Александр Хроленко, ҳарбий шарҳловчи
Ноябрь ойи бошидан бери махсус ҳарбий операция зонасидаги Украина ҳарбий амалиётлар театрида рус қўшинлари ташаббусни ўз қўлига олди ва бир неча йўналишда олдинга силжиди. Сафарбар қилинганлар ҳисобидан фронт чизиғининг жанговар тузилмалари мустаҳкамланиб, захиралар яратилди. Украина Қуролли Кучларининг қарши ҳужумга бўлган барча уринишлари Россия кучлари бўлинмаларининг ўқ отиш ва маневрлари билан қатъий равишда бостирилди.
Махсус операция зонасида оператив вазият умуман барқарорлашди. Россия қўшинлари деярли барча йўналишларда устунлик қилиб, Донбассда артиллерия зарбаларининг интенсивлигини оширмоқда, бу эрда ҳар бир ўзиюрар артиллерия мосламаси кунига 90 тагача снаряд истеъмол қилади. Артемовск ва Марйинкани озод қилиш якунланмоқда - Украина Қуролли кучлари бўлинмалари катта йўқотишларга дучор бўлмоқда.
Артёмовск (Киев режими томонидан Бахмут деб ўзгартирилган) Донбасснинг энг муҳим транспорт маркази сифатида стратегик аҳамиятга эга, бу ерда узоқ вақтдан бери шиддатли жанглар давом этмоқда. Шаҳар ярим доира ичида жойлашган бўлиб, чеккадаги мустаҳкамланган ҳудудда Украина Қуролли Кучларининг 58-алоҳида мотоўқ пиёда бригадаси ҳимоя қилади. Рус бўлинмалари шарқдан олдинга силжийди, жанубдан Артемовскни қамал қилди ва ноябрь ойи бошида Бахмутка дарёсининг ўнг қирғоғида душманни мағлуб этди. Артемевск яқинидаги Украина бўлинмалари шахсий таркибининг 50 фоиздан кўпроғини ва зирҳли техникасининг 70 фоизини йўқотди.
Украина Қуролли Кучларининг 58-бригадасининг иккита моторли пиёда баталонининг руҳий тушкунликка тушган ҳарбий хизматчилари қўмондонликдан зудлик билан ёрдам талаб қилдилар ва Киев яқинидан саккизта алоҳида ҳудудий мудофаа баталонларини, шунингдек "Моцарт" америкалик ёлланма аскарларнинг батальонининг "Вагнер" билан учрашуви муқаррар бўлиб қолдин. "Моцарт" қўмондони, истеъфодаги АҚШ денгиз пиёдалари полковниги Эндрю Милберн. Ушбу икки гуруҳларнинг эҳтимолий тўқнашувининг натижасини олдиндан айтиш мумкин - кам сонли "рейнжерлар"га уйига қайтиш шараф қилади, чунки "мусиқачилар", турли вазн тоифаларига мансуб. Ўтган кун давомида Донбассда (Северск ва Славянск яқинида) "хорижий легион" нинг 100 дан ортиқ ёлланма аскарлари Харков вилоятида эса яна 200 нафар полшалик "кўнгиллилар" - Россия Аэрокосмик кучларининг юқори аниқликдаги қуроллари ёрдамида йўқ қилинди.
Россия Қуролли Кучлари бўлинмалари Дружба проспекти бўйлаб (кўп қаватли бинолар) муҳим позицияларни эгаллаш натижасида, Маринка шаҳрининг марказини эгаллаб олди. Шу тариқа улар душманни ғарбий кварталларга сиқиб чиқармоқда. Донетск йўналишида Мариинка Украина Қуролли Кучларининг энг муҳим мустаҳкамланган ҳудудларидан бири бўлиб, у стратгик қулай баландликларда жойлашган. Тактик муваффақиятга эришган рус қўшинлари Константиновка орқали Угледарга боришга интилмоқда. Киев режимининг раҳбари Владимир Зеленский Донбассдаги вазият Украина Қуролли кучлари учун жуда оғир эканини тан олишга мажбур бўлди.
