https://sputniknews.uz/20240227/garb-jiddiy-xavotirda-rossiyaning-x-69-qanotli-raketasining-kuchi-42683292.html
“Ғарб жиддий хавотирда”: Россиянинг Х-69 қанотли ракетасининг кучи
“Ғарб жиддий хавотирда”: Россиянинг Х-69 қанотли ракетасининг кучи
Sputnik Ўзбекистон
“Ғарб жиддий хавотирда”: Россиянинг Х-69 қанотли ракетасининг кучи
2024-02-27T18:34+0500
2024-02-27T18:34+0500
2024-02-27T18:34+0500
колумнистлар
россия
қурол
ғарб
украина
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e8/02/1b/42673261_0:1:1000:564_1920x0_80_0_0_8dca3a1ef73290a48fe82d981a86e289.png
Юқори аниқликдаги, юқори қувватли қанотли ракета душман радарларига деярли кўринмайди. Ердаги нишонларни, шу жумладан яхши ҳимояланганларни ядросиз йўқ қилиш учун мўлжалланган.290 км гача бўлган масофага эълон қилинган Х-69 кўп функцияли қанотли ракета аниқлиги, шовқинга чидамлилиги, жанговар техниканинг самарадорлиги, ихчамлиги ва яширинлиги бўйича авиация қуролларига қўйиладиган энг юқори талабларга жавоб беришга мўлжалланган. НАТО экспертлари ушбу қуролни Россиянинг тактик ҳаво ўқ-дорилари қаторида илғор, кўп қиррали ва хавфли деб ҳисоблашади. Шунинг учун улар махсус ҳарбий операция зонасида Х-69 дан жанговар фойдаланиш фактларини таҳлил қилишда холисэмас.Турли модификациядаги қанотли олдинги Х-59М дан фарқли ўлароқ, янги Х-69 ракетаси янада ривожланган "интеллект"га эга, ўзининг кичик ўлчамлари билан ажралиб туради. Бундай ракеталар бешинчи авлод Су-57 қирувчисининг қурол бўлинмаларида ихчам "қадоқланган" бўлиши мумкин.Масофадан ташқари, Х-69 нинг бошқа хусусиятлари ҳам маълум: тезлик - 1050 км/соатгача, жанговар фойдаланишда баландликлар - 11 км дан 50 метргача, бошқарув тизими - автоматик, қанотлари кенглиги - 2,45 м, ракета узунлиги - 4,2 м.Kўп функцияли Х-69 нинг асосий ташувчилари Су-30СМ, Су-34М, Су-57 қирувчи-бомбардимончиларидир.Халқаро стратегик тадқиқотлар институти (штаб-квартираси Лондонда) Х-69 ракетаси 2023 йил февралида ишлаб чиқаришга кирганини маълум қилди. Россиянинг “Тактик ракета қуроллари” корпорацияси (КТРВ) “Армия-2022” форумида биринчи марта Х-69 ни тақдим этди.Жанговар фойдаланиш хусусиятлариХ-69 қанотли ракетаси ва бошқа учинчи авлод Россия бошқариладиган ракеталари учун учишдан олдин парвоз миссиясида нишоннинг координаталари ёки майдонини, нишон белгиларини ёки нишон зонасидаги ерни кўрсатиш кифоя. Кейин - объектни мустақил қидириш ва аниқлаш, бу учинчи авлоднинг ўзига хос хусусияти. КТРВ раҳбари Борис Обносов аввалроқ таъкидлаган эди: "Улар қуролдан ҳимоя қилишни қандай ташкил қилишни билишади. Улар йўлда дуч келадиган тўсиқларни четлаб ўтишни ўргандилар, яъни ракета тоғни айланиб ўтиб, ернинг бурмалари орқасига яшириниши мумкин”.Тактик Х-69 бошқарув тизими билан таъминланган бўлиб, у стратегик қанотли ракеталарга ўрнатилганлар билан жуда ўхшаш.Агар Х-59М дастлаб кемага қарши бўлган бўлса, унда Х-69 маълум координаталарга эга бўлган турли хил стационар ердаги нишонларни - қўмондонлик пунктлари, штаблар, бункерлар, арсеналлар ва омборларни йўқ қилиш учун ишлатилиши мумкин. Ҳар хил жанговар каллаклар Х-69 га нуқта ва ҳудуд нишонлари билан ишлаш имконини беради. Агар Х-69 тактик ядро каллаги билан таъминланган бўлса, нишонлар доираси кенгаяди.Агар "Калибр"нинг 300 км гача бўлган масофасини эсласак, Х-69 нинг "ўзиникилар учун" жанговар радиуси эълон қилинган 290 км дан бир неча баравар катта бўлиши мумкинлигини тахмин қилишимиз мумкин. Россиянинг янги Х-69 ракетасининг энг яқин ғарбий аналоглари Scalp EG/Storm Shadow ва Taurus ҳисобланиши мумкин, улар икки-уч баравар қиммат туради. Шундай қилиб, битта Storm Shadow қанотли ракетасининг нархи 2 миллион еврони ташкил қилади.Россиянинг кўп функцияли Х-69 ракетаси "Радуга" Давлат машинасозлик конструкторлик бюроси томонидан (КТРВ таркибида) яратилган. Бу “ҳаво-ер” синфидаги ракеталарни ишлаб чиқиш бўйича етакчи марказ бўлиб, илгари бу ерда кўплаб тактик бошқариладиган ўқ-дорилар, тезкор-тактик қанотли ракеталар ва узоқ масофага мўлжалланган Х-555 ва Х-101 каби стратегик маҳсулотлар ишлаб чиқилган. Х-69 нинг янги ишланмаси 2018 йилда Сурияда оловга чўмишдан муваффақиятли ўтди, 2022 йил апрель ойида у Совет Иттифоқи маршали Г.К. Жукова номидаги Россия Федерацияси Давлат мукофотига сазовор бўлди. Ҳамма қанотли ракета ҳам бундай шарафга сазовор бўлмайди.
https://sputniknews.uz/20240226/garb-ukraina-42667683.html
украина
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Александр Хроленко
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Александр Хроленко
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Александр Хроленко
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/649/87/6498751_261:0:928:666_100x100_80_0_0_f49586da20af8e3af637d21ad51d893d.jpg
“ғарб жиддий хавотирда”: россиянинг х-69 қанотли ракетасининг кучи
“ғарб жиддий хавотирда”: россиянинг х-69 қанотли ракетасининг кучи
“Ғарб жиддий хавотирда”: Россиянинг Х-69 қанотли ракетасининг кучи
Ғарб ва унинг украиналик қўғирчоқлари махсус ҳарбий операция зонасида дастлаб бешинчи авлод Су-57 қирувчиси учун яратилган Россиянинг янги Х-69 “ҳаво-ер” синфидаги ракетанинг фойдаланилишидан жиддий хавотирда.
Юқори аниқликдаги, юқори қувватли қанотли ракета душман радарларига деярли кўринмайди. Ердаги нишонларни, шу жумладан яхши ҳимояланганларни ядросиз йўқ қилиш учун мўлжалланган.
290 км гача бўлган масофага эълон қилинган Х-69 кўп функцияли қанотли ракета аниқлиги, шовқинга чидамлилиги, жанговар техниканинг самарадорлиги, ихчамлиги ва яширинлиги бўйича авиация қуролларига қўйиладиган энг юқори талабларга жавоб беришга мўлжалланган. НАТО экспертлари ушбу қуролни Россиянинг тактик ҳаво ўқ-дорилари қаторида илғор, кўп қиррали ва хавфли деб ҳисоблашади. Шунинг учун улар махсус ҳарбий операция зонасида Х-69 дан жанговар фойдаланиш фактларини таҳлил қилишда холисэмас.
Турли модификациядаги қанотли олдинги Х-59М дан фарқли ўлароқ, янги Х-69 ракетаси янада ривожланган "интеллект"га эга, ўзининг кичик ўлчамлари билан ажралиб туради. Бундай ракеталар бешинчи авлод Су-57 қирувчисининг қурол бўлинмаларида ихчам "қадоқланган" бўлиши мумкин.
