Москвадан тўрт юз километр жанубий-ғарбга (поездда тўрт соат) - ва сиз Смоленскдасиз. Шаҳарни баъзан Россиянинг Қалъа девори устида ва миноралар бўйлаб у ерни томоша қилиш сайёҳлар учун дастурнинг мажбурий қисмидир. Кундузи 900 ёшли ибодатҳоналарни кўришингиз, совға сифатида Вязьма пряниклари ва маҳаллий фирмали пайпоқ сотиб олишингиз ва кечқурун джазни тинглашингиз мумкин. Смоленскда унутилмас дам олиш кунини қандай ўтказиш керак - РИА Новости фото лентасида.
Яна бири бўйича, бу "варяглардан юнонларга олиб борадиган йўлда"ги йирик савдо маркази бўлган. Бу ерда қайиқлар қуришда ишлатилган сақич (смола-таҳр.) ишлаб чиқарилган деб ҳисобланади.
Айлана қалъа девори XVI аср охирида қурилган. Унинг катта қисмини 1812 йилда Москвадан чекинаётган Наполеон аскарлари йўқ қилишган.
" Истеҳкомнинг бутун айланаси бўйлаб (у 6,5 километр) пиёда ва тепаликлардан пастга қараб албатта юринг. Сиз Смоленск ёнида турган душман каби ҳис-туйғуларни ҳис қиласиз", - деб маслаҳат беради гид Наталя Михайловская. Аммо шошилиш керак: 2021 йилда бинони тиклаш режалаштирилган.
Уларнинг баландлиги ва шакли худуд рельефига қараб белгиланган. Кўпларининг остида қамал пайтида истеҳкомлардан ташқарига чиқиш учун учун туйнуклар бўлган. 38 минорадан 18таси сақланиб қолган.
Владимир Мономах пайтида XII асрда қурилган черков, чекинаётган босқинчилар яқинида жойлашган порох омборларини портлатганда қулаб тушди. Бироқ, меҳроб ва безак қисмлари сақланиб қолди.
Собор, у ерда шаҳарнинг ҳомийси - авлиё Меркурий Смоленскийнинг қолдиқлари ва унинг темир пойафзали сақланиши билан машҳур.
Смоленскда XII асрнинг учта ибодатхонаси сақланиб қолган – мўғул босқинигача бўлган даврнинг меъморий ёдгорликлари. Ва уларнинг барчаси фаол, дейди гид Светлана Бичкова. Булар Городанкадаги Пётр ва Павел, Богослов Иоан ва Архангел Михаил (бу яна Свирская деб ҳам аталади) черковлари.
"Шаҳар Россиянинг энг яшил ўнта шаҳарига киради. Парклар ва ҳиёбонлар тарихий марказда жойлашган, қалъа деворининг ичида иккита боғ бор: Блонье ва Лопатинский, - деб тушунтиради Светлана Бычкова. - Бу ерда 1812 йилда шаҳарни ҳимоя қилинишига бағишланган энг Смоленск қадимий ёдгорлиги жойлашган. У 1845 йилда ўрнатилган. "
Расман Блонье боғи ҳозирда Михаил Глинканинг шарафига номланган – у Смоленск губерниясида туғилган. Бронза ҳайкали - бастакорнинг биринчи ҳайкали, у 1885 йилда ихтиёрий хайрияларга қурилган. Динамиклар орқали таниқли смоленскликнинг асарлари узатилади. Боғнинг марказида атрофида пиёда йўлаклари бор мусиқий фаввора мавжуд.
Ўн беш йил олдин, қалъа девори ёнида фашист концлагерлар асирлари бўлган болалар учун "Куйган гул" ёдгорлиги пайдо бўлди.
Улуғ Ватан уруши тарихига шу номли музей бағишланган. "У ерда сизга ҳар ҳил даврдаги қуролларни намойиш этишади ва улардан қандай фойдаланишганлигини айтиб беришади", - дейди Наталья Михайловская.
Шунингдек, шаҳарда XV ва XVI асрларга оид иконалар, Шишкин, Поленов, Репин, Суриков, Левитан, Врубель, Коровин, италян ва голланд рассомларнинг расмлари намоиш этилган бадиий галереяга ташриф буюришингиз керак.
"Архитектура ихлосмандлари Смоленскка албатта ташриф буюришлари керак: бу ерда эклектизм, модернизм, конструктивизм бор. Урушдан кейин бинолар қайта тикланди", - дейди Михайловская. - Аммо ёғочдан ясалган ёдгорликлардан фақат ҳотиралар қолди".
"Мен сайёҳларга албатта Маяковский барига боришни маслаҳат бераман – жуда ҳам иҳчам, ошхонаси жуда яхши, мавсумий таомлари ва ширинликлари билан, - давом этади Михайловская. – У ерда шанба оқшомларида жазз концертларини уюштирилади. Дераза токчаси-столда ўтириб, ойнага тушган ёмғир томчиларига қараб орзу қилишингиз мумкин".
Del Mar устрица бари ўзига хос жой. "Моллюскларнинг танлови катта, ҳаммаси янги", - дея таъкидлайди Наталя. - Агар сиз "Гўзал ҳонимча"даги Жулиа Робертснинг қаҳрамони каби, столнинг нотаниш анжомларини кўриб ҳайратга тушсангиз ҳам, сизга улардан фойдаланиш ўргатилади".
Смоленскдан магнитлар, открыткалар, шаҳар манзаралари акс этган сопол буюмлар билан бир қаторда ноодатий сувенирларни ҳам олиб келишади. Масалан, инқилобдан олдин Тула пряникларидан ҳам машҳурроқ бўлган Вязьма пряниклари - хушбўй асал ва ёнғоқли, шакарланган мевалар, ёнғоқ ёки бодомли, дея санаб ўтади Светлана Бычкова. "Пушкин бу ширинлик ҳақида шундай ёзган: Вязьма ўзининг пряниклари билан машҳур бўлгани каби Москва ўзининг келинлари билан машҳур", - дея қўшимча қилади у.
Смоленск конфектлари – айнан кнфеКТлари - бу шакар сиропидаги мевалар, асосан олма ва нок. Қадимий технологиялар асосида тайёрланган табиий ва мазали маҳсулот. Бу ерда яна анжир, пастила, таркибига фақат какао лобвияси ва шакар-қамиш қўшилган шоколад.
Бундан ташқари Смоленскдан олмослар ҳам олиб келишингиз мумкин – бу ерда энг катта олмосни қайта ишлаш корхонаси жойлашган, дейди Наталья Михайловская.
Ва буларнинг ҳаммасига қўшим пайпоқ сотиб олинг. Маҳаллий пайпоқ фабрикаси космонавтлар учун ҳам махсус маҳсулотлар ишлаб чиқаради.