РФ Қуролли Кучларининг бир неча тезкор ва стратегик тузилмаларининг жанговар тайёргарлигини тахминан 150 минг ҳарбий хизматчи, 26 минг дона қурол ва техникалар, 400 та самолёт ва 100 дан ортиқ кема ва қайиқларни жалб қилган ҳолда тўсатдан текширишнинг ҳайратланарли кўлами, ўз манфаатларимизни ҳимоя қилиш ниятимизнинг ишонтирувчи ишорасидир.
17-21 июл кунлари Жанубий ва Ғарбий ҳарбий округлар, марказий бўйсунишдаги алоҳида тузилмалар, Ҳаво-десант қўшинлари, Шимолий ва Тинч океан флоти денгиз пиёдалари қўшинлари кутилмаган текшируви ўтказилмоқда. Режа бўйича Қора ва Каспий денгизи сув ҳудудларидаги 35 қуруқлик ва 17 денгиз полигонида 56 тактик даражадаги машқлар, 149 755 ҳарбий хизматчи, 26 820 та қурол ва ҳарбий техника, 414 самолёт, 106 кема ва қайиқлар иштирок этмоқда. Ҳарбий қисм ва бўлинмалар тўпланиш жойларига юриши уюштирилди, кемалар гуруҳлари денгизга йўналтирилди, авиация тузилмалари оператив аэродромларга кўчирилди.
Бу қуролли кучларнинг РФнинг жанубий-ғарбий қисмида ҳарбий хавфсизликни таъминлаш қобилиятининг синови ва Шанхай Ҳамкорлик Ташкилоти (ШҲТ) ва Коллектив Хавфсизлик Шартномаси Ташкилотининг (КХШТ) олтита давлати қўшинлари иштирокида сентябр ойида бўлиб ўтадиган “Кавказ-2020” стратегик қўмондонлик-штаб машқларига тайёргарлик. РФ Бош штаби ва Мудофаа вазирлигининг инспекторлари жанубий ва ғарбий ҳарбий округларнинг бўлинмаларини, марказий бўйсунишдаги алоҳида тузилмаларни, Ҳаво-десант кучларини ва Шимолий ва Тинч океан флоти денгизларини текширмоқдалар.
Ғарб генераллари бу каби миқдордаги ҳарбий гуруҳларнинг тўсатдан машқларини ҳатто тушида ҳам кўрмайди. Бунинг тасдиғи - баҳорда Польша, Литва, Латвия ва Эстонияда “Европа Ҳимоячиси” машғулотлари доирасида АҚШ ва бошқа НАТО давлатларидан 30 мингга яқин ҳарбий хизматчиларни тўплаш бўйича муваффақиятсиз уринишдир.
Porter ҳалокати муқаррар
Тўсатдан текширувга жанубий урғу берилган ва у НАТО ва Украина ҳарбий-денгиз кучларининг Қора денгизда яқинда ўтказиладиган машқлари билан боғлиқ эмас, ва айниқса Арманистон ва Озарбайжон чегарасидаги вазиятни кескинлашишига ҳам боғлиқ эмас. Россия бу каби шартли кутилмаган Армия ва денгиз флотининг машқларини бир неча йиллардан бери амалда қўллаб келмоқда. Шу билан бирга, қўшинларнинг барча турлари, тезкор-стратегик тузилмалар тревога(огоҳлантириш) бўйича шай ҳолатга келтирилади. Бўлинмалар ва қисмлар, кемалар ва самолётлар тезкор равишда юзлаб ва минглаб километрлар узоқликка жойлаштирилиб, қўйилган вазифалар нотаниш полигонларда, денгизда ва қуруқликда бажарилади. Фақат шу йўл билан қўшинларнинг жанговар тайёргарлигининг ҳақиқий даражасини, маневраларнинг технологик имкониятларини, муайян минтақада кучларнинг жойлашишини ва ишлатилишини текширса бўлади. Ҳарбий ҳаракатларнинг муваффақияти 80%га ривожланган инфратузилма (базалар, аэродромлар, портлар) ва бенуқсон логистикага боғлиқ.
Бошқа томондан, Россия қўшинлари ва кучларининг барча машқлари (шу жумладан кутилмаган текширувлар) Шарқий Европа ва Марказий Осиёда тинчлик ва барқарорликни таъминлашга қаратилган шартсиз ҳарбий устунликнинг тинч намойишидир. Албатта, бу ёзда Одессага тез-тез ташриф буюраётган Porter эсминеци ва Қора денгизда унга ўхшаган меҳмонлар олдинданоқ РФ қуролли кучларининг устунлиги шароитидадир ва ҳақиқий ҳарбий можаро юзага келган тақдирда ҳалокати муқаррардир.
Машғулотларнинг алоҳида эпизодлари Россиянинг миллий манфаатлари ҳудудида ва унинг иттифоқчиларининг ҳудудида террорчилар ва тажовузкорларни нима кутаётганини яхшироқ тушунишига имкон беради.
Жанглар динамикаси
Қора денгиз флотини кутилмаган текширувда 3000 дан ортиқ ҳарбий хизматчилар ва 300 дона техника, шу жумладан ҳарбий кемалар, самолётлар, шунингдек, Қора денгиз флотининг армия корпусининг шахсий таркиби ва техникалари қатнашди. Машқлар таърифига кўра, “душман кемаси” мослаштирилмаган қирғоққа десант тушуришига тайёрланаётган Қора денгиз флотининг катта десант кемаларини йўқ қилишга уринган пайтда, кемалар отряди денгизда артиллерия зарбаларини амалга оширди.
Каспий флотилиясининг машқларида 35 та кема иштирок этмоқда. Шу билан бирга, Доғистон тоғларига туширилиб “Аданак” ўқув полигонида машғулотлар пайтида, ноқонуний қуролли тузилмаларни “йўқ қилган”, денгиз пиёдалари ва кемалар жойлаштирилиши амалга оширилди - вазифани 700 дан ортиқ ҳарбий хизматчилар, 30 га яқин қурол ва ҳарбий техника, БТР-82АМ зирҳли машиналари, бир нечта “Град” РСЗО ракета тизимлари, 122 мм Д-30 гаубицалари, 120ммли “Сани” миномётлари амалга оширди.
Жанубий ҳарбий округнинг мотоўқчи, танк, артиллерия қўшинлари (шу жумладан Абхазия ва Жанубий Осетиядаги Россия ҳарбий базалари) 70 дан ортиқ машқлар доирасида 20та полигонда“жангларни” олиб бормоқда. Оператив (заҳирадаги) аэродромлар 150 самолёт ва вертолёт жойлаштирилишини таъминлайди.
Ҳарбий-ҳаво кучлари ва Ҳаво мудофааси 4-чи армиясининг зенит-ракета қисми огоҳлантириш бўйича қўзғатилди ва жанговар позицияларга юришни амалга оширди. 19 июл куни С-400 “Триумф” зенит-ракета тизимлари ва “Панцирь-С1” зенит-ракета ва тўп тизимлари бўлинмалари шартли қанотли ракета зарбаларини ва жанговар дронлар ҳужумини қайтаришди, яъни улар Қора денгиз соҳилидаги муҳим объектларни ҳимоя қилишди.
Жанубий ҳарбий округнинг “Искандер” ракета бўлинмаси Қора денгиз соҳилини “душман” десанти томонидан эгаллаб олинишини олдини олди, десант кемаларидан тушириш вақтида ҳарбий техникаларнинг тўпланишини шартли равишда йўқ қилди.
Ингушетияда жойлаштирилган 58-чи умумқўшин армиясининг юқори қувватли артиллерия бўлинмалари мотоқўчилар ва 4-чи Ҳарбий-ҳаво кучлари ва ҳаво мудофааси армиясининг 50 дан ортиқ ҳужум вертолётлари (Ка-52, Ми-28Н ва Ми-35) “душман”га қарата ўт очди. Бир вақтнинг ўзида “Ураган” ва “Смерч” РСЗОлари, 203 ммли ўзиюрар “Малка” артиллерия ускуналари ва 240 ммли “Тюльпан” миномётлари “ишлади”. Эътибор беришимиз керак, одатий 230 килограммли снарядлардан ташқари, “Тюльпан” 20 километр масофага икки килотоннали термоядровий миналарни ҳам ота олади.
Жанубий ҳарбий округ 58-чи армиясининг мотоқўчилари Жанубий Осетия тоғларида шартли душманни йўқ қилди. Т-72А танклари, БМП-2 пиёдалар жанговар машиналари, “Гвоздика” ўзиюрар артиллерия ускуналари, “Сани” миномётлари, АГС-17 ва РПГ-7В автомат ва қўл гранатомётларидан оддий снарядлар билан отиш муваффақиятли ўтди.
