https://sputniknews.uz/20240519/poezd-garb-umidsiz-kechikmoq-43951461.html
"Поезд кетди": Ғарб умидсиз кечикмоқда
"Поезд кетди": Ғарб умидсиз кечикмоқда
Sputnik Ўзбекистон
Ғарбнинг Россия иштирокисиз "тинчлик музокараларини" олиб боришга дунё бу бемаъниликка деярли ўрганиб қолган.
2024-05-19T19:00+0500
2024-05-19T19:00+0500
2024-05-19T19:00+0500
колумнистлар
россия
ғарб
украина
владимир зеленский
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/05/13/43951685_0:6:1281:726_1920x0_80_0_0_6170c3c8d0d56260452c4a09e9bb5820.jpg
Баёнот Жанубий Африка ва Бразилия президентлари тадбирда иштирок этишдан бош тортганликларини эълон қилганидан сўнг, Владимир Путин эса Хитойга ташрифи чоғида бўлажак тадбирни аянчли тарзда изоҳлаганидан кейин эълон қилинди.Ғарбнинг Россия иштирокисиз "тинчлик музокараларини" олиб боришига дунё деярли ўрганиб қолган.Россия президенти бундан ҳам қизиқроқ жиҳатга урғу берди: Украина президентининг ваколатлари эртага, 20 майда тугайди, бундан кейин унинг қонунийлиги ҳеч бўлмаганда шубҳали. Анжуманда эса машҳур “Зеленский формуласи”ни муҳокама қилиш режалаштирилган.Шундай қилиб, Швейцарияда Украина вакили сифатида Зеленскийнинг ўзи ҳам, унинг "формуласи" ҳам қовоққа айланган ёки ҳали ҳам бўлмаган, лекин исталган сонияда бўлиши мумкин бўлган аравани ифодалайди.Бундай шароитда нима ҳақида гапириш мумкин?Россия армиясининг муваффақиятлари билан биргаликда, глобал жанубий давлатлар иштирокида Россияга қарши глобал коалиция тузишга уринишлар тобора ачинарли кўринади. Бироқ, бу давом этаётган саъй-ҳаракатлар Ғарб учун унинг глобал ҳукмронлигини йўқотишига бевосита алоқадор бўлган тизимли муаммони таъкидлайди: у етакчилик мавқеини йўқотди, ҳаракат йўналишларини белгилашни ва тенденцияларни шакллантиришни тўхтатди.Шу билан бирга, у аввалгидек ҳаракат қилишга уринаётганга ўхшайди, лекин вақти-вақти билан унинг вақти бўлмайди ва натижада бошқа одамларнинг қарорлари ва ҳаракатларига муносабат билдиришга мажбур бўлади ва ўз муносабатида у ҳам кечикади, хато қилади ва самарасиз бўлиб чиқади.Аслида, "Украинадаги тинчлик музокаралари жараёни"нинг қисқа тарихи бу муаммонинг ажойиб тасвири бўлиб хизмат қилиши мумкин. Назарий жиҳатдан, режа ўзининг зукколиги билан аниқ иезуит эди. Тўғри, мақолдагидек бўлиб чиқди: "Қоғозда силлиқ эди, лекин биз жарликларга югурдик". Дастлаб, Ғарб Россиянинг тўлиқ ва умумий мағлубиятига таянди. Бу Украина қуролли кучлари томонидан НАТОнинг тўлиқ кўмагида жанг майдонида амалга оширилиши керак эди, мамлакатимизнинг иқтисодий таназзулини тезлаштириш учун можаро бошланганидан бери ўзларига қўйилган антироссия позициясидан воз кечган ғарбий бўлмаган давлатларнинг ёрдами талаб қилинди.Агар бу содир бўлганида, Россиясиз музокара жараёнининг формати яхши ишлаши мумкин эди: Москва мағлубиятга учраган ва шунчаки сўзсиз таслим бўлиш тўғрисидаги актга имзо чеккан ва "жаҳон ҳамжамияти" томонидан ўз олдига қўйган барча шартларни бажарган томон позициясида қолади. Ғарбнинг бундай “музокара” жараёнини анча олдин ва Россия иштирокисиз бошлагани, жумладан, мамлакатимизга ҳам, бутун дунёга ҳам психологик босим бўлди.Шунинг учун ўтган йилнинг июнь ойида Копенгагендаги биринчи "тинчлик" конференцияси деярли Ғарб ҳақиқатан ҳам катта умид боғлаган "контр ҳужум" бошланиши билан бир вақтда бўлиб ўтди. Ва жанубий мамлакатларга ҳурмат кўрсатиш керак, улар ўша пайтда - уларга нисбатан катта босим остида - кўпинча ҳушёр ва мувозанатли позицияни эгаллаган: сиз аввал русларни мағлуб қиласиз, шундан кейингина биз уларнинг таслим бўлиш шартлари ҳақида гаплашамиз.Кейинги учта учрашувда - август ойида Жиддада, Саудия Арабистонида, октябрда Малтада ва январда Давосда - ҳаммаси оддийроқ бўлиб чиқди, чунки деярли ҳамма учун (Ғарбнинг ўзидан ташқари) бу режа барбод бўлгани аён бўлди. Тадбирларда жуда кўп давлатлар иштирок этишди, лекин улар табиий равишда ҳеч нарса билан якунланмади.Қолаверса, Россияга қарши фронтни ташкил қилишнинг иложи бўлмади. Бироқ, ҳақиқат шундаки, давлатлар ва Европа Копенгагендаги саммитдан кейин яна олти ой давомида ушбу тугмани босишда давом этишди. Гарчи Жиддада бу ишламаётгани ва ишламаслиги тўлиқ маълум бўлган бўлса-да, ва бутун вазият Украина фойдасига ривожланмаётган бўлса-да, бу Ғарб истеблишментида фикр-мулоҳазалар ва қарорлар қабул қилиш тизими қанчалик суст эканлигини жуда яхши кўрсатади.Бироқ, жорий йилнинг бошида у ниҳоят ишлади. Январь ойида (Давосдаги учрашувдан бир неча кун ўтиб) Швейцария президенти тинчлик конференцияси ўтказилишини эълон қилди. Ва кейин у Россиясиз ҳеч қандай ҳақиқий музокаралар оддийгина мумкин эмаслигини тан олган биринчи Ғарб раҳбари бўлди.Кейинги ҳафталар ва ойлар Ғарб Украина можаросини ҳал қилиш ва Россияга муносабатини ўзгартирди. У мамлакатимизни бутунлай мағлубиятга учратиш концепциясидан узоқлашди, бизни охир-оқибат бир кун содир бўладиган музокаралар жараёнида энг ноқулай келишувларга мажбурлаш ғоясига ўтди.Аммо бунинг учун америкаликлар ва европаликлар Москвага у орқали босим ўтказиш учун Глобал Жанубнинг ёрдамига муҳтож. Энг қизиғи шундаки, янги ёндашув жабҳада позицион тўсиқ ғоясига асосланган эди.Жорий йилнинг биринчи ойларида жанговар зонада вазият юзага келди, уни Ғарб экспертлари ва расмийлари ҳар икки томоннинг вазиятни тубдан ўзгартиришнинг иложи йўқлиги деб талқин қилишди: ҳа, руслар Украинанинг қарши ҳужумини ушлаб туришди, аммо уларнинг ўзлари Украина Қуролли кучларининг мудофаасига кириш учун куч ва имкониятларга эга эмаслар, шунинг учун ҳозирги жанговар алоқа чизиғи йиллар давомида деярли ўзгаришсиз қолиши мумкин.Шундан келиб чиққан ҳолда, Москва Украинада Ғарбдаги каби боши берк кўчага тушиб қолгани ва шунга мос равишда мақбул ечим топиш учун музокаралар олиб боришдан манфаатдор эканлиги ҳақидаги хулосага келди. Ва бу музокараларда ундан устун туриш имкониятини яратади. Айнан шу асосда Швейцариядаги конференция шу вақтгача - Россиясиз - глобал жанубни бўйсундириш учун, кейин эса биргаликдаги саъй-ҳаракатлар орқали Москвага бўйсуниш учун тайёрланаётган эди.Бироқ, ҳозирга келиб, яъни икки-уч ой ўтгач, Ғарб яна хатога йўл қўйгани, нотўғри қарор қилгани ва ўз муносабатини ҳалокатли даражада кечикканлиги ҳаммага аён бўлиб қолди: Украина Қуролли Кучларининг мудофааси бутун фронт чизиғи бўйлаб чўзилмоқда, Россия Харьков йўналишида ҳаракатларни кучайтирди, Москвада эса ўзи учун ноқулай бўлган музокараларга киришиш учун ҳеч қандай сабаб ёки манфаат йўқ (Путин Хитойда ҳам бевосита таъкидлаганидек). Ва "Зеленский формуласи" бу шароитда муҳокама қилинадиган объект сифатида шунчаки оғир бемаъниликка ўхшайди, бу нафақат Киевни обрўсизлантиради, уни тарғиб қилишда давом етаётган Ғарб каби, ҳеч кимнинг етарлилиги ҳақида хаёлга ега емас.Бундан ташқари, Швейцариядаги конференция ёзга мўлжалланган ва режалаштирилганида, ўша вақтга келиб Зеленскийнинг қонуний ваколатлари тугаши, унинг янги мақоми ниҳоятда ноаниқ бўлади ва унинг бирон бир ҳужжатдаги имзоси бир тийинга ҳам арзимаслиги ташкилотчиларнинг хаёлига ҳам келмаган. Хўш, ёки бу мулоҳаза ҳисобга олиниши учун мутлақо аҳамиятсиз деб ҳисобланган.Аммо бу ҳолатлар ва мулоҳазаларнинг барчаси дунёнинг қолган қисми томонидан эътиборга олиниши ва ҳисобга олиниши ажабланарли эмас. Ким нима бўлаётганини нафақат Ғарбнинг Россияга қарши урушдаги муваффақиятсизликларини, балки унинг умумий ҳалокатли таназзулини ҳам кўради.
украина
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Ирина Алкснис
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/758/81/7588160_0:0:448:448_100x100_80_0_0_a141ed2ada36acd64d4e57387d493e8d.png
Ирина Алкснис
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/758/81/7588160_0:0:448:448_100x100_80_0_0_a141ed2ada36acd64d4e57387d493e8d.png
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Ирина Алкснис
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/758/81/7588160_0:0:448:448_100x100_80_0_0_a141ed2ada36acd64d4e57387d493e8d.png
ғарб россия тинчлик музокаралари
ғарб россия тинчлик музокаралари
"Поезд кетди": Ғарб умидсиз кечикмоқда
Швейцарияда 15—16 июнь кунлари бўлиб ўтиши керак бўлган Украина бўйича тинчлик конференциясининг истиқболлари унинг ташкилотчилари ва ташаббускорлари учун тобора қайғули бўлиб бормоқда. Оқ уйнинг айтишича, Жо Байденнинг ҳали иштирок этиши режалаштирилмаган.
Баёнот Жанубий Африка ва Бразилия президентлари тадбирда иштирок этишдан бош тортганликларини эълон қилганидан сўнг, Владимир Путин эса Хитойга ташрифи чоғида бўлажак тадбирни аянчли тарзда изоҳлаганидан кейин эълон қилинди.
Ғарбнинг Россия иштирокисиз "тинчлик музокараларини" олиб боришига дунё деярли ўрганиб қолган.
Россия президенти бундан ҳам қизиқроқ жиҳатга урғу берди: Украина президентининг ваколатлари эртага, 20 майда тугайди, бундан кейин унинг қонунийлиги ҳеч бўлмаганда шубҳали. Анжуманда эса машҳур “Зеленский формуласи”ни муҳокама қилиш режалаштирилган.
Шундай қилиб, Швейцарияда Украина вакили сифатида Зеленскийнинг ўзи ҳам, унинг "формуласи" ҳам қовоққа айланган ёки ҳали ҳам бўлмаган, лекин исталган сонияда бўлиши мумкин бўлган аравани ифодалайди.
Бундай шароитда нима ҳақида гапириш мумкин?
Россия армиясининг муваффақиятлари билан биргаликда, глобал жанубий давлатлар иштирокида Россияга қарши глобал коалиция тузишга уринишлар тобора ачинарли кўринади. Бироқ, бу давом этаётган саъй-ҳаракатлар Ғарб учун унинг глобал ҳукмронлигини йўқотишига бевосита алоқадор бўлган тизимли муаммони таъкидлайди: у етакчилик мавқеини йўқотди, ҳаракат йўналишларини белгилашни ва тенденцияларни шакллантиришни тўхтатди.
Шу билан бирга, у аввалгидек ҳаракат қилишга уринаётганга ўхшайди, лекин вақти-вақти билан унинг вақти бўлмайди ва натижада бошқа одамларнинг қарорлари ва ҳаракатларига муносабат билдиришга мажбур бўлади ва ўз муносабатида у ҳам кечикади, хато қилади ва самарасиз бўлиб чиқади.
Аслида, "Украинадаги тинчлик музокаралари жараёни"нинг қисқа тарихи бу муаммонинг ажойиб тасвири бўлиб хизмат қилиши мумкин. Назарий жиҳатдан, режа ўзининг зукколиги билан аниқ иезуит эди. Тўғри, мақолдагидек бўлиб чиқди: "Қоғозда силлиқ эди, лекин биз жарликларга югурдик". Дастлаб, Ғарб Россиянинг тўлиқ ва умумий мағлубиятига таянди. Бу Украина қуролли кучлари томонидан НАТОнинг тўлиқ кўмагида жанг майдонида амалга оширилиши керак эди, мамлакатимизнинг иқтисодий таназзулини тезлаштириш учун можаро бошланганидан бери ўзларига қўйилган антироссия позициясидан воз кечган ғарбий бўлмаган давлатларнинг ёрдами талаб қилинди.
Агар бу содир бўлганида, Россиясиз музокара жараёнининг формати яхши ишлаши мумкин эди: Москва мағлубиятга учраган ва шунчаки сўзсиз таслим бўлиш тўғрисидаги актга имзо чеккан ва "жаҳон ҳамжамияти" томонидан ўз олдига қўйган барча шартларни бажарган томон позициясида қолади. Ғарбнинг бундай “музокара” жараёнини анча олдин ва Россия иштирокисиз бошлагани, жумладан, мамлакатимизга ҳам, бутун дунёга ҳам психологик босим бўлди.
Шунинг учун ўтган йилнинг июнь ойида Копенгагендаги биринчи "тинчлик" конференцияси деярли Ғарб ҳақиқатан ҳам катта умид боғлаган "контр ҳужум" бошланиши билан бир вақтда бўлиб ўтди. Ва жанубий мамлакатларга ҳурмат кўрсатиш керак, улар ўша пайтда - уларга нисбатан катта босим остида - кўпинча ҳушёр ва мувозанатли позицияни эгаллаган: сиз аввал русларни мағлуб қиласиз, шундан кейингина биз уларнинг таслим бўлиш шартлари ҳақида гаплашамиз.
Кейинги учта учрашувда - август ойида Жиддада, Саудия Арабистонида, октябрда Малтада ва январда Давосда - ҳаммаси оддийроқ бўлиб чиқди, чунки деярли ҳамма учун (Ғарбнинг ўзидан ташқари) бу режа барбод бўлгани аён бўлди. Тадбирларда жуда кўп давлатлар иштирок этишди, лекин улар табиий равишда ҳеч нарса билан якунланмади.
Қолаверса, Россияга қарши фронтни ташкил қилишнинг иложи бўлмади. Бироқ, ҳақиқат шундаки, давлатлар ва Европа Копенгагендаги саммитдан кейин яна олти ой давомида ушбу тугмани босишда давом этишди. Гарчи Жиддада бу ишламаётгани ва ишламаслиги тўлиқ маълум бўлган бўлса-да, ва бутун вазият Украина фойдасига ривожланмаётган бўлса-да, бу Ғарб истеблишментида фикр-мулоҳазалар ва қарорлар қабул қилиш тизими қанчалик суст эканлигини жуда яхши кўрсатади.
Бироқ, жорий йилнинг бошида у ниҳоят ишлади. Январь ойида (Давосдаги учрашувдан бир неча кун ўтиб) Швейцария президенти тинчлик конференцияси ўтказилишини эълон қилди. Ва кейин у Россиясиз ҳеч қандай ҳақиқий музокаралар оддийгина мумкин эмаслигини тан олган биринчи Ғарб раҳбари бўлди.
Кейинги ҳафталар ва ойлар Ғарб Украина можаросини ҳал қилиш ва Россияга муносабатини ўзгартирди. У мамлакатимизни бутунлай мағлубиятга учратиш концепциясидан узоқлашди, бизни охир-оқибат бир кун содир бўладиган музокаралар жараёнида энг ноқулай келишувларга мажбурлаш ғоясига ўтди.
Аммо бунинг учун америкаликлар ва европаликлар Москвага у орқали босим ўтказиш учун Глобал Жанубнинг ёрдамига муҳтож. Энг қизиғи шундаки, янги ёндашув жабҳада позицион тўсиқ ғоясига асосланган эди.
Жорий йилнинг биринчи ойларида жанговар зонада вазият юзага келди, уни Ғарб экспертлари ва расмийлари ҳар икки томоннинг вазиятни тубдан ўзгартиришнинг иложи йўқлиги деб талқин қилишди: ҳа, руслар Украинанинг қарши ҳужумини ушлаб туришди, аммо уларнинг ўзлари Украина Қуролли кучларининг мудофаасига кириш учун куч ва имкониятларга эга эмаслар, шунинг учун ҳозирги жанговар алоқа чизиғи йиллар давомида деярли ўзгаришсиз қолиши мумкин.
Шундан келиб чиққан ҳолда, Москва Украинада Ғарбдаги каби боши берк кўчага тушиб қолгани ва шунга мос равишда мақбул ечим топиш учун музокаралар олиб боришдан манфаатдор эканлиги ҳақидаги хулосага келди. Ва бу музокараларда ундан устун туриш имкониятини яратади. Айнан шу асосда Швейцариядаги конференция шу вақтгача - Россиясиз - глобал жанубни бўйсундириш учун, кейин эса биргаликдаги саъй-ҳаракатлар орқали Москвага бўйсуниш учун тайёрланаётган эди.
Бироқ, ҳозирга келиб, яъни икки-уч ой ўтгач, Ғарб яна хатога йўл қўйгани, нотўғри қарор қилгани ва ўз муносабатини ҳалокатли даражада кечикканлиги ҳаммага аён бўлиб қолди: Украина Қуролли Кучларининг мудофааси бутун фронт чизиғи бўйлаб чўзилмоқда, Россия Харьков йўналишида ҳаракатларни кучайтирди, Москвада эса ўзи учун ноқулай бўлган музокараларга киришиш учун ҳеч қандай сабаб ёки манфаат йўқ (Путин Хитойда ҳам бевосита таъкидлаганидек). Ва "Зеленский формуласи" бу шароитда муҳокама қилинадиган объект сифатида шунчаки оғир бемаъниликка ўхшайди, бу нафақат Киевни обрўсизлантиради, уни тарғиб қилишда давом етаётган Ғарб каби, ҳеч кимнинг етарлилиги ҳақида хаёлга ега емас.
Бундан ташқари, Швейцариядаги конференция ёзга мўлжалланган ва режалаштирилганида, ўша вақтга келиб Зеленскийнинг қонуний ваколатлари тугаши, унинг янги мақоми ниҳоятда ноаниқ бўлади ва унинг бирон бир ҳужжатдаги имзоси бир тийинга ҳам арзимаслиги ташкилотчиларнинг хаёлига ҳам келмаган. Хўш, ёки бу мулоҳаза ҳисобга олиниши учун мутлақо аҳамиятсиз деб ҳисобланган.
Аммо бу ҳолатлар ва мулоҳазаларнинг барчаси дунёнинг қолган қисми томонидан эътиборга олиниши ва ҳисобга олиниши ажабланарли эмас. Ким нима бўлаётганини нафақат Ғарбнинг Россияга қарши урушдаги муваффақиятсизликларини, балки унинг умумий ҳалокатли таназзулини ҳам кўради.
