https://sputniknews.uz/20240201/qonli-urush-aqsh-yaqin-sharq-42301903.html
Қонли уруш ёқасида: АҚШ Яқин Шарқда “экканини ўрмоқда”
Қонли уруш ёқасида: АҚШ Яқин Шарқда “экканини ўрмоқда”
Sputnik Ўзбекистон
The Guardian нашрининг ёзишича, Эрон воситачилар орқали АҚШга агар Вашингтон мамлакат ҳудудига ҳужум қилишга қарор қилса, Американинг Яқин Шарқдаги базаларига... 01.02.2024, Sputnik Ўзбекистон
2024-02-01T20:00+0500
2024-02-01T20:00+0500
2024-02-01T20:00+0500
колумнистлар
ақш
исроил
иордания
эрон
бмт
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/03/1b/33245189_0:57:1351:816_1920x0_80_0_0_0584f27abc935983be2d4266813910bc.png
Теҳроннинг БМТдаги доимий вакили Амир Саид Иравоний бу хабарни расман рад этди — улар Америка базасига ҳужумдан кейин икки давлат ўртасида алоқалар бўлмаганини айтишди. Тўғри, кейинчалик у Эронга қилинган ҳар қандай ҳужум жазосиз қолмаслигини қўшимча қилди. Бу эса Оқ уйда тинчгина нафас олишлари учун аниқ рад этиш эмас. Қандай қилиб Вашингтон уни кейинги можародан ажратиб турадиган жуда нозик чизиққа тушиб қолди?Расмий сабаб Яқин Шарқдаги Америка базасига ҳужум бўлиб, уч америкалик аскарнинг ўлимига сабаб бўлган. Бундай ҳужумлар минтақада одатий ҳолга айланган — сўнгги ойларда бир ярим юзга яқин шунга ўхшаш ҳолатлар қайд этилган, юздан ортиқ америкалик жароҳатланган.Бироқ ўтган якшанбага қадар қурбонлар бўлмаган. Аммо қон тўкилганидан сўнг, Вашингтондаги кўплаб сиёсатчилар қасос олишни талаб қилишди — қарама-қаршиликлардан тортиб то тўлиқ миқёсли босқингача.Оқ уйда эса иккиланиб, матбуот котиби Карине Жан-Перни жавоб беришга мажбур қилишди, у "маъмуриятимиз учун курашганларнинг оилаларига ҳамдардлик" руҳида ниманидир тушунтиришга муваффақ бўлди, бу эса яна бир жанжални келтириб чиқарди.Кейин яна бир ажойиб сўз устаси Жозеф Байденнинг ўзи узр айтишга мажбур бўлди. АҚШ президенти барча "лочинлар"га уларнинг интилишлари беҳуда эканлигини очиқчасига ишора қилди. “Бизга Яқин Шарқда кенг кўламли уруш керак деб, ўйламайман. Бу мен излаётган нарса эмас." Лекин у ҳужумчилар билан тенглашишга ваъда берди.Чекловнинг сабаблари тушунарли. Биринчидан, АҚШнинг қайси базаси ҳужумга учрагани ҳақидаги саволлар ҳали ҳам очиқ қолмоқда: Вашингтоннинг таъкидлашича, Иорданияда жойлашган "22-минора" ҳақида гап кетмоқда, Иорданиянинг ўзида эса ҳужум жуда яқин, аммо Сурия ҳудудида жойлашган Ал-Танф базасига тушганини даъво қилишмоқда.Ва бу ерда, албатта, асосий фарқ бор: Иорданияда Америка объектлари икки томонлама шартнома доирасида жойлашган, шунинг учун халқаро ҳуқуқ нуқтаи назаридан Қўшма Штатлар ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга.Америкаликлар Сурияда ўз хоҳишларига кўра бўлиб турибди, шунинг учун ҳар қандай томондан ҳужумларни (Теҳрон содир бўлган воқеага алоқадор эмаслигини даъво қилмоқда) тажовуз сифатида кўрсатиш муаммоли. Ва бу айсбергнинг фақат учи. Вашингтон Эрон билан урушга тайёр эмаслигини тан олишдан қўрқади.Сунгги 80 йил ичида АҚШга бундай даражадаги тўғридан-тўғри ҳарбий рақиб бўлган: санкциялар остида бўлган, 45 йил давомида энг илғор соҳаларда (масалан, УУАлар ва гипертовушлар) ўз қуролларини ишлаб чиқаришни ривожлантиришга муваффақ бўлган 90 миллионлик мамлакат бутун минтақада ривожланган прокси-тармоқни ва кучли армияни ривожлантирди — бу ҳақиқатан ҳам эҳтиёт бўлиш керак бўлган рақиб.