Абхазиядаги Жанубий Ҳарбий округ танкчилари “Нагвалоу” ва “Цабал” қирғоқ полигонларида шартли душманнинг орт томонида рейд отрядлари ва қанот ҳужумларини амалга ошириш учун айланиб ўтувчи бўлинмалар вазифаларини бажардилар.
“Гудаута” ўқув полигонида (Абхазия) Россия мутахассислари “Житель” ва “Красуха” электрон кураш тизимларидан фойдаланган ҳолда шартли “душман”нинг ҳужум дронларига қарши кураш чораларини амалга оширдилар. Улар, шунингдек, шартли душманнинг тактик гуруҳлари тўпланиш ҳудудида навигацион майдонни буздилар ва авиацион ҳужумини тайёрлашда юқори аниқликдаги қуролларни бошқариш воситаларини “кўр қилдилар”. Радиоэлектрон кураш бўлинмалари радиотўлқин ёрдамида бошқариладиган фугас ва миналар сигналларини бостиришни ташкиллаштирдилар, радиоалоқа линияларига радиоэлектрон йўқ қилиш вазифаларини амалга оширдилар, “душман”нинг назорат пунктлари ва алоқа боғланмаларига, дронларнинг бошқарув ва маълумотлар тарқатиш каналларига қарата радиоэлектрон зарбаларни амалга оширдилар.
Ҳатто бу қисқа, танланма жиҳатлар ҳам кутилмаган текширувнинг умумий ғоясини ва қўшинларнинг жанговар тайёргарлигининг мақсадини тушунишга имкон беради: Россиянинг осмони, денгизи ва унинг иттифоқчилари террорчилар ва барча қатламлардаги номақбул қўшнилари учун даҳлсиздир.
Кутилмаганлик ва шаффофлик
НАТО вакили Оана Лунгеску 18 июл куни Россия қўшинларни тўсатдан текшириш пайтида шаффофлик шартларига риоя қилмаётганини маълум қилди, шу пайтнинг ўзида НАТО бўйича иттифоқчилар эса ОБСЕнинг Вена ҳужжати руҳи ва мазмунига мос ҳаракат қилмоқдалар. Бироқ, Москва томонидан қабул қилинган қарорларнинг мақсадга мувофиқлиги ва қонунийлигига шубҳа қилиш учун ваколат ва ўринли сабаблар керак.
Ишонч ва хавфсизликни кучайтириш чора-тадбирлари тўғрисидаги Вена ҳужжати (ВД-2011) европалик қўшниларни 42 кун олдин (ёки ундан ҳам кўпрок) 9 мингдан ортиқ одам иштирок этадиган ҳарбий ҳаракатлар ҳақида хабардор қилишни ва Европадаги ҳар бир мамлакатнинг иштирокчилари сони 40 мингдан ортиқ бўлган машқларни уч йилда бир маротаба ўтказиш ҳуқуқини тартибга солади. Бироқ, РФ Қуролли Кучларида 40 мингдан ортиқ одам иштирок этадиган кутилмаган текширувлар халқаро мажбуриятларга зид эмас. ВД-2011 амал қилиши остига тушадиган аниқ таркибий қисмлар ва бирликларни ҳисобга олиш керак, ушбу процедура ушбу ҳужжатнинг биринчи бобига асосан тартибга солинади. ОАВлар 150 минг аскар жалб қилингани ҳақида хабар беришганда, бу нафақат оддий қуролли кучларни (Вена ҳужжати тушунтирганидек), балки Ҳарбий-денгиз кучлари, Ҳаво-космик кучлар ва бошқа таркибий қисмларни кутилмаган текширишда қатнашишини англатади. НАТО вакиллари ўз баҳолашларида ВД-2011 доирасида ишлатиладиган расмий (профессионал) маълумотлардан фойдаланиши керак, аксинча, жанговар тайёргарликнинг шаффофлиги ҳақидаги ОАВларнинг ёки ўз фикрларидан эмас.
Россия Мудофаа вазирлиги чет эллик ҳарбий кузатувчиларни 72 соатдан ортиқ давом этадиган тўсатдан ўтказилган текширувларга таклиф қилмайди, чунки кузатувни таъминлаш қоидаси, ҳарбий хизматчилар ва ҳарбий техникалар сони ошган шароитда (тегишли равишда 13000 киши, 300 та танк, 500 та зирҳли машиналар) фақат белгиланган ортиқча қолдиқ сақланган даврдагина амал қилади. Кутилмаган текширувларнинг бутун тарихида бундай вазиятлар юзага келмаган, Россия қўшинларининг ҳаракатлари жойлашиши ва вақти бўйича қайд этилган.