Масофадан ташқари, Х-69 нинг бошқа хусусиятлари ҳам маълум: тезлик - 1050 км/соатгача, жанговар фойдаланишда баландликлар - 11 км дан 50 метргача, бошқарув тизими - автоматик, қанотлари кенглиги - 2,45 м, ракета узунлиги - 4,2 м.Kўп функцияли Х-69 нинг асосий ташувчилари Су-30СМ, Су-34М, Су-57 қирувчи-бомбардимончиларидир.
Халқаро стратегик тадқиқотлар институти (штаб-квартираси Лондонда) Х-69 ракетаси 2023 йил февралида ишлаб чиқаришга кирганини маълум қилди. Россиянинг “Тактик ракета қуроллари” корпорацияси (КТРВ) “Армия-2022” форумида биринчи марта Х-69 ни тақдим этди.
Жанговар фойдаланиш хусусиятлари
Х-69 қанотли ракетаси ва бошқа учинчи авлод Россия бошқариладиган ракеталари учун учишдан олдин парвоз миссиясида нишоннинг координаталари ёки майдонини, нишон белгиларини ёки нишон зонасидаги ерни кўрсатиш кифоя. Кейин - объектни мустақил қидириш ва аниқлаш, бу учинчи авлоднинг ўзига хос хусусияти. КТРВ раҳбари Борис Обносов аввалроқ таъкидлаган эди: "Улар қуролдан ҳимоя қилишни қандай ташкил қилишни билишади. Улар йўлда дуч келадиган тўсиқларни четлаб ўтишни ўргандилар, яъни ракета тоғни айланиб ўтиб, ернинг бурмалари орқасига яшириниши мумкин”.
Тактик Х-69 бошқарув тизими билан таъминланган бўлиб, у стратегик қанотли ракеталарга ўрнатилганлар билан жуда ўхшаш.
Агар Х-59М дастлаб кемага қарши бўлган бўлса, унда Х-69 маълум координаталарга эга бўлган турли хил стационар ердаги нишонларни - қўмондонлик пунктлари, штаблар, бункерлар, арсеналлар ва омборларни йўқ қилиш учун ишлатилиши мумкин. Ҳар хил жанговар каллаклар Х-69 га нуқта ва ҳудуд нишонлари билан ишлаш имконини беради. Агар Х-69 тактик ядро каллаги билан таъминланган бўлса, нишонлар доираси кенгаяди.Агар "Калибр"нинг 300 км гача бўлган масофасини эсласак, Х-69 нинг "ўзиникилар учун" жанговар радиуси эълон қилинган 290 км дан бир неча баравар катта бўлиши мумкинлигини тахмин қилишимиз мумкин. Россиянинг янги Х-69 ракетасининг энг яқин ғарбий аналоглари Scalp EG/Storm Shadow ва Taurus ҳисобланиши мумкин, улар икки-уч баравар қиммат туради. Шундай қилиб, битта Storm Shadow қанотли ракетасининг нархи 2 миллион еврони ташкил қилади.
Россиянинг кўп функцияли Х-69 ракетаси "Радуга" Давлат машинасозлик конструкторлик бюроси томонидан (КТРВ таркибида) яратилган. Бу “ҳаво-ер” синфидаги ракеталарни ишлаб чиқиш бўйича етакчи марказ бўлиб, илгари бу ерда кўплаб тактик бошқариладиган ўқ-дорилар, тезкор-тактик қанотли ракеталар ва узоқ масофага мўлжалланган Х-555 ва Х-101 каби стратегик маҳсулотлар ишлаб чиқилган. Х-69 нинг янги ишланмаси 2018 йилда Сурияда оловга чўмишдан муваффақиятли ўтди, 2022 йил апрель ойида у Совет Иттифоқи маршали Г.К. Жукова номидаги Россия Федерацияси Давлат мукофотига сазовор бўлди. Ҳамма қанотли ракета ҳам бундай шарафга сазовор бўлмайди.
