқ-дорилар – 18 та патрон) Франция-Чехиянинг CAESAR қуролидан фойдаланмоқда.
Ўйлаймизки, “Мальва” махсус ҳарбий операция ҳудудида юқори талабга эга бўлади, оптимал харажатлар билан Россия артиллерия ва мотор ресурсларининг имкониятларини оширади (гусеницали жанговар машина умумий таъмиргача 5000 км масофани босиб ўтади, ғилдиракли эса бир неча баравар кўпроқ).
“Мальва” ўзиюрар артиллерия тизими Нижний Новгород “Буревестник” марказий тадқиқот институтида ишлаб чиқилган. КамАЗ-6550 шассисига асосланган “Коалиция-СВ” ўзиюрар қуролларининг ғилдиракли версияси лойиҳаси ҳам мавжуд. Келажакда эса “Лотос”, “Магнолия”, “Флокс” ўзиюрар қуроллари ишлаб чиқарилиши режалаштирилмоқда.
Артиллерия юқори интенсив жанговар операцияларда катта талабга эга. Махсус ҳарбий операция ҳудудида, ҳужум кучидан ташқари, ҳаракатчанлик устувор аҳамиятга эга бўлмоқда. Душман томонидан дронлар ва бошқа замонавий (НАТО) разведка воситаларидан фойдаланиш Россия қуролли кучларидан вазифа бажарилганидан сўнг дарҳол позицияларини ўзгартиришни талаб қилади. Россия ҳарбий-саноат мажмуаси ва 152 мм калибрли артиллерия сериялари самарадорлик, аниқлик ва ҳужум кучини ошириш учун технологик жиҳатдан тайёр.
Бирлашган қуролли ҳаракатлар жараёнида артиллерия душманга нисбатан ҳужум қилиш борасида устунликка эга бўлади, бошқарув, разведка ва электрон уруш тизимларини ишдан чиқаради, мудофаа иншоотларини ва мудофаа ичига кириб келган душман танкларини (зирҳли машиналарни) йўқ қилади. Биз деярли ҳар куни амин бўламизки, Россия артиллерияси катта куч ва ҳужум аниқлиги, манёвр қилиш қобилияти, ҳар қандай вазиятда ҳайратланарли ҳаракатлар амалга оширишга қодир. Жанг майдонида ишлатиладиган кенг турдаги артиллерия қуроллари (қуроллар, миномётлар, кўплаб ракета тизимлари ва танкга қарши ракета тизимлари) ва ўқ-дорилар ҳужум қилишнинг турли вазифаларини мустақил равишда ҳал қилиш имконини беради. Ўзиюрар артиллерия тизимлари қанчалик кўп бўлса, шунчалик яхши.