Потенциал фарқ
Россия Қуролли Кучлари Бош штаби ўз режаларини стратегик форматда амалга оширмоқда, бу ҳар доим фронтнинг баъзи тор секторидаги операцион вазиятдан кўра мураккаброқ. Ташқи томондан, махсус операция топшириқларининг муваффақияти ёки бажарилиши фоизини баҳолаш қийин. Ва шунга қарамай, биз рус армияси шошилмасдан ҳаракат қилаётганини, захираларни тўплаётганини кўрмоқдамиз. Россия Федерациясининг ҳарбий-саноат комплекси аста-секин кучайиб бормоқда.
Иккинчи томондан эса, Украина Қуролли Кучларида қарши ҳужум учун стратегик захиралар йўқ: қурол-яроғ - артиллерия, зирҳли техника, ўқ-дориларга эга бўлмаган юз минглаб заҳирадагилар бор. Самолёт ва кемалар ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Агар илгари Украинанинг қарши ҳужумлари икки ёки учта баталон тактик гуруҳлари (3000 кишигача) танклар билан кузатилган бўлса, бугунги кунда биз бир ёки иккита взвод (200 кишигача) кучларининг деярли ҳеч қандай зирҳли транспорт воситаларисиз уринишларини кўрмоқдамиз. Албатта, муаммо барча томонларга тенг даражада ёрдам берадиган ёки тўсқинлик қиладиган ёмон об-ҳаво эмас.
Киев режими ҳали ҳам НАТОнинг ўн минглаб 155 мм артиллерия снарядларини олмоқда, аммо шуни ёдда тутиш керакки, АҚШ ва альянснинг арсеналлари деярли бўшаган. Америка ҳарбий-саноат мажмуаси йилига 30 000 дан кам 155 мм снаряд ишлаб чиқаради, украиналик артиллериячилар бу миқдорни икки ҳафта ичида сарфлайди, Россия қўшинлари эса кунига 50 000 тагача снарядлардан фойдаланадилар. Бу рақамлар ҳақиқий отишма кучи ва сўзсиз стратегик ҳукмронлик қаерда эканлигини кўрсатади. НАТО Қуролли Кучлари ва Россия Қуролли Кучларининг жанговар салоҳияти ўртасидаги фарқ сезиларли.
Ғарбда Украина Қуролли Кучлари учун қурол ва ўқ-дорилар тугайди - Буюк Британия ўтган асрнинг ўрталарида фойдаланишдан чиқарилган Sea King вертолётлари ва зенит қуролларини Украинага етказиб беради, Франция - эски Сrоtаlе ҳаво мудофаа тизимлари, Германия эса тўғридан-тўғри унинг имкони тугаганини эълон қилди. АҚШда ҳарбий-саноат комплекси корхоналари арсеналларни тиклаш учун нафақахўрларни ишга қайтаришди. “Ал Бинаа” нашрининг қайд этишича, Европа Украина можаросини чўзмоқчи эмас, чунки у рецсессия ва газ тақчиллигига дуч келмоқда. Россия эса катта энергия ресурслари, қурол-яроғ ва озиқ-овқат заҳираларига эга ва Ғарбга узоқ вақт қаршилик кўрсата олади.
Россия Қуролли Кучлари томонидан Украина Қуролли Кучларининг ҳарбий қўмондонлик ва бошқарув тизими ва энергия таъминоти (логистика) объектларига берилган йирик ракета зарбаларидан сўнг, Украина зулматга чўмди. Шу фонда Вашингтон, Брюссел ва Буюк Британия Мудофаа вазири Бен Уоллесга Киев режимига демагогик тарзда “доимий қўллаб-қувватлашни” ваъда бермоқда.