https://sputniknews.uz/20250710/tramp-tuzoq-ilon-mask-oq-uy-partiya-50446768.html
Трамп учун тузоқ: Илон Маск Оқ уйга қайтишни режалаштирмоқда
Трамп учун тузоқ: Илон Маск Оқ уйга қайтишни режалаштирмоқда
Sputnik Ўзбекистон
Сиёсатшунос: Маск овозларни тортиб олиш учун спойлер партиясини тузмоқда. 10.07.2025, Sputnik Ўзбекистон
2025-07-10T21:05+0500
2025-07-10T21:05+0500
2025-07-10T21:05+0500
колумнистлар
ақш
партия
дональд трамп
илон маск
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/0b/0c/46568550_0:0:768:432_1920x0_80_0_0_f1ba7b08a70230d66e7273922be61394.jpg
ТОШКЕНТ, 10 июл — Sputnik. АҚШда учинчи партия пайдо бўлиш арафасида — демократлар ва республикачиларнинг тарихий устунлигига қарамай, америка сиёсий тизими бунга тўлиқ йўл қўяди.Бундай лойиҳалар одатда муваффақият қозонмасди, аммо ҳозир вазият бошқачага ўхшайди. Кучлар нисбати бутунлай ўзгариши мумкин, деб ёзмоқда РИА Новости колумнисти Ренат Абдуллин.Дональд Трампнинг собиқ сафдоши қандайдир учинчи партия тузиши ҳақидаги миш-мишлар экспертлар ҳамжамиятини дарҳол бўлиб юборди. Баъзи таҳлилчиларнинг фикрича, бу тадбиркорнинг манфаатига тўғри келмайди: гўёки у асосий партиялар - "филлар" ва "эшаклар" (мос равишда республикачилар ва демократлар) электоратининг овозини тарқатиб юборади, холос, аммо ўзи ҳеч қандай қонунчилик имтиёзларига эга бўлмайди.Бошқалар миллиардернинг ғалатилигидан шикоят қилишади, у ҳатто алоҳида истиқболларсиз ҳам ўз партиясини молиялаштиришга қодир. Ким ҳақ — афтидан, буни вақт кўрсатади. Аммо нима бўлишидан қатъи назар, Маск партия тузилганини расман эълон қилди. Ва уни рўйхатдан ўтказиш учун ҳужжатларни топширди.У партияни ўз услубида, қатъий қилиб "Америка" партияси (ёки "Америка партияси") деб атади. Инглиз тилида American Party икки хил маънони англатади: ҳам сиёсий ҳаракат, ҳам "кеча" (party). Ваҳоланки, Маск ўз ғоясини фақат кўнгилочар вақт ўтказишга айлантирмоқчи эмас.Тадбиркорнинг режалари аниқ: "филлар" ҳукмронлигига чек қўйиш. Ва у ҳақиқатан ҳам демократлар ва республикачилар томонидан узоқ вақтдан бери бўлинган майдонда етакчи ролни эгаллашга умид қилмайди. Шу билан бирга, Маск Конгрессда бир нечта ўринларни қўлга киритишга жиддий бел боғлаган.Қуйи ва юқори палаталарда демократлар ва республикачилар ўртасидаги фарқ кўпинча жуда кам. Шу сабабли, бизнесменнинг ҳомийси, ҳатто озчилик бўлса ҳам, муҳим кучга айланиши ва ҳар икки партия ташаббусларининг тақдирига таъсир кўрсатиши мумкин. Албатта, бу ҳолатда иккала куч ҳам "Америкача базм"ни рози қилиш учун қўлидан келган барча ишни қилади.Лекин буларнинг ҳаммаси ҳозирча фақат назарияда. Эслатиб ўтамиз, АҚШда тарихан фақат республикачилар ва демократларгина мавжуд бўлмаган. Масалан, Яшиллар партияси бор, у бир неча президентлик сайловларида ҳатто ўз номзодларини ҳам илгари сурган. Улар эса, ўз навбатида, психологик кўрсаткичдан бир неча фоизга ошиб кетишга муваффақ бўлишди. Шунга қарамай, "яшиллар"нинг мода кун тартибига қарамай (бундай партиялар Европа Иттифоқининг деярли барча мамлакатларида мавжуд), улар АҚШда сезиларли даражада машҳурликка эришмади.