Таниқли банкир, АҚШдаги энг нуфузли банкнинг собиқ раҳбари ва "Time журнали версияси бўйича дунёдаги энг нуфузли одамлар рўйхати"га кирган шахс, Ллойд Бланкфейн АҚШ иқтисоди ва армияси жуда унча узоқ бўлмаган келажакда йўқ қилиниши мумкинлигини айтди.
Goldman Sachs банкининг собиқ бош директорининг баёноти Америка ахборот майдонининг асосий янгиликларидан бирига айланди ва Америка оммавий ахборот воситалари ва сиёсий ҳамжамиятнинг маълум бир ҳиссий муносабати жаноб Бланкфейн Россияни яқинлашиб келаётган ҳалокатнинг потенциал ҳаммуаллифи ва фойдаланувчиси сифатида белгилаб қўйгани билан боғлиқ.
"Агар демократлар (АҚШ Демократик партияси. - таҳр.) Сандерс номзодини илгари сурадиган бўлсалар (президентлик сайловларида), руслар яхшироқ ишлаши учун кимга ишлашларини қайта кўриб чиқишга мажбур бўлишади, АҚШга афзаллироқ бўларди (ифода этувчи феъл қасддан камситувчи зарар этказадиган маънони англатади - таҳр.).
Сандерс Трамп сингари жамиятда қарама-қаршиликларни вужудга келтирмоқда ва у бизнинг иқтисодиётимизни бузади ва қуролли кучларимизга эътибор қилмаяпти. Агар мен рус бўлганимда, бу сафар Сандерсни афзал кўрардим».
Ушбу воқеадаги энг қизиқ нарса, биринчидан, Бланкфейннинг ўзи ҳам демократ, иккинчидан, агар у социалистик президент сайланган тақдирда, Америка иқтисодиётига тузатиб бўлмайдиган зарар етказиши мумкин бўлган сиёсий хавфларни баҳолашда ҳақ эканлиги. Гарчи Россия, шубҳасиз, Америка президентлик сайлови натижаларига алоқаси йўқ ва бўлмайди ҳам.
Американинг энг нафратланадиган банкирларидан бирининг социалистик сенаторга қарши оммавий нутқи Сандерснинг ўзи учун жиддий имидж ғалабаси бўлиши мумкин, бу унга президент сайловларида Демократик партиянинг вакили сифатида чиқиш ҳуқуқи учун курашда электорат томонидан қўллаб-қувватланишига ёрдам беради.
У учун шунчаки у кўп миллиардли давлат кредитларини олгани маълум бўлган банк - Кальмар-вампир лақабли ва ушбу банкдан келиб чиққанлар президентнинг сиёсий қарашларидан қатъий назар АҚШ молия вазирлари лавозимларини, шунингдек, Европанинг кўплаб марказий банкларида юқори лавозимларини эгаллашлари билан машҳур Goldman Sachsнинг собиқ раҳбарига ёқмагани учун овоз беришлари мумкин.
Машҳур ва обрўли банкирни нима қўрқитди?
Америкалик матбуотнинг энг машҳур The New York Times версияси, содир бўлган воқеаларнинг энг машҳур изоҳларига мос келади.
"Берни Сандерс энг бадавлат америкаликлар учун бойлик солиғини таклиф қилди, оз солиқларни тўлаб туриб жуда катта даромад кўраётган йирик бизнесни танқид қилди ва у ҳеч қандай миллиардер бўлмаслиги керак деб ҳисоблашини айтди. Унинг сешанба кунги Нью-Гемпширда дастлабки овоз беришда ғалаба қозонгани, Уолл Стритнинг бир неча ой давомида энг ёмон сценарий деб ҳисоблаган нарсани рўёбга чиқарди: президент Сандерснинг иннаугурацияси. Жаноб Сандерс таниқли социалист, у хусусий соғлиқни сақлаш тизимини яксон қилиш кредитлар ва бошқа банк амалиётларини жиловлаш режалаштирмоқда, унга кўпчилик трейдерлар, инвесторлар ва банкирлар томонидан, шу муҳитда нафратланиладиган сенатор Элизабет Уоррендан ҳам номақулроқ номзод сифатида қаралади."
Бу ерда нимани таъкидлаш керак. Вермонт штатилик сенатор бўлган Берни Сандерсда ҳақиқатан ҳам ҳалол бўлган тақдирда Демократик партиянинг праймеризида ғалаба қозониш учун яхши имкониятга эга бўлар эди. Биз Айова (демократик партия номзодининг дастлабги сайловлари ўтказиладиган биринчи штат) штатидаги электрон овоз бериш тизими сайлов жараёнларининг издан чиқишига олиб келгани ҳақида ёзган эдик, кейин кутилмаганда сайлов участкалари учун илова, номзодлардан бири томонидан молиялаштирилган компания томонидан ишлаб чиқилганлиги маълум бўлди, ва кейин бу номзод социалист-сенатор томонидан кўпроқ овоз олганига қарамай, кутилмаганда сайловнинг ғолиби бўлди.