На Афғонистон, на Ироқ ҳам бундай салоҳияга эга эди, аммо бу мамлакатларда ҳам ишлар АҚШ учун Оқ уй режалаштирганидек қизғин бўлмади. Яқин Шарқдаги умумий вазият америкаликларга қўшимча муаммоларни қўшади: ҳарбий нишонларга деярли ҳар куни қилинган ҳужумлардан ташқари, Қизил денгиздаги савдо кемалари ва ҳарбий кемалар ҳам хавф остида - бу сафар Яман ҳусийлари.“Ансар Алла” Яманни ўққа тутиш давом этаётганига қарамай, Ғазо секторидаги урушни тўхтатишни талаб қилишда давом этмоқда. Айнан шу Яманни ўққа тутаётган АҚШ ҳам Ғазо секторидаги урушни тўхтатишни талаб қилиб, Исроил Бош вазири Нетаняхуга босим ўтказишга уринаётгани аҳамиятлидир. Ва у, ўз навбатида, "Темир қиличлар" операцияси ғалабага қадар амалга оширилишини эълон қилишда давом этмоқда.Шу ўринда шуни таъкидлаш керакки, Нетаняху Марказий разведка бошқармаси бошлиғи Уилям Бернс Парижда Исроил, Миср ва Қатар вакиллари билан музокаралар ўтказганидан сўнг деярли дарҳол шунга ўхшаш риторика қилди, шундан сўнг ОАВ Тел-Авив ва ҲАМАС ўртасида сулҳ бўлиши мумкинлиги ҳақида хабарлар бера бошлади.Нетаняху Вашингтонга ўзининг намойишкорона "фи"сини кўрсатганидан сўнг, Американинг Foreign Affairs журналида Бернснинг мақоласи пайдо бўлди, унда бошқа нарсалар қаторида Исроил ва минтақа хавфсизлигининг калити Эрон билан муносабатлар эканлиги таъкидланади.Тел-Авивга нисбатан шаффофроқ ишора қилиш қийин. Эътиборлиси, Эронда, афтидан, бу мақолага ҳам эътибор берилган. Америка базаларига ҳужум уюштирган энг фаол эронпараст гуруҳлардан бири Катаиб Ҳизбуллоҳ вақтинчалик танаффус олаётганини айтди.Энди гап Вашингтонда қолади, у бир томондан Америка аскарларининг қотиллари ҳисобдан қочиб қутулолмаслигини Қўшма Штатларнинг ўзида кўрсатиши шарт. Бошқа томондан эса — унинг учун чидаб бўлмас юк бўлиб қолиши мумкин бўлган урушни қўзғатмаслик.
иордания
эрон
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2024
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
колумнистлар, ақш, исроил, иордания, эрон, бмт
колумнистлар, ақш, исроил, иордания, эрон, бмт
Қонли уруш ёқасида: АҚШ Яқин Шарқда “экканини ўрмоқда”
The Guardian нашрининг ёзишича, Эрон воситачилар орқали АҚШга агар Вашингтон мамлакат ҳудудига ҳужум қилишга қарор қилса, Американинг Яқин Шарқдаги базаларига жавоб қайтариши ҳақидаги хабарни етказди.
Теҳроннинг БМТдаги доимий вакили Амир Саид Иравоний бу хабарни расман рад этди — улар Америка базасига ҳужумдан кейин икки давлат ўртасида алоқалар бўлмаганини айтишди. Тўғри, кейинчалик у Эронга қилинган ҳар қандай ҳужум жазосиз қолмаслигини қўшимча қилди. Бу эса Оқ уйда тинчгина нафас олишлари учун аниқ рад этиш эмас. Қандай қилиб Вашингтон уни кейинги можародан ажратиб турадиган жуда нозик чизиққа тушиб қолди?
Расмий сабаб Яқин Шарқдаги Америка базасига ҳужум бўлиб, уч америкалик аскарнинг ўлимига сабаб бўлган. Бундай ҳужумлар минтақада одатий ҳолга айланган — сўнгги ойларда бир ярим юзга яқин шунга ўхшаш ҳолатлар қайд этилган, юздан ортиқ америкалик жароҳатланган.
Бироқ ўтган якшанбага қадар қурбонлар бўлмаган. Аммо қон тўкилганидан сўнг, Вашингтондаги кўплаб сиёсатчилар қасос олишни талаб қилишди — қарама-қаршиликлардан тортиб то тўлиқ миқёсли босқингача.
Оқ уйда эса иккиланиб, матбуот котиби Карине Жан-Перни жавоб беришга мажбур қилишди, у "маъмуриятимиз учун курашганларнинг оилаларига ҳамдардлик" руҳида ниманидир тушунтиришга муваффақ бўлди, бу эса яна бир жанжални келтириб чиқарди.