Сайловларда олинган фоизлар - биринчи навбатда, норозилик овозлари, жамиятнинг бир қисмининг "эшаклар" ва "филлар" билан декларатив норозилиги натижасидир. Учинчиларга хайрихоҳлик ҳақида гап бўлиши мумкин эмас.Бундай консерватизмнинг сабаби нимада? Нью-Йоркдан Жек Стефенсон РИА Новости билан суҳбатда эслатиб ўтади: Демократик ва Республикачилар партиялари бизнинг давримизгача етиб келган энг қадимги партиялардир.Шунинг учун улардан бирига содиқлик Америка оилаларида сулолавий анъанага ўхшайди."Бир штатда яшаб туриб, тўсатдан ота-онаси қўллаб-қувватлаган партияни қўллаб-қувватламайдиган одамларни камдан-кам учратиш мумкин. Бу болаликдан сингдирилган ва фақат яшаш жойини тубдан ўзгартириш, "қизил" (республика) шаҳардан "кўк" (демократик) шаҳарга ёки аксинча, вазиятни ўзгартириши мумкин”, - деб таъкидлайди у. — Баъзан одамлар бундай ҳолатда айнан учинчи партияга қўшилишади. Аммо бунинг учун у ҳеч бўлмаганда штат даражасида кучли бўлиши керак”.Албатта, партиядан кўрсатилган номзодлар ҳар доим ҳам унинг аъзоларига ёқмайди. Аммо энг муҳими - платформага, мафкурага умумий хайрихоҳлик. Янги раҳбарни эса, агар ҳозиргиси қониқтирмаса, тўрт йил кутиш ҳам мумкин.Трамп собиқ ҳамкорининг режаларини аллақачон кулгига қўйган. У, табиийки, қарор топган сиёсий тизимга мурожаат қилди. "Учинчи партияни яратиш кулгили, - деди Америка президенти. - Биз Республикачилар партияси билан жуда катта муваффақиятга эришдик. Тизим ҳар доим икки куч устига қурилган, учинчиси ҳеч қачон ишламаган. У (Маск. - Таҳр. изоҳи.) кўнгил очиши мумкин, лекин бу шунчаки тартибсизликни кучайтиради”.Трампнинг фикрича, унинг собиқ сафдоши "издан чиққан." РИА Новости билан суҳбатлашган экспертлар АҚШ президенти фикрига қўшилади. Аммо тадбиркорнинг ташаббуси барибир Вашингтон учун хавфли."Албатта, "Америка партияси" асосан спойлер ролини ўйнайди, дейди Россия Фанлар академияси Фалсафа институти профессори, сиёсатшунос Борис Межуев. — Маск ва унинг жамоаси электоратнинг бир қисмини ўз томонига оғдириб олишади ёки ҳеч бўлмаганда оғдириб олишга ҳаракат қилишади”Бунинг учун шарт-шароитлар мавжуд. Яқинда ўтказилган сўров натижаларига кўра, америкаликларнинг 40 фоизи унга овоз беришга тайёр. Шу билан бирга, бу рақамларни ортиқча баҳоламаслик керак: респондентларнинг 14 фоизи машҳур "хайли лайкли," яъни "катта эҳтимол" руҳида, қолган 26 нафари эса янада камроқ ишонч билан жавоб берган."Партияга мансублик субмаданиятга ўхшайди. Эскилари жонимизга тегди, Маск эса гўё муқобил вариант бераётгандек. Аммо ҳаммаси у нимани таклиф қилишига боғлиқ бўлади”, - дейди Техаснинг Остин шаҳридан келган IT-мутахассис Клаус Штубберт РИА Новости билан суҳбатда.