Сиёсатшунос Қодиров Тошкентда бўлиб ўтган "Тинчлик жараёни, хавфсизлик соҳасида ҳамкорлик ва минтақавий шериклик" анжуманини "Толибон"га расмий мурожаат дея баҳолади.
Тошкент анжуманида уруш ва бузғунчилик, олов исканжасида қолган Афғонистон халқига дунё ҳамжамияти томонидан тинчлик қўли узатилди.
Хусусан, Ўзбекистон президенти ҳузуридаги Стратегик ва минтақалараро тадқиқотлар институти директори Владимир Норов Афғонистон урушининг уч босқичи ҳақида маълумотларга тўхталиб ўтган бўлса, Ўзбекистон президенти "уруш олови" афғон халқига четдан тиқиштирилгани, бу унинг танлови эмаслигини таъкидлади, Сенат раиси биринчи ўринбосари Содиқ Сафоев ўз чиқиши давомида 20 йилда Афғонистоннинг 11 нафар раҳбари — у қирол бўладими ё президент ёки отиб ўлдирилган ёки фитна ва тўнтариш натижасида ўз лавозимидан кетганини эслатиб ўтди.
Шарқшунос Қодировга кўра, 26-27 март кунлари Тошкентда бўлиб ўтган анжуман — ўзбек дипломатияси жонланганидан дарак беради. "Марказий Осиёдаги бошқа давлатлар ўз муаммолари билан андармон бўлган бир вақтда Ўзбекистон томоннинг ушбу ташаббуси — эътирофга сазовор", — деди у.
Шу билан бирга эксперт Ашраф Ғанининг "Қобул жараёни"да "Толибон"ни сиёсий партия сифатида тан олиши, улар билан мулоқот қилишга ва керак бўлса паспорт беришга тайёрлиги, агар толиблар қуролдан воз кечса, меҳнат қилишлари учун барча шарт-шароитларни яратиши ҳақидаги қарорини ижобий баҳолади.
Шеннон агар "Толибон" ҳаракати вакиллари музокаралар столи атрофида жамланмаса, АҚШ толиблар билан курашишни давом этишини таъкидлаган эди.
"Ўзбекистон томоннинг ташаббуси эътирофга лойиқ, бу шубҳасиз. Тинчлик сулҳини таклиф этиш учун "Толибон"га шарт қўйманглар деб айтилаётган ва "Толибон"дан ҳам шундай ҳаракатлар кутилаётган бир вақтда олдиндан шарт эълон қилиш керак эмас. Ҳамма мамлакатлар ушбу анжуманда ёрдамга тайёрмиз деб турган вақтда, АҚШ зўрлик ишлатиш билан таҳдид қилиши керак эмас", — деди Қодиров.
Эксперт дунё ОАВларининг анжуманга реакциясида танқидий муносабатлар бўлмаганини, аксинча барча ижобий баҳолашганини ҳам қўшимча қилди.
"Албатта, бошида барча экспертларни қизиқтиргани каби "Толибон"нинг анжуманга келиш-келмаслиги масаласи мени ҳам бефарқ қолдирмади, "Толибон"нинг Тошкентга нега келмаслиги дунё ОАВларида кенг ёритилди, аммо Тошкент анжумани — бўлажак музокаралар учун майдон ҳозирлаганининг ўзи ҳам энг катта иш сифатида эътироф этиш шарт".
Эксперт шунингдек, толиблар бирлашмаган гуруҳлардан иборат ҳаракат эканлигини таъкидлаб ўтди.
Эксперт журналист билан суҳбатда Афғонистон аҳолисининг тўртдан уч қисмини ёшлар (тахминан 75%) ташкил этишини айтди ва таълим масаласига ҳам тўхталиб ўтди.
"Нафақат афғон ёшларини, балки "Толибон" ҳаракати вакилларини ҳам ўқитиш керак. Уларни олийгоҳларга турли факультетларга жойлаш керак. Балки ўшанда урушлар барҳам топиб, толиблар оиласи аъзоларида ҳам тирикчиликка умид пайдо бўларди. Тинчлик бўлган жойда чет эл қўшинлари нима қилади? Эҳтимол ўшанда ўн йиллардан сўнг Америка ҳам Афғонистондан ўз қўшинларини олиб чиқиб кетарди", — деди Қодиров.
Эксперт қирқ ёшга кирган инсоннинг қурол ушлашдан бошқа нарсани билмаслиги(бу "Толибон" ҳаракатида кенг тарқалган ҳолат)ни катта хавф дея баҳолади. Ва агар толибларни Ўзбекистонга ўқишга таклиф этишадиган бўлса, уларга ўзларининг она тилисида дарс беришга тайёрлигини маълум қилди.