Кейин яна бир ажойиб сўз устаси Жозеф Байденнинг ўзи узр айтишга мажбур бўлди. АҚШ президенти барча "лочинлар"га уларнинг интилишлари беҳуда эканлигини очиқчасига ишора қилди. “Бизга Яқин Шарқда кенг кўламли уруш керак деб, ўйламайман. Бу мен излаётган нарса эмас." Лекин у ҳужумчилар билан тенглашишга ваъда берди.
Чекловнинг сабаблари тушунарли. Биринчидан, АҚШнинг қайси базаси ҳужумга учрагани ҳақидаги саволлар ҳали ҳам очиқ қолмоқда: Вашингтоннинг таъкидлашича, Иорданияда жойлашган "22-минора" ҳақида гап кетмоқда, Иорданиянинг ўзида эса ҳужум жуда яқин, аммо Сурия ҳудудида жойлашган Ал-Танф базасига тушганини даъво қилишмоқда.
Ва бу ерда, албатта, асосий фарқ бор: Иорданияда Америка объектлари икки томонлама шартнома доирасида жойлашган, шунинг учун халқаро ҳуқуқ нуқтаи назаридан Қўшма Штатлар ўзини ҳимоя қилиш ҳуқуқига эга.
Америкаликлар Сурияда ўз хоҳишларига кўра бўлиб турибди, шунинг учун ҳар қандай томондан ҳужумларни (Теҳрон содир бўлган воқеага алоқадор эмаслигини даъво қилмоқда) тажовуз сифатида кўрсатиш муаммоли. Ва бу айсбергнинг фақат учи. Вашингтон Эрон билан урушга тайёр эмаслигини тан олишдан қўрқади.
Сунгги 80 йил ичида АҚШга бундай даражадаги тўғридан-тўғри ҳарбий рақиб бўлган: санкциялар остида бўлган, 45 йил давомида энг илғор соҳаларда (масалан, УУАлар ва гипертовушлар) ўз қуролларини ишлаб чиқаришни ривожлантиришга муваффақ бўлган 90 миллионлик мамлакат бутун минтақада ривожланган прокси-тармоқни ва кучли армияни ривожлантирди — бу ҳақиқатан ҳам эҳтиёт бўлиш керак бўлган рақиб.
На Афғонистон, на Ироқ ҳам бундай салоҳияга эга эди, аммо бу мамлакатларда ҳам ишлар АҚШ учун Оқ уй режалаштирганидек қизғин бўлмади. Яқин Шарқдаги умумий вазият америкаликларга қўшимча муаммоларни қўшади: ҳарбий нишонларга деярли ҳар куни қилинган ҳужумлардан ташқари, Қизил денгиздаги савдо кемалари ва ҳарбий кемалар ҳам хавф остида - бу сафар Яман ҳусийлари.
“Ансар Алла” Яманни ўққа тутиш давом этаётганига қарамай, Ғазо секторидаги урушни тўхтатишни талаб қилишда давом этмоқда. Айнан шу Яманни ўққа тутаётган АҚШ ҳам Ғазо секторидаги урушни тўхтатишни талаб қилиб, Исроил Бош вазири Нетаняхуга босим ўтказишга уринаётгани аҳамиятлидир. Ва у, ўз навбатида, "Темир қиличлар" операцияси ғалабага қадар амалга оширилишини эълон қилишда давом этмоқда.
Шу ўринда шуни таъкидлаш керакки, Нетаняху Марказий разведка бошқармаси бошлиғи Уилям Бернс Парижда Исроил, Миср ва Қатар вакиллари билан музокаралар ўтказганидан сўнг деярли дарҳол шунга ўхшаш риторика қилди, шундан сўнг ОАВ Тел-Авив ва ҲАМАС ўртасида сулҳ бўлиши мумкинлиги ҳақида хабарлар бера бошлади.
Нетаняху Вашингтонга ўзининг намойишкорона "фи"сини кўрсатганидан сўнг, Американинг Foreign Affairs журналида Бернснинг мақоласи пайдо бўлди, унда бошқа нарсалар қаторида Исроил ва минтақа хавфсизлигининг калити Эрон билан муносабатлар эканлиги таъкидланади.
Тел-Авивга нисбатан шаффофроқ ишора қилиш қийин. Эътиборлиси, Эронда, афтидан, бу мақолага ҳам эътибор берилган. Америка базаларига ҳужум уюштирган энг фаол эронпараст гуруҳлардан бири Катаиб Ҳизбуллоҳ вақтинчалик танаффус олаётганини айтди.
Энди гап Вашингтонда қолади, у бир томондан Америка аскарларининг қотиллари ҳисобдан қочиб қутулолмаслигини Қўшма Штатларнинг ўзида кўрсатиши шарт. Бошқа томондан эса — унинг учун чидаб бўлмас юк бўлиб қолиши мумкин бўлган урушни қўзғатмаслик.
