https://sputniknews.uz/20250328/buxoroning-etti-piri-ziyoratgoh-48597162.html

Бухоронинг етти пири: муқаддас сўфий зиёратгоҳларига саёҳат

Бухоронинг етти пири: муқаддас сўфий зиёратгоҳларига саёҳат

Sputnik Ўзбекистон

Ўзбекистонда суфийлик давлатнинг тарихий, маданий ва маънавий мероси сифатида эътироф этилган. Ҳукумат Нақшбандия, Кубравия ва Яссавия тариқатларининг буюк арбоблари дафн этилган жойларни тиклаш ва ободонлаштиришга катта маблағ ажратади. Бугунги кунда "Бухоронинг етти пири" зиёрат йўналиши Марказий Осиёдаги энг машҳур диний турлардан бирига айланди.

2025-03-28T19:30+0500

2025-03-28T19:30+0500

2025-03-28T20:29+0500

зиёрат туризми

бухоро

бухоро вилояти

мақбара

қуръон

туризм

фото

ўзбекистон

мултимедиа

ислом дини

https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e9/03/1c/48625581_0:147:3116:1900_1920x0_80_0_0_96cbb1957269bbe2692cc0b218977fc4.jpg

ТОШКЕНТ, 28 мар — Sputnik, Баҳром Ҳатамов. "Бухоро – Ислом дининг куч қуввати" деган ибора бекорга пайдо бўлмаган. Бу ерда 10-16 асрлар давомида сўфийлик ривожланиб, улкан чўққиларга етган. Бухоро заминида Нақшбандия тариқатининг етти буюк сўфий муршидлари дафн этилган. Бугунги кунда бу ерга бутун дунёдан минглаб зиёратчилар ва тадқиқотчилар сўфийлик маънавий мероси билан яқиндан танишиш мақсадида ташриф буюришмоқда.Ўзбекистонда сўфийлик — тарихий, маданий ва маънавий мерос сифатида эътироф этилган. Ҳукумат Нақшбандия, Кубравия ва Яссавия тариқатларининг буюк арбоблари дафн этилган жойларни тиклаш ва ободонлаштиришга маблағ ажратмоқда.1. Ҳазрат Хожа Абдулхолиқ Ғиждувоний мақбарасиХожа Абдулхолиқ Ғиждувоний Нақшбандия тариқатининг асосчиси бўлиб, унинг илдизлари пайғамбар Муҳаммад (с.а.в.)нинг ўнинчи авлодига бориб тақалади. Унинг ўнта устунли айвони Нақшбандия меросининг куч ва узвийлигини ифодалайди. Қадим замонларда у ерга иссиқ кунларда ибодат қилиш учун келар эдилар, кейинчалик эса бу жой зиёратчилар учун муқаддас масканга айланди. У 1118 йилда Ғиждувон шаҳрида туғилган бўлиб, Юсуф Ҳамадонийнинг тўртта машҳур шогирди ва издошларидан бири эди. Ғиждувоний Марказий Осиё тасаввуф мактаби – "Хожагон" тариқатига асос солган. Бу тариқатнинг асосий хусусияти – "хўфи" (паст овозда) зикр бўлган.У ўз ҳаётида тақво, муҳташамлик ва дунявий ҳокимиятдан узоқ бўлишни асосий қоида қилиб олган. Унга тегишли бўлган машҳур ибора шундай дейди: "Султон шерларидан қандай қўрқсанг, унинг ўзидан ҳам шундай қўрқ." Ғиждувоний эътиқодига кўра, сиёсий ҳокимият иймон ва тариқатга зарар етказиши мумкин эди.