Ис гази: одамлар нима учун ўлмоқда ва фожианинг олдини олиш учун нима қилинмоқда?
10:06 06.12.2023 (янгиланди: 11:47 06.12.2023)
© Sputnik / ANDREW ABRAMOV
Oбуна бўлиш
Эксклюзив
Синоптиклар Ўзбекистонда яқин кунларда биринчи қишки совуқ кириб келишини эълон қилишди.
ТОШКЕНТ, 6 дек — Sputnik. Республикадаги аксарият уйларда иссиқликнинг асосий манбаи газли қозонларнинг турли хил версиялари бўлиб, уларнинг тўғри ишлаши одамларнинг ҳаётига боғлиқ.
Ўзбекистонда ҳар йили куз-қиш ва эрта баҳорда ис газидан заҳарланиш ҳолатлари кўпаяди. Уларнинг баъзиларида бутун оилалар ҳалок бўлади. Sputnik Ўзбекистон мухбири бундай фожиаларнинг асосий сабаби нимада эканлиги ва қурбонлар учун ким жавобгар бўлишини ўрганиб чиқди.
Олий Мажлис Сенатининг мудофаа ва хавфсизлик масалалари қўмитасининг маърузасига кўра, тегишли хизматлар республика аҳолисининг ис гази билан заҳарланиши ҳолатларининг олдини олиш, табиий ва суюлтирилган газ, қаттиқ ёқилғи ёки нефть маҳсулотларидан фойдаланишда хавфсизлик қоидаларига риоя этилишини таъминлаш бўйича белгиланган тартибда мунтазам равишда муайян ишларни амалга оширишади.
Шу билан бирга, ҳар йили совуқ об-ҳавонинг бошланиши билан янгиликлар ленталарида ёнғин туфайли ўлим ҳолатлари ҳақида хабарлар тез-тез эълон қилинади.
“2020-2022 йилларда ва 2023 йилнинг 9 ойи давомида ис газидан заҳарланиш билан боғлиқ 245 та бахтсиз ҳодиса натижасида 200 киши тан жароҳати олган ва 421 киши ҳалок бўлган ва бундай фожиалар йилдан-йилга кўпайиб бормоқда”, — дейилади парламент юқори палатаси хабарида.
Сенаторлар бундай ҳолатларга соҳада қатор тизимли муаммо ва камчиликларнинг мавжудлиги сабаб бўлаётганини алоҳида таъкидлашди. Хусусан, якка тартибдаги уй-жойлар, кўп қаватли уйларда ўрнатилган газда ва қаттиқ ёқилғи ёки нефть маҳсулотларида ишловчи аксарият қурилмаларнинг дудбурон ва шамоллатиш каналлари соз ҳолатда эмас. Улар сифатли тозаланмаган ва белгиланган муддатларда техник кўрикдан ўтказилмаган. Шунингдек, янги қурилган кўп қаватли уйлардаги дудбурон ва шамоллатиш каналлари амалдаги қурилиш меъёрларига зид равишда ўрнатилмоқда.
Мутахассисларнинг фикрича, исрофгарчилик сабабларини ўрганиш натижалари аксарият ҳолларда фуқароларнинг турар-жой биноларидаги иситиш тизимларини тўғри ишлатиш масалаларига бепарволиги, масъулиятсизлиги ва билимсизлигидан далолат беради.
Уй қурилиши газ плиталари ва иситиш учун мўлжалланмаган ностандарт қурилмалардан фойдаланиш ва печ дизайнини рухсатсиз ўзгартириш ҳолатлари тез-тез учраб туради. Бу кўп қаватли биноларга ҳам, хусусий уй-жой секторига ҳам тегишли. Амалиёт шуни кўрсатадики, баъзи одамлар уйда иссиқликни сақлашга ҳаракат қилиб, деразаларга муҳрланган профилларни ўрнатадилар ва хонани вентиляция қилишмайди.
Бошқалар деразаларни плёнка билан қоплайди, бошқалари дудбуронларда қуш тўсиқларини ва шунга ўхшаш нарсаларни жойлаштиради. Буларнинг барчаси ҳавонинг уйга киришини ва унинг айланишини чеклайди.
“1 кубометр газни ёқиш учун 10 куб метр ҳаво керак бўлади. Шамоллатилмаган хонадаги ҳаво тугагач, газ тўлиқ ёнмайди ва одамлар учун ҳалокатли бўлган ис гази ажралиб чиқа бошлайди ва тўпланади. Кўпинча одамлар қозон ёки печ жойлашган хонада ухлашади ва бу қатъиян ман этилади. Ва шунга қарамай, одамлар газдан умуман қўрқмайдилар ва негадир улар заҳарланмасликларига ва улар билан ҳеч қачон бундай нарса бўлмаслигига ишончлари комил. Лекин бу нотўғри ишонч!”, деб тушунтирди “Ҳудудгазтаъминот” АЖ хавфсизлик бўлими бошлиғи.
Республика бўйлаб “Ҳудудгазтаъминот” АЖ ва унинг таркибий бўлинмалари томонидан маҳаллаларда профилактика тадбирлари, аҳоли билан учрашувлар ўтказилмоқда. Шунингдек, мутахассислар турар-жой бинолари, ижтимоий объектлар, бозорлар, қурилиш ишлари олиб борилаётган ҳудудларни кўздан кечирмоқда.
Ваҳоланки, давлат томонидан қандай чоралар кўрилмасин, статистик маълумотлар шуни кўрсатадики, мастлик ҳолатларининг олдини олишда инсон омили ҳал қилувчи рол ўйнайди. Шу боис мутахассислар аҳолини газ ускунасидан фойдаланишда асосий хавфсизлик қоидаларини унутмасликка чақирