https://sputniknews.uz/20250319/olimlar-qarish-omil-48488230.html
Олимлар қаришнинг асосий омилларини аниқлашди
Олимлар қаришнинг асосий омилларини аниқлашди
Sputnik Ўзбекистон
Болтиқ федерал университети олимлари халқаро гуруҳ таркибида тананинг эрта ва носоғлом қаришини келтириб чиқарадиган митохондриял ДНК мутацияларининг асосий сабабларини аниқлашди, деб ёзмоқда РИА Новости.
2025-03-19T21:00+0500
2025-03-19T21:00+0500
2025-03-19T21:00+0500
дунё янгиликлари
дунёда
россия
университет
олимлар
тадқиқот
бу қизиқ
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/05/0f/43883129_0:126:1156:776_1920x0_80_0_0_02f7cdfab4864faace3cb5882b35b98f.png
ТОШКЕНТ, 19 мар — Sputnik. Болтиқ федерал университети олимлари халқаро гуруҳ таркибида тананинг эрта ва носоғлом қаришини келтириб чиқарадиган митохондриял ДНК мутацияларининг асосий сабабларини аниқлашди, деб ёзмоқда РИА Новости.Муаллифларнинг фикрича, олинган маълумотлар инсон организми ва барча хордали ҳайвонларнинг қариш жараёнларини ўрганиш ва уни секинлаштириш йўлларини топишга ёрдам беради.Митохондриялар — кўп ҳужайрали организмларнинг, шу жумладан одамларнинг ҳужайраларидаги алоҳида компонентлар (органеллалар).Болтиқ федерал университети (БФУ) мутахассисларининг фикрига кўра, улар кўпинча ҳужайранинг "электр станциялари" деб аталади, чунки улар энергиянинг катта қисмини ҳужайрали нафас олиш орқали ишлаб чиқаради. Бу органоидлар ўзига хос генетик материалга эга бўлиб, улар ядрода жойлашган ҳужайранинг "асосий" ДНКсидан хоссалари ва тузилиши билан фарқ қилади.Мисол учун, агар ядро геноми иккала ота-онадан ҳам болага мерос бўлиб қолган бўлса, митохондриал ДНК (мтДНК) деярли фақат онадан узатилади. Олимларнинг таъкидлашича, ҳужайранинг турли таркибий қисмларидан геномлар таркибини ўзгартириш механизмлари ҳам фарқ қилади, аммо иккала ҳолатда ҳам мутациялар касаллик ва эрта қаришга олиб келади.Камдан-кам янгиланадиган тўқималарда (мушаклар, нейронлар) "бузилган" мтДНК молекулаларининг тўпланиши дегенератив касалликларга ва тана функцияларининг бостирилишига олиб келади.Мутахассиснинг қўшимча қилишича, мтДНКнинг бундай генетик маълумотлар тўплами (мутацион спектрлар) нафақат қариш "механикасини" тушунишга балки, турлар орасидаги эволюцион муносабатларни қайта қуриш, шунингдек, уларнинг атроф-муҳит шароитлари ўзгаришига қандай мослашганлигини кузатишга ёрдам беради.Мутахассислар гипотезаларини тасдиқлаш ва янгиларини топиш учун ҳайвонларнинг бошқа синфларининг мтДНК ҳудудларини батафсил ўрганишни режалаштирмоқда.
https://sputniknews.uz/20241006/qarish-sekinlashtirish-ovqatlanish-45996446.html
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2025
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
болтиқ федерал университети олимлар носоғлом қариш митохондриял днк мутация эрта қариш
болтиқ федерал университети олимлар носоғлом қариш митохондриял днк мутация эрта қариш
Олимлар қаришнинг асосий омилларини аниқлашди
Муаллифларнинг фикрича, олинган маълумотлар инсон организми ва барча хордали ҳайвонларнинг қариш жараёнларини ўрганиш ва уни секинлаштириш йўлларини топишга ёрдам беради.
ТОШКЕНТ, 19 мар — Sputnik. Болтиқ федерал университети олимлари халқаро гуруҳ таркибида тананинг эрта ва носоғлом қаришини келтириб чиқарадиган митохондриял ДНК мутацияларининг асосий сабабларини аниқлашди, деб ёзмоқда РИА Новости.
Муаллифларнинг фикрича, олинган маълумотлар инсон организми ва барча хордали ҳайвонларнинг қариш жараёнларини ўрганиш ва уни секинлаштириш йўлларини топишга ёрдам беради.
Митохондриялар — кўп ҳужайрали организмларнинг, шу жумладан одамларнинг ҳужайраларидаги алоҳида компонентлар (органеллалар).
Болтиқ федерал университети (БФУ) мутахассисларининг фикрига кўра, улар кўпинча ҳужайранинг "электр станциялари" деб аталади, чунки улар энергиянинг катта қисмини ҳужайрали нафас олиш орқали ишлаб чиқаради. Бу органоидлар ўзига хос генетик материалга эга бўлиб, улар ядрода жойлашган ҳужайранинг "асосий" ДНКсидан хоссалари ва тузилиши билан фарқ қилади.
Мисол учун, агар ядро геноми иккала ота-онадан ҳам болага мерос бўлиб қолган бўлса, митохондриал ДНК (мтДНК) деярли фақат онадан узатилади. Олимларнинг таъкидлашича, ҳужайранинг турли таркибий қисмларидан геномлар таркибини ўзгартириш механизмлари ҳам фарқ қилади, аммо иккала ҳолатда ҳам мутациялар касаллик ва эрта қаришга олиб келади.
Камдан-кам янгиланадиган тўқималарда (мушаклар, нейронлар) "бузилган" мтДНК молекулаларининг тўпланиши дегенератив касалликларга ва тана функцияларининг бостирилишига олиб келади.
"Биз мутациялар учта сабабга кўра пайдо бўлиши мумкинлигини тахмин қиламиз: мтДНКни "нусхалайдиган" оқсиллардаги хатолар, оксидловчи стресснинг ҳужайрага таъсири ва "ёмон тузатиш" - бу геномни тиклашдаги муваффақиятсизликлар. Беш хил синфдаги 1697 турдаги организмларнинг геномларини таҳлил қилишда биз биринчи сабаб иккинчи ва учинчи сабаблар билан бир хил ҳисса қўшишини аниқладик”, — деди иш муаллифларидан бири, БФУ геномик тадқиқотлар марказининг кичик илмий ходими Дмитрий Илюшенко.
Мутахассиснинг қўшимча қилишича, мтДНКнинг бундай генетик маълумотлар тўплами (мутацион спектрлар) нафақат қариш "механикасини" тушунишга балки, турлар орасидаги эволюцион муносабатларни қайта қуриш, шунингдек, уларнинг атроф-муҳит шароитлари ўзгаришига қандай мослашганлигини кузатишга ёрдам беради.
“Бу хордали ҳайвонлар учун яратилган биринчи мтДНК мутация спектридир. У информативдир, чунки у нафақат геномдаги битта азотли асоснинг ўзгаришини, балки қўшни нуклеотидларни ҳам ҳисобга олади. Бу бизга узоқ вақт давом этадиган ва организмларнинг турли синфлари учун умумий бўлган мутацияларни аниқлаш имконини беради”, — деб тушунтирди Илюшенко.
Мутахассислар гипотезаларини тасдиқлаш ва янгиларини топиш учун ҳайвонларнинг бошқа синфларининг мтДНК ҳудудларини батафсил ўрганишни режалаштирмоқда.