Ғиждувоний ҳеч қандай ишдан юз ўгирмаган – у ҳар бир шайх ўзини ўзи боқиши учун камида бир ҳунарни ўрганиши керак, деб ҳисоблаган. Ҳозиргача Ўзбекистонда ҳар бир имом ҳунар эгаси бўлиши кераклиги қоида сифатида сақланиб қолган. Масалан, Баҳовуддин Нақшбандийнинг мақбарасида имом Абдуғаффор Раззоқов томонидан ўйилган нафис қабртош сақланиб турибди.Ғиждувонийнинг мақбараси яқинида Улуғбек томонидан қурилган мадраса бор. Улуғбек бу мадрасани Самарқанддаги мадраса қурилгандан бироз вақт ўтиб барпо этган. Шунингдек, мақбара яқинида янги масжид ҳам мавжуд бўлиб, зиёратчилар у ерда таҳорат қилиб, намоз ўқишлари мумкин.2. Ҳазрат Хожа Муҳаммад Ориф Ревгарий мақбарасиКейинги манзил – Ревгарий қишлоғи, у ерда Ғиждувонийнинг шогирди ва маънавий муршиди Муҳаммад Ориф Ревгарий дафн этилган. Ревгарий мақбараси қайта таъмирланган бўлиб, у ерда кўк гумбазли масжид, катта ҳовуз, зиёратхона ва муқаддас суви бўлган қудуқ мавжуд. Шунингдек, мақбара яқинида қадимий қишлоқ харобалари қолган катта тепалик бор. У зикрни овоз чиқариб айтишни тарғиб қилган, шу билан инсонлар қалбини уйғотган. Унинг қабри зиёратчилар учун муқаддас маскан ҳисобланади.Ҳазрат Ревгарий ўз даврида "Моҳи тобон" (Ёруғ ой) лақабини олган, бу унинг нафис ташқи кўриниши ва нурли юзи билан боғлиқ бўлган. У ҳақида маълумотлар жуда кам сақланган – у 1156 йилда туғилган ва жуда ёшлигидан тариқат йўлига кирган. 19 ёшида у бошқаларга тасаввуф фалсафасини ўргата бошлаган. У ҳақида асосий манбалар – "Нафаҳот ул-унс" ва "Орифнома" қўлёзмаларидир. Ушбу асарларда Ревгарийнинг "Хожагон" анъаналарини сидқидилдан давом эттирганлиги ва Ғиждувоний вафотидан кейин тариқатни бошқаргани ҳақида маълумотлар бор.3. Ҳазрат Хожа Маҳмуд Анжир Фағнавий мақбарасиБу ерда гўзал ва муқаддас мақбара, муқаддас сув қудуғи, масжид, айвонлар ва катта боғ бор. Бу боғда йилнинг турли фаслларида мевалар етиштирилади ва зиёратчилар улардан баҳраманд бўлишади.Фағнавий устозлари каби ҳунармандлик билан шуғулланган ва боғбон бўлган. У "Анжир" лақабини мўъжиза билан боғлиқ воқеа туфайли олган. Ривоятларга кўра, бир бор ҳукмдорнинг меҳмони қиш фаслида янги мевалар истаган. Ҳукмдорнинг хизматкори Фағнавийга бориб, ундан мўъжиза содир этишни сўраган. Фағнавий ерга кўмилган анжир дарахтига қўлини тиқиб, янги узилган анжирни чиқариб берган.Фағнавий 1196 йилда туғилган ва Ревгарийнинг шогирди бўлган. У "Хожагон" тариқатини янада бойитган – у паст овозли зикр (хўфи) билан бир қаторда, баланд овозли зикр (жаҳрий)ни ҳам ривожлантирган.4. Ҳазрат Хожа Али Ромитаний мақбара мажмуасиРомитан. Бу ерда Хожа Азизон, асли номи Али Ромитаний мақбараси жойлашган. У "Азизон" – Ҳурматли шайх деб номланади. Ромитаний 1195 йилда туғилган ва бутун умрини Қўрғон қишлоғида ўтказган. У тўқимачилик билан шуғулланган ва буюк сўфий