Россиянинг машҳур мина тозаловчи қуроли “Илон Горинич” қандай ишлайди?
Россиянинг самарали қуроллари ва малакали ҳарбий мутахассислари махсус операция доирасида Украинага олиб келинган НАТО қуролларига имкон қолдирмаяпти.
SputnikМахсус операция зонасида Россияда ишлаб чиқарилган юқори аниқликдаги ракеталар ва зарба берувчи учувчисиз аппаратлар билан бир қаторда, миналардан тозалайдиган ноёб “Змей Горинич” ҳамда “Земледелие” масофавий миналаш тизимлари юқори самарадорликни намойиш этиб келмоқда. Муҳандис қўшинларнинг мукаммал техникалари мослашувчан мудофаани ташкиллаштириш ва жадал ҳужумга ўтиш имкониятини беради.
Россия ҳарбий марказий округи бўлинмалари 27 июнь куни Украина Қуролли кучлари тайёрлаган мина майдонларини тезкорлик билан кесиб ўтишди ва душманнинг Красний Лиман йўналишидаги таянч пунктларини йўқ қилишди. “Илон Горинич” лақабли УР-77 ўзиюрар минадан тозалаш реактив тизими ёруғлик ва овоз эффектлари туфайли РФ Қуролли кучлари шахсий таркибини йўқотмасдан жанг майдонида муваффақият қозонишга ёрдам берди.
Россиянинг УР-77 ўрнатмаларидан махсус операция зонасида фаол фойдаланилмоқда ва у дунёда энг яхшиларидан ҳисобланади. “Илон Горинич” уч дақиқа ичида бир залп билан душманнинг мина майдонида узунлиги 100 метр ва кенглиги 6-14 метрлик ўтиш чизиғини ярата олади.
Бошқа томондан, Запорожье ва Жанубий Донецк йўналишларида Россия қўшинларига “Земледелие” мина жойлаштириш янги қурилмасининг сўнгги конструкциясидан фойдаланган ҳолда 5-15 километр масофада масофадан янгиланган кучли мина чегаралари орқали УҚК ҳужумларини қайтаришга ёрдам беради.
Кеча УҚКнинг 47-механизациялашган бригадаси элитасининг (НАТО стандартлари бўйича тайёрланган) ҳужуми ҳақида эълон қилинган тасвирлар миналанган майдонда ҳарбий техниканинг тўқнашуви билан тугаганига ишонч ҳосил қилиш имконини беради. Украина жангчилари портлаб кетган машиналарни тарк этганда, пиёдаларга қарши миналар ишлаб кетди - бу майдонда жуда кўп оёқлар қолди. Ва бу ерда, “Земледелие”нинг ҳиссаси ҳам бўлиши мумкин.
Американинг "The Drive" нашри маълумотларига кўра, Украинадаги ҳарбий ҳаракатлар театрида қисқа вақт ичида Киевга етказиб берилган жами 109 та "Bradley" жанговар машиналаридан 24 таси йўқ қилинган, шикастланган ва ташлаб кетилган. Ҳақиқатда эса вазият АҚШ Ҳарбий саноат комплекси ва Пентагон учун янада фожиавий тус олиб бормоқда. “Қарши ҳужуми”нинг уч ҳафтасида УҚК 259 та танк, 780 зирҳли машина (Америкада ишлаб чиқарилган техника билан биргаликда), ва 14 минг аскарни йўқотди.
Россиянинг миналаштирилган чегаралари туну-кун самарали фаолият юритмоқда – 28 июнь кечасининг ўзида Запорожье йўналишида учта танк ва учта жанговар пиёда машиналари яксон қилинди. Пентагон “йирик мина майдонлари”да УҚКнинг бунчалик катта фалокатли йўқотишларини ҳисобга олмаган. Эслатиб ўтаман, махсус ҳарбий операция бошлангандан буён душман 10395 та танк ва бошқа зирҳли машиналаридан айрилди.
Ишончли “Илон Горинич”
Қудратли “Илон” УР-77 “Гвоздика” 2С1 ўзиюрар гаубицаси асосида ясалган зирҳли корпусга эга бўлиб, устига иккита ишга тушириш мосламаси қўйилган, унда портловчи моддалардан ташкил топган қалин арқон ҳалқасимон ўралган. Ўқ узилганда махсус ракета эгилувчан пакетдаги 725 кг пластидни мина майдонининг белгиланган жойига аниқ ётқизади. Портлаш содир бўлганда, майдонда ўрнатилган миналар ҳам портлаб кетади ва аскарлар ва ҳарбий техника учун хавфсиз йўлак очилади. Муваффақиятли концепция ва ишончли механизмга эга “Илон Горинич” ҳеч қачон жанговар шароитларда муваффақиятсизликка учрамаган.
