Бахт рецептлари, болалик бурчаги, Ал-Мусалла: Бухоро биенналеси нима билан ҳайрон қолдирди
© Sputnik
Oбуна бўлиш
Эксклюзив
Бухорода Ўзбекистондаги илк халқаро санъат биенналеси якунланмоқда. Sputnik мухбири энг таассуротли ўрнатмалар тўпламини тайёрлади
ТОШКЕНТ, 18 ноя – Sputnik. Биеннале 5 сентябрь куни очилди ва Эски шаҳарнинг бир нечта тарихий масканларида ўтказилмоқда: Хўжа Ғавкушон ансамбли, тўртта карвонсаройдан иборат Фатхуллажон, Аёзжон, Аҳмаджон ва Улуғбек Тамакифуруш мажмуаси, шунингдек Рашид ва А’лам мадрасаси, дея хабар беради Sputnik Ўзбекистон мухбири.
XVIII–XIX асрларда қурилган ўзаро боғланган тўртта карвонсарой келган савдогарларга вақтинчалик бошпана вазифасини ўтаган. Мажмуа таркибига кичик ҳужралар, эшаклар учун охурлар ва отхоналар билан ўралган марказий ҳовли кирган.
Аёзжон карвонсаройи аввал жамоатчилик учун ёпиқ эди - бу ерда таъмирлаш ишлари олиб борилаётган эди. Ҳозир бу ҳовлилар кўргазма таркибининг бир қисмидир.
Биеннале - ҳар икки йилда бир марта ўтказиладиган халқаро маданий тадбир бўлиб, итальянча “biennale” сўзидан келиб чиққан ва “икки йиллик” деган маънони англатади. Бу каби тадбирларда дунё бўйлаб санъаткорлар замонавий санъат намуналарини - инсталляция, рангтасвир асар, видео проекция ва дизайн ишларини намойиш этади. Одатда, тадбир шаҳарнинг кўплаб жойларини қамраб олади ва бир неча ой давом этади.
Биринчи Бухоро биенналесининг ташкилотчиси Ўзбекистон санъат ва маданиятни ривожлантириш жамғармаси раиси Гаянэ Умерова бўлди.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
© Sputnik
Бу йил томошабинларга 140 нафар муаллифнинг 70 тадан ортиқ санъат лойиҳалари тақдим этилди. Кўплаб асарлар маҳаллий ҳунармандлар билан ҳамкорликда яратилган бўлиб, замонавий санъат ва минтақанинг бой анъаналарини уйғунлаштирган.
“Бахт рецептлари қозони”
Энг қулай ва интерактив ўрнатмалардан бири - ўзбекистонлик Феруза Асатованинг Анна Люблина, Гулруҳ Норқулова, Меҳринисо Самиева, Розия Шарипова ва Раҳмон Тошев билан ҳамкорликда яратган “Бахт рецептлари қозони” номли асаридир.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
© Sputnik
Макон шарқ чойхонаси услубида безатилган: бу ерда ўтириб дам олиш, маҳаллий урф-одатлар ва анъаналар ҳақидаги ҳикояларни тинглаш мумкин. Марказда – қозон, унга меҳмонлар ўзларининг “бахт рецептлари”ни кичик қоғозларга ёзиб соладилар. Бу ўрнатма ошхона, маданият ва жонли мулоқотни уйғунлаштириб, шинам ва самимий муҳитни яратади.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
© Sputnik
Зи Қаҳрамонова ва Лилиан Корделлнинг “Ҳар бир киши учун бурчак” асари нафақат болалар, балки ўз ичидаги болаликни эслашни хоҳлаган катталар учун ҳам макондир.
Ушбу инсталляция ташриф буюрувчиларни болаликдаги ўйин майдончаларига қайтаради ва қумсаш учун қисқа танафус беради.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
© Sputnik
Ҳиндистонлик Шакунтала Кулкарнининг “Шахсий суҳбатлар”и
Ҳиндистонлик рассом Шакунтала Кулкарнининг “Шахсий суҳбатлар” санъат асари энг таъсирчан ишлардан бири бўлди.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
Марказда мустаҳкам, барқарор ва серпушт аёл танасининг силуэтини такрорловчи тандир жойлашган. Аммо бу шакл маҳкам камарлар билан боғланган - бу танлаш ва овоз бериш ҳуқуқидан маҳрум бўлган аёллар дуч келган чекловларнинг кўринадиган рамзидир.
Тандир ичига қўрқув, оғриқ, зўравонлик ва мажбурий сукунат ҳақидаги ҳикояни намойиш этувчи экран ўрнатилган.
Ал-Мусалла: тафаккур ва ибодат макони
“Ал-Мусалла” халқаро архитектура танлови ғолиблари томонидан яратилган модулли конструкция алоҳида ўрин эгаллайди.
Бу барча дин вакиллари учун очиқ бўлган, ибодат қилиш ва хотиржам мулоҳаза юритиш учун мослашувчан макондир.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
Конструкция деярли бутунлай хурмо дарахти чиқиндиларидан қайта ишланган экологик тоза қурилиш материалидан барпо этилган. Дизайн минтақавий тўқувчилик анъаналаридан илҳомланиб, маҳорат ва маънавиятни уйғунлаштиради.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
© ACWA Power Uzbekistan
Мусалла модулли бўлиб, уни осонгина қисмларга ажратиш ва қайта йиғиш мумкин. Ички қисмида эркак ва аёллар учун алоҳида 40 тадан ўриндиқ мавжуд. Тўқилган иплар табиий бўёқлар билан бўялган: қизил (заъфаронли хина), сариқ (зарчава), яшил (зайтун мойи) ва мовий ранг (индиго). Ушбу иншоотни барпо этишда жами 150 тонна палма дарахти ишлатилган.
В Бухаре подходит к завершению первая в Узбекистане международная биеннале искусства
© ACWA Power Uzbekistan
Бухорога келтирилишидан аввал, бу иншоот Жидда халқаро аэропортида (Саудия Арабистони) ўрнатилган эди, у ерда Ислом санъати биенналеси пайтида барча учун намозхона вазифасини бажарган. 2025-йилги Бухоро биенналесида “Ал-Мусалла” Эски шаҳарнинг тарихий маҳаллалари орасида сокин, тафаккур қилиш учун қулай маскан бўлди.
2025 йилги Бухоро биенналеси шунчаки замонавий санъат кўргазмаси эмас, балки ўтмиш ва бугунги кун орасидаги мулоқотдир. Ҳар бир лойиҳа мулоҳаза юритиш, учрашувлар ўтказиш ва илҳом олиш учун ноёб макондир. Биенналени 23 ноябргача томоша қилиш имконияти мавжуд.