Шундай қилиб, янгилик ва қўллаб-қувватлаш эффекти йўқолиши билан Маскда бу таъсир камайиши мумкин. Айниқса, "фил" билан "эшак" бекор ўтирмаса."Ҳозирча"Америкача партия" кимга кучлироқ зарба бериши аниқ эмас. Эҳтимол, у Трампга муқобил таклиф бера олмайдиган демократларнинг овозини тортиб олади. Бошқа томондан, у амалдаги президентнинг ҳам ҳаётига путур етказиши аниқ, чунки унинг республикачилар орасидаги қўллаб-қувватлаши кенг қамровли эмас”, - дейди Межуев.Сиёсатшунос Павел Святенковнинг фикрича, "Америка партияси" "эшаклар"га ҳам, "филлар"га ҳам зарба беради, аммо иккинчисига зарба бериш эҳтимоли кўпроқ."Учинчи куч, шубҳасиз, нафақат конгресс даражасида, балки президентлик кампаниясида ҳам партиялараро курашда аҳамиятга эга бўлиши мумкин. 1912 йилда республикачилар ўртасидаги бўлиниш даврида Тараққийпарвар партиядан номзод сифатида Теодор Рузвелтнинг кўрсатилиши демократ Вудро Вилсонга ғалаба қозониш имконини бериб, уларнинг овозини олиб қўйганини эслаш кифоя. 1992 йилда Билл Клинтон кўпчилик овозни тўплай олмаган ҳолда, ўзидан электоратни тортиб олган учинчи номзод Росс Перо туфайли катта Жорж Бушни ортда қолдирди”, дея эслатади Святенков.Шунинг учун трампистлар учун хавф жуда реал. Шу муносабат билан, экспертнинг фикрича, президент учун ҳозир ҳам Маск билан ярашиш долзарб бўлиб қолмоқда: "Акс ҳолда улар кўп идишларни синдиришади”. Бироқ ҳозирча исиш аломатлари йўқ. Демак, томонлар фақат ставкаларни оширади.
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
колумнистлар, ақш, партия, дональд трамп, илон маск
колумнистлар, ақш, партия, дональд трамп, илон маск
Трамп учун тузоқ: Илон Маск Оқ уйга қайтишни режалаштирмоқда
Сиёсатшунос: Маск овозларни тортиб олиш учун спойлер партиясини тузмоқда.
ТОШКЕНТ, 10 июл — Sputnik. АҚШда учинчи партия пайдо бўлиш арафасида — демократлар ва республикачиларнинг тарихий устунлигига қарамай, америка сиёсий тизими бунга тўлиқ йўл қўяди.
Бундай лойиҳалар одатда муваффақият қозонмасди, аммо ҳозир вазият бошқачага ўхшайди. Кучлар нисбати бутунлай ўзгариши мумкин, деб ёзмоқда
РИА Новости колумнисти Ренат Абдуллин.
Дональд Трампнинг собиқ сафдоши қандайдир учинчи партия тузиши ҳақидаги миш-мишлар экспертлар ҳамжамиятини дарҳол бўлиб юборди. Баъзи таҳлилчиларнинг фикрича, бу тадбиркорнинг манфаатига тўғри келмайди: гўёки у асосий партиялар - "филлар" ва "эшаклар" (мос равишда республикачилар ва демократлар) электоратининг овозини тарқатиб юборади, холос, аммо ўзи ҳеч қандай қонунчилик имтиёзларига эга бўлмайди.
Бошқалар миллиардернинг ғалатилигидан шикоят қилишади, у ҳатто алоҳида истиқболларсиз ҳам ўз партиясини молиялаштиришга қодир. Ким ҳақ — афтидан, буни вақт кўрсатади. Аммо нима бўлишидан қатъи назар, Маск партия тузилганини расман эълон қилди. Ва уни рўйхатдан ўтказиш учун ҳужжатларни топширди.
У партияни ўз услубида, қатъий қилиб "Америка" партияси (ёки "Америка партияси") деб атади. Инглиз тилида American Party икки хил маънони англатади: ҳам сиёсий ҳаракат, ҳам "кеча" (party). Ваҳоланки, Маск ўз ғоясини фақат кўнгилочар вақт ўтказишга айлантирмоқчи эмас.
Тадбиркорнинг режалари аниқ: "филлар" ҳукмронлигига чек қўйиш. Ва у ҳақиқатан ҳам демократлар ва республикачилар томонидан узоқ вақтдан бери бўлинган майдонда етакчи ролни эгаллашга умид қилмайди. Шу билан бирга, Маск Конгрессда бир нечта ўринларни қўлга киритишга жиддий бел боғлаган.
Қуйи ва юқори палаталарда демократлар ва республикачилар ўртасидаги фарқ кўпинча жуда кам. Шу сабабли, бизнесменнинг ҳомийси, ҳатто озчилик бўлса ҳам, муҳим кучга айланиши ва ҳар икки партия ташаббусларининг тақдирига таъсир кўрсатиши мумкин. Албатта, бу ҳолатда иккала куч ҳам "Америкача базм"ни рози қилиш учун қўлидан келган барча ишни қилади.
Лекин буларнинг ҳаммаси ҳозирча фақат назарияда. Эслатиб ўтамиз, АҚШда тарихан фақат республикачилар ва демократларгина мавжуд бўлмаган. Масалан, Яшиллар партияси бор, у бир неча президентлик сайловларида ҳатто ўз номзодларини ҳам илгари сурган. Улар эса, ўз навбатида, психологик кўрсаткичдан бир неча фоизга ошиб кетишга муваффақ бўлишди. Шунга қарамай, "яшиллар"нинг мода кун тартибига қарамай (бундай партиялар Европа Иттифоқининг деярли барча мамлакатларида мавжуд), улар АҚШда сезиларли даражада машҳурликка эришмади.
Сайловларда олинган фоизлар - биринчи навбатда, норозилик овозлари, жамиятнинг бир қисмининг "эшаклар" ва "филлар" билан декларатив норозилиги натижасидир. Учинчиларга хайрихоҳлик ҳақида гап бўлиши мумкин эмас.
Бундай консерватизмнинг сабаби нимада? Нью-Йоркдан Жек Стефенсон РИА Новости билан суҳбатда эслатиб ўтади: Демократик ва Республикачилар партиялари бизнинг давримизгача етиб келган энг қадимги партиялардир.
Шунинг учун улардан бирига содиқлик Америка оилаларида сулолавий анъанага ўхшайди.
"Бир штатда яшаб туриб, тўсатдан ота-онаси қўллаб-қувватлаган партияни қўллаб-қувватламайдиган одамларни камдан-кам учратиш мумкин. Бу болаликдан сингдирилган ва фақат яшаш жойини тубдан ўзгартириш, "қизил" (республика) шаҳардан "кўк" (демократик) шаҳарга ёки аксинча, вазиятни ўзгартириши мумкин”, - деб таъкидлайди у. — Баъзан одамлар бундай ҳолатда айнан учинчи партияга қўшилишади. Аммо бунинг учун у ҳеч бўлмаганда штат даражасида кучли бўлиши керак”.
Албатта, партиядан кўрсатилган номзодлар ҳар доим ҳам унинг аъзоларига ёқмайди. Аммо энг муҳими - платформага, мафкурага умумий хайрихоҳлик. Янги раҳбарни эса, агар ҳозиргиси қониқтирмаса, тўрт йил кутиш ҳам мумкин.
Трамп собиқ ҳамкорининг режаларини аллақачон кулгига қўйган. У, табиийки, қарор топган сиёсий тизимга мурожаат қилди. "Учинчи партияни яратиш кулгили, - деди Америка президенти. - Биз Республикачилар партияси билан жуда катта муваффақиятга эришдик. Тизим ҳар доим икки куч устига қурилган, учинчиси ҳеч қачон ишламаган. У (Маск. - Таҳр. изоҳи.) кўнгил очиши мумкин, лекин бу шунчаки тартибсизликни кучайтиради”.
Трампнинг фикрича, унинг собиқ сафдоши "издан чиққан." РИА Новости билан суҳбатлашган экспертлар АҚШ президенти фикрига қўшилади. Аммо тадбиркорнинг ташаббуси барибир Вашингтон учун хавфли.
"Албатта, "Америка партияси" асосан спойлер ролини ўйнайди, дейди Россия Фанлар академияси Фалсафа институти профессори, сиёсатшунос Борис Межуев. — Маск ва унинг жамоаси электоратнинг бир қисмини ўз томонига оғдириб олишади ёки ҳеч бўлмаганда оғдириб олишга ҳаракат қилишади”
Бунинг учун шарт-шароитлар мавжуд. Яқинда ўтказилган сўров натижаларига кўра, америкаликларнинг 40 фоизи унга овоз беришга тайёр. Шу билан бирга, бу рақамларни ортиқча баҳоламаслик керак: респондентларнинг 14 фоизи машҳур "хайли лайкли," яъни "катта эҳтимол" руҳида, қолган 26 нафари эса янада камроқ ишонч билан жавоб берган.
"Партияга мансублик субмаданиятга ўхшайди. Эскилари жонимизга тегди, Маск эса гўё муқобил вариант бераётгандек. Аммо ҳаммаси у нимани таклиф қилишига боғлиқ бўлади”, - дейди Техаснинг Остин шаҳридан келган IT-мутахассис Клаус Штубберт РИА Новости билан суҳбатда.
Шундай қилиб, янгилик ва қўллаб-қувватлаш эффекти йўқолиши билан Маскда бу таъсир камайиши мумкин. Айниқса, "фил" билан "эшак" бекор ўтирмаса.
"Ҳозирча"Америкача партия" кимга кучлироқ зарба бериши аниқ эмас. Эҳтимол, у Трампга муқобил таклиф бера олмайдиган демократларнинг овозини тортиб олади. Бошқа томондан, у амалдаги президентнинг ҳам ҳаётига путур етказиши аниқ, чунки унинг республикачилар орасидаги қўллаб-қувватлаши кенг қамровли эмас”, - дейди Межуев.
Сиёсатшунос Павел Святенковнинг фикрича, "Америка партияси" "эшаклар"га ҳам, "филлар"га ҳам зарба беради, аммо иккинчисига зарба бериш эҳтимоли кўпроқ.
"Учинчи куч, шубҳасиз, нафақат конгресс даражасида, балки президентлик кампаниясида ҳам партиялараро курашда аҳамиятга эга бўлиши мумкин. 1912 йилда республикачилар ўртасидаги бўлиниш даврида Тараққийпарвар партиядан номзод сифатида Теодор Рузвелтнинг кўрсатилиши демократ Вудро Вилсонга ғалаба қозониш имконини бериб, уларнинг овозини олиб қўйганини эслаш кифоя. 1992 йилда Билл Клинтон кўпчилик овозни тўплай олмаган ҳолда, ўзидан электоратни тортиб олган учинчи номзод Росс Перо туфайли катта Жорж Бушни ортда қолдирди”, дея эслатади Святенков.
Шунинг учун трампистлар учун хавф жуда реал. Шу муносабат билан, экспертнинг фикрича, президент учун ҳозир ҳам Маск билан ярашиш долзарб бўлиб қолмоқда: "Акс ҳолда улар кўп идишларни синдиришади”. Бироқ ҳозирча исиш аломатлари йўқ. Демак, томонлар фақат ставкаларни оширади.