Белгиланган вақтда машина фронт чизиғида позицияни эгаллаб олади ва 10 метр баландликда учадиган “илон”ни ишга туширади. Заряднинг “думини” машинага боғлайдиган тормоз арқонини тортгандан сўнг, механик-ҳайдовчи орқага қайтади. Заряд мина майдонида текисланади, кабелдаги командир-оператор (тормоз арқонининг ичида) “илон”ни ёриб ўтади. Ўтиш жойи тайёр. Узунлиги 100 м, танкга қарши майдондаги хавфсиз йўлакнинг кенглиги 6 м, кенглиги 14 м гача бўлган йўлакда пиёдаларга қарши миналар йўқ қилинади. Худди шу коридорда душман ишчи кучини йўқ қилиш ҳам мумкин.
Миналардан тозалаш тизимини ўрнатиш хавфсиз ва ишга туширишда осон. Зирҳли корпус ва изли база УР-77 га тезда душман билан тўқнашув чизиғига ўтишга имкон беради, зудлик билан зирҳли техника ва пиёдалар учун ўтиш жойини яратади. Шунга қарамай, “Илон Горинич” экипажи (механик-ҳайдовчи ва командир-оператор) ҳатто машинадан тушмайди. УР-77 мотоўқчи ва танк полклари билан хизмат қилади, жангларда улар қисм командирининг режасига мувофиқ фойдаланилади.
Америкаликларда унга муқобил равишда М58 миналардан тозалаш заряди бор, у муҳандислик машиналари ёки прицепида жойлаштирилади. Қаттиқ ёқилғили ракета C4 билан тўлдирилган эгилувчан полиэтилен шлангни тортади. Назарий жиҳатдан, портлаш худди шундай натижани бериши керак (мина майдонида юз метрлик коридор), аммо Америка тизими жанговар шароитларда ишончсиз эканлигини исботлади ва портловчи моддалар ҳамда экипаж душман ўқларидан ҳимояланмаган. Конструкцияси ҳам жуда хавфли.
Шафқатсиз “Земледелие”
Сайёранинг кўплаб оловли нуқталарида текширилган “Змей Горинич”дан фарқли ўлароқ “Земледелие” масофавий миналаш муҳандислик машиналари маҳсус операция зоналарида фаол фойдалана бошланди. Июнь ойи бошида бутун дунё УҚК НАТО техникасининг бутун устунлари – “Леопардлар”, “Бредлилар”, миналардан тозалаш машиналари - Россия муҳандислик қўшинлари томонидан “ишлаб чиқарилган” миналанган майдонларда портлаш натижалари акс этган фотосурат ва видеони кўрди.
“Земледелие” масофадан мина ўрнатиш муҳандислик техникаси реактив залп оловли система принципи бўйича ишлайди. Жанговар машинада 122 мм калибрли 50 та йўналтирувчилар бор. Реактив снарядлар маълум бир ҳудудда (бир нечта футбол майдонлари) миналарни тарқатади, ҳар қандай мураккабликдаги мина майдонини, шу жумладан, ўз қўшинлари учун тайёр ўтиш жойларини ташкил қилади. Разведка билан ҳамкорликда бир нечта “Земледелие” қурилмалари душманнинг кенг жабҳада, исталган йўналишда ҳужумини тезда тўхтата олади (илгари миналанган майдонлар бўлмаган бўлсада).
“Земледелие”нинг ўқ-дорилар спектри пиёдага қарши, танкка қарши ёки комбинациялашган мина майдонларини шакллантириб бериши мумкин. Пиёдаларга қарши қадамларни электрон аниқлаштирадиган ва сейсмодатчикларга эга ПОМ-3 миналаридан (пиёдага қарши парчаланган мина) фойдаланилади. Ерда диаметри 6 см ва баландлиги 18 см бўлган цилиндр вертикал бўлиб, ўзи юқорига ҳаракатланади, цилиндрдан юки бўлган ултра юпқа иплар учиб чиқади. Агар бу ипга тегилса, мина юқорига кўтарилади, парвоз пайтида портлайди ва душманни парчалар билан йўқ қилади. Ўқ-дориларнинг электрон “мияси” ҳайвонлар ва одамларни ажрата олади ва фақат душман томонга фаоллаштирилади.
Ундан ҳам кам бўлмаган ПМТ-4М яқин атрофда танк ёки бошқа техника яқинлашиб келаётганда магнит безовталикни илғайди. Фақат оғир бронетехникага реакция билдиради. Қолаверса, бу ўқ-дорини миналардан тозалаш имконсиз. Агар жойидан қўзғатилса, портлайди (тротил эквивалентда 1,5 кг). Зарур бўлганда, танкка қарши ПТМ-4М нинг миясига ўзини ўзи зарарсизлантириш вақти кўрсатилади.
Албатта, АҚШ ва НАТО мутахассислари Россиянинг мина майдонлари ва ўқ-дориларининг технологик мукаммаллигидан анча ташвишланган. Шу сабабли фақатгина “Брэдли”ларни қўшиш ва УҚК тирик кучларига “қарши ҳужум”да ўзини ҳалок қилишни таклиф қила олади холос.