бўлган. Ривоятларга кўра, у инсонларнинг фикрларини ўқиш ва сўралмаган саволларга жавоб бериш қобилиятига эга бўлган. У ҳақидаги ривоятларда айтилишича, Ромитанийнинг ҳар қандай хоҳиши Аллоҳ томонидан дарҳол қабул қилинар эди. Бир куни кечқурун унинг уйига меҳмонлар келади, лекин озиқ-овқат йўқ эди. Ромитаний Аллоҳга мурожаат қилиб, ёрдам сўрайди. Шунда эшик тақиллаб, ёш йигит иссиқ нон тўла савати билан кириб келади.Меҳмонлар тўйинганидан кейин Ромитаний ёш йигитга орзусини айтишни таклиф қилади. Йигит Ромитанийга ўхшашни сўрайди. Шайх уни бу фикридан қайтаради, лекин йигит қатъий туради. Эртага уйдан икки бир хил одам чиқади. Лекин ўша йигит бир ойдан сўнг вафот этади – чунки у шайхнинг руҳий юкини кўтара олмаган эди.Ромитаний шифокорлик билан ҳам шуғулланган, аммо ҳар доим шундай дер эди: "Мен эмас, Аллоҳ даво беради."5. Ҳазрат Хожа Муҳаммад Бобои Самосий мақбарасиКейинги манзил – Самос қишлоғи, бу ерда буюк сўфий ва деҳқон Бобои Самосий дафн этилган. У 1259 йилда туғилган ва буюк шайх бўлган. Бобои Самосий Баҳоуддин Нақшбандийнинг таваллудини башорат қилганлиги билан машҳур.Ривоятларга кўра, бир куни у Ҳиндиван қишлоғидан ўтаётганида, атрофда ажойиб хушбўй ҳидни ҳис қилган. У шогирдларига: "Бу ерда яқин орада Аллоҳнинг валийси туғилади," деб айтган. Бир неча кундан сўнг у яна шу ердан ўтиб, "Ҳеч шубҳа йўқ, у қаҳрамон аллақачон туғилган," деган.Баҳоуддин Нақшбандий туғилганидан уч кун ўтгач, унинг бобоси боланинг юрагига туҳфалар қўйиб, Бобои Самосийдан уни баракалашини сўраган. Шайх шундай деган: "Бу аллақачон бизнинг боламиз, биз уни қабул қилдик." Кейин эса шогирдларига: "Бу айнан мен ҳис қилган қаҳрамон. Унинг ҳидлари бутун дунёга тарқалади ва у "Мушкил кушо" – "Мушкулларни осон қилувчи" бўлади."Бобои Самосийнинг мақбараси ҳозирда мусулмон зиёратчилар учун муқаддас жой ҳисобланади. У ерга бутун дунёдан зиёратчилар келади.6. Ҳазрат Хожа Сайид Амир Кулол мақбара мажмуасиКейинги манзил – Бухоро яқинидаги Сухор қишлоғи. У ерда буюк шайх Сайид Амир Кулолнинг мақбараси жойлашган. У 1287 йилда туғилган ва "Кулол" (қўғирчоқ ёки кулол) лақабини керамика санъатидаги маҳоратли иши туфайли олган.Бухорода ҳалигача "Қўл бериш ва бел боғлаш" маросими бор. Унга кўра, ҳунарманд бўлишни хоҳлаган киши аввал Сайид Амир Кулол ва Баҳоуддин Нақшбандий мақбараларига бориши керак. Кейин эса яқинларини зиёфатга таклиф қилиб, қирқ кун узлатга чекиниши талаб этилади.Амир Кулол ёшлигида кураш билан шуғулланган ва бу борада катта муваффақиятга эришган. Бир куни у кураш майдонида ғалаба қозонганида, Бобои Самосий уни кўриб, шундай деган: "Бу йигит келажакда кўп кишиларни ҳақ йўлга элтади."