Бу масала бўйича Таллиннинг алоҳида позицияси имкониятлари унчалик катта эмас ҳам: уччала “Болтиқбўйи йўлбарслари”нинг Россияга қарши анъанавий келишуви ва республикада Sputnik агентлиги ишлашига тўсиқларни яратишда Эстония ҳукумати энг фаол ва изчил бўлганликларини ҳисобга оладиган бўлсак. Маълумки, керакли натижага эришиш учун улар агентлик ходимларига жиноий таъқиб таҳдиди билан очиқдан-очиқ қувғин қилишди.
Бироқ, бу воқеада энг қизиғи Вильнюснинг қарорга расмий асос келтириши. Унга мувофиқ, ўз навбатида Ғарб санкцияларига учраган Дмитрий Киселев, RTни бошқараётганлиги медиа-манбага қарши чоралар кўриш учун сабаб бўлган.
Гап ҳатто шунда ҳам эмас-ки, бу баёнот нотўғрилиги сабабли Литва ҳукуматига пичинг изоҳлар билан танбеҳ берилди, бу изоҳлар муаллифлари RTнинг аслида Дмитрий Киселёв бошқарадиган “Россия сегодня” ҲАА тузилмалари билан ҳеч қандай алоқаси йўқлигини эсладилар.
Муҳимроғи шундаки, худди шунга ўхшаши олдин рўй бериб бўлган: бир ҳафта олдин, Латвия ОАВлар бўйича Миллий кенгаши RTнинг тақиқланишини телеканаллар Дмитрий Киселёвнинг “амалдаги шаҳсий назорати остида” эканлиги билан изоҳ берган эди. Кейин, худди шу тарзда, Маргарита Симоньян ва Россия Ташқи ишлар вазирлиги Латвия расмийларининг очиқдан-очиқ профессионалсизлиги ва ўзларининг қарорларини очиқдан-очиқ сафсата эканлиги ҳақида баёнот беришди.
Ўша пайтда, рўй берганни тасодиф ва маълум бир ижрочиларнинг хатоларига йўйиш мумкин эди: ахир, ҳеч бир тизим ишини тушунмаганлар ва палапартиш ишлайдиганлардан кафолатланмаган. Аммо бундай вазиятда давлатга ўзини орқага тортиши унча яхши эмас, ҳатто ўз амалдорлари очиқчасига зарба остига қўйса ҳам.
Аммо Литвада ҳам вазият ҳудди шу тарзда қайтарилиши шуни аниқ кўрсатадики: ҳеч қандай тасодиф бўлмаган, бўлмайди ҳам. Буларнинг барчаси Латвия ва Литва ҳукуматларининг онгли позициясидир, бунда барча “ҳаҳ, шундай қолаверсин” тамойилига тушади.
RT узатилишини тақиқлаш сиёсий қарор эканлиги яққол. Аммо буни қонуний “тозароқ” сабаб билан тушунтиришнинг иложи йўқмиди? Албатта бор. Аммо бунинг учун улар кўпроқ ҳаракат қилиши, масъул идораларни ҳаракатлантириши, қонунчиликдаги тешикларни қидириши керак эди.
Бир вақтлар айнан қабул қилинаётган қарорларнинг ташқи нуқсонсизлигига амал қилишнинг юридик моҳирлик каби ҳусусият Ғарб демократиясининг муҳим кузурларидан бири бўлган. У расмий процедураларга риоя қилишга мойил бўлмаган бошқа сиёсий тизимлар фонида анча эди.
Аммо ўшандан бери жуда кўп вақт ўтди. RT узатилишини тақиқлаш масаласида, Болтиқбўйи мамлакатлари сўнгги йилларда бутунлай бошқа ва анча кучли давлатлар томонидан яхши йўлга қўйилган йўлдан юрди.
Америкаликлар учун номаълум кукун билан тўлдирилган найча силкитишни, халқаро ҳамжамият олдида Ироққа бостириб киришни оқлаш учун чиндан ҳам мавжуд бўлган бошқа сабабларни қидириш ўрнига қўйди. Скрипалларнинг заҳарланиши атрофида британияликлар катта томоша намойиш этди - ва улар ҳеч қандай яққол, диққат билан қарашга лойиқ бўлган бу “тешиклардан” хижолат бўлишмади. Адолатни ўз миллий брендига айлантирган Нидерланди, МН17 иши бўйича суд жараёнида шундай “кульбитлар”ни уюштирдики, бундан ҳайрон ҳам бўлиб бўлмайди.
Нафақат Россия, балки Хитой, Эрон, Венесуэла ва бошқа “яккаланган мамлакатлар”га келсак, бундай мисоллар шунчалар кўп-ки, улар аллақачон камдан-кам учрайдиган истиснолардан одатий ҳолга айланди. Бундай фонда, Литва ва Латвия ҳукуматларининг RT трансляциясини тақиқлаш билан боғлиқ позицияси ниҳоятда узвий уйғун кўринади: расмий асос сифатида бу сафсатани эълон қилиб бошни оғритмаса ҳам бўлади.
Бунда ҳатто қандайдир мантиқ ҳам бор: Россияда қарши қарашларга эга аудиторияни “Киселёв RTни бошқараётгани” (ҳудди шу тарзда, “Скрипальни Путин заҳарлагани” ёки “Донбас устида Боингни Кремл уриб туширгани”) туғрисида иддаолар қониқтиради, Россияга, ва уни ёқтирадиган давлатларни эса Ғарб ўз томонига ишонтириш ва оғдириш масаласини маънисиз ва маблағлар сарфлашдан маъно йўқлигини тобора тушуниб етмоқда.
Дастлаб, бу (очиқчасига палапартиш) ёндашув Ғарбнинг ахборот, сиёсий, мафкуравий ва ҳатто маънавий монополияси туфайли юзага келди. Айнан шу туфайли у маълум бир вақтда ўз сиёсатини, Россия ва умуман олганда, ўз рақобатчиларга нисбатан пуҳталик билан ва профессионал равишда ишлаб чиқиш зарур деб ҳисобламай қўйди. Натижада, у бу монополияни қўлдан чиқарганини, шу жумладан ваколатларнинг йўқолиши туфайли ва “ҳаҳ, шундай ҳам бўлаверади” тамойилига ишониб қолганини пайқамай қолди.
Энди вазият янги босқичга ўтди. Ҳозирда худди шу кучлар самарали ишлаш ва жиддий малакали ҳаракатлар қилишдан маъно кўрмаяптилар, чунки “ўзимизникилар эпланиб олади”, душманни эса барибир авраб бўлмайди.
Бу ерда ажабланарли нарса шундаки, улар жиддий ишонадиларки (ва RT бўйича прибалтларнинг яқиндаги қарорлари буни тасдиқлайди) бундай юқори профессионал ёндашув ёки профессионал бўлмаган ёндашув уларни Россия устидан мафкуравий ва геосиёсий ғалабага олиб келади.