Шунга ўхшаш ҳолат 2016 йилда, партия раҳбарияти Ҳиллари Клинтон номзод бўлиши кераклиги тўғрисида қарор қабул қилганида - ва айнан уни, барча мавжуд тартиблар ва партия вакиллариннинг овоз бериш қоидаларини бузган ҳолда Демократик партиядан номзод сифатида "тайинлашди". Сайловчилар ишончига бу хиёнат натижасида, Сандерс тарафдорларининг ҳар ўнтадан бири охир-оқибат Трамп учун овоз бериб, унинг ҳайратланарли ғалабасида маълум бир рол ўйнади.
Энди вазият яна такрорланиши мумкин, аммо праймериз жараёни кўпроқ номзодсиз сайловларга ўхшайди, чунки номзодни энди электоратнинг эмас, балки партиянинг номенклатураси қарорлари даражасида белгиланмоқда. Номенклатура икки номзоддан бирини танлайди: Саут-Бенд шаҳрининг собиқ мэри, собиқ разведка ходими ва машҳур McKinsey консалтинг компаниясининг собиқ ходими Пит Буттиджич, ва Блумберг ахборот агентлигининг эгаси ва Нью-Йоркнинг собиқ мэри Майкл Блумберг.
Буттиджич томонида - ёшлик, жозибали кўриниш ва у жинсий озчиликларнинг очиқ вакили эканлиги, у сайловчилар билан учрашувлар чоғида саҳнада "эрини" ўпишдан уятмайди. Блумберг томонида - сиёсий тажриба ва унинг мультимиллиардер бўлганлиги, сайлов кампаниясига улкан шахсий маблағларини сарфлашга тайёр эканлиги. Сандерс, агар Демократик Партия тарафдорларини кейинги сайлов циклида ижтимоий адолатни амалга оширишнинг энг радикал шаклларини қўллаб-қувватлайдиган номзодларни қўллаб-қувватлашдан қайтариш мақсадида, социалистни Трампга "намунали мағлубиятини" истеблишмент ташкил этишга қарор қилса, ғалаба қозониш имкониятига эга.
Ллойд Бланкфейн социалистнинг АҚШ президенти этиб сайланишининг оқибатларини тўғри баҳолаган, аммо банкирнинг ўзи, эҳтимол, "Сандерс президентлиги" мобайнидаги қулашнинг сабабларини ошкора аниқ изоҳлай олмайди.
Буни унинг ўрнига қилайлик. Ижтимоий адолат, банк тизимини демонтаж қилиш, Америка армияси ва дунёда ҳарбий иштирокни кескин қисқартириш - буларнинг барчаси яхши, агар вазиятга инсонпарварлик идеаллари нуқтаи назаридан қарасак, агар АҚШ манфаатларининг нуқтаи назаридан қарасак - бу фалокат.
Агар ҳаддан ташқари обрўли банк сектори бўлмаса ва айниқса дунё бўйлаб юзлаб ҳарбий базалар бўлмаса, шунингдек, дунё океанларида зарба берувчи авиаташувчи гуруҳлар бўлмаса, у ҳолда ташқи дунёни талаш (ёки, масалан, дунёнинг катта қисмини нефтьни долларга сотишга мажбур қилиш) муваффақиятсиз бўлади. Ушбу сценарийда АҚШ, шу жумладан оддий Америка фуқаролари, ўнлаб йиллар давомида биринчи марта ўзларининг меҳнатлари билан яшашни ўрганишлари ва ўзлари ишлаб топган пулларини сарфлашга мажбур бўладилар.
Бундан ташқари, америкаликлар дунёга ўзларининг облигацияларини, молиявий хизматларини ёки "ҳимоясини" эмас, балки ўзларининг меҳнати билан яратилган товарларни ва хизматларни, масалан, хитойлик ҳамкасблари билан таққослаганда рақобатбардош бўлиши керак бўлган товарлар ва хизматларни сотишга ҳаракат қилишлари керак бўлади. Бундай ҳаёт ҳатто Сандерс сайловчиларини ҳам рози қилиши даргумон, Пентагон генераллари ёки Уолл-стритдаги катта савдогарлари ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Ушбу мулоҳазалар асосида, социалист-популист етакчиликни кўрсатаётган сўровлар маълумотлари аҳамиятсиз, деб тахмин қилиш мумкин: атиги унга ҳокимиятга яқинлашишга рухсат берилмайди – уни ёки ўз партиясининг раҳбарияти тўхтатади ёки кузги сайловларда шахсан Дональд Трампнинг ўзи тўхтатади.
Бироқ, сайловларнинг сиёсий сценарийси тафсилотларидан қатъи назар, америкалик экспертлар ва банкирлар, Россия ўзига доир бонусларига - америкаликларнинг ўз демократиясига бўлган ишончини пасайганига шикоят қилишади. Бу, айниқса Сандерснинг кўплаб ёш тарафдорларига тааллуқлидир - уларнинг умидсизланиши АҚШда жамоат барқарорлигини йиллар давомида ва ҳатто ўнлаб йиллар давомида бузилишига кафолат беради.