Эртаси куни Амир Кулол Бобои Самосийнинг ҳузурига келиб, унга мурид бўлиш истагини билдирган. Шайх уни қабул қилган ва Амир ал-Кулол 20 йил давомида устозига садоқат билан хизмат қилган.Унинг тариқат йўлидаги машҳур шогирдлари орасида:Шайх Амир Кулол Амир Темур билан ҳам учрашган. 1363 йилда уларнинг учрашуви тарихга муҳрланган.7. Ҳазрат Хожа Баҳоуддин Нақшбанд Бухорий мақбара мажмуасиЗиёратчилар кейин Баҳоуддин Нақшбандийнинг онаси мақбарасига ташриф буюрадилар. Баҳоуддин васият қилган эди: "Менинг қабримга келганлар, аввал онамнинг қабрини зиёрат қилсинлар".Бу жой жуда сокин ва гўзал. У ерда XVIII асрда қурилган масжид, чиройли минора, муқаддас чашма ва зиёратхона бор. Бу ерга кўпинча оналар фарзандлари билан келиб, дуо қиладилар.Мақбара яқинида катта боғ бор. У "Фарғона боғи" деб аталади. Бу боғни бухороликлар фарғоналикларга совға қилганлар. У ерда 5000 тадан ортиқ мевали дарахт ўтқазилган.Ҳазрат Хожа Баҳоуддин Нақшбандий мақбарасиБаҳоуддин Нақшбандий 1318 йил март ойида Касри-Арифон қишлоғида туғилган. У Нақшбандия тариқатининг асосчиларидан бири бўлиб, "Қалб Аллоҳ билан, қўл меҳнатда" шиори остида сўфийлик йўлида яшаган. У зоҳидликни рад этиб, меҳнат билан ризқ топишни тарғиб қилган.Унинг мақбараси 1544 йилда қурилган бўлиб, муқаддас зиёратгоҳ ҳисобланади. Мақбарани уч марта зиёрат қилиш Маккага ҳаж қилиш билан баробар деб тенглаштирилади.Нақшбандия таълимотиБаҳоуддин Нақшбандий 11 та асосий таълимот белгилаган:Ҳаёти ва мўъжизаларБаҳоуддин Нақшбандий тўқимачилик, кулолчилик ва металл ишлов беришда маҳоратли бўлган. "Нақшбанд" номи ҳам шунинг билан боғлиқ. У кераксиз сўзлардан қочиб, сукутни афзал билган. Ривоятларга кўра, бир куни сувга ғарқ бўлаётган кишини қутқарганида, осмондан: "Унинг қўллари инсонларни қутқариш учун яратилган", – деган овоз эшитилган.Вафоти ва меросиБаҳоуддин Нақшбандий 1389 йилда 71 ёшида вафот этган. Уни ўз уйининг боғига дафн этишган. Унинг шогирдлари таълимотини бутун дунёга ёйишган. Нақшбандия тариқати Туркия, Эрон, Покистон, Ҳиндистон, Марокаш ва Индонезия каби давлатларда кенг тарқалган.Мақбарадаги маросимларМақбарада ҳар куни Қуръон тиловати, зикр ва дуо маросимлари ўтказилади. Зиёратчилар Баҳоуддин Нақшбандийнинг руҳига бағишлаб дуо қиладилар.АҳамиятиНақшбандия таълимоти инсонни тақвога, ҳалолликка ва меҳнатга чорлайди. Унинг шогирдлари – Хожа Аҳрор Валий, Хожа Убайдуллоҳ Аҳрор ва Шайх Нажмиддин Кубро – сўфийлик таълимотини давом эттиришган. Баҳоуддин Нақшбандийнинг маънавий мероси бугунги кунда ҳам инсонларга йўлбошчи бўлиб қолмоқда.Зиёратчилар учун маслаҳатлар:

бухоро вилояти

ўзбекистон

2025

Янгиликлар

uz_UZ

бухоронинг етти пири зиёрат қадомжо маълумот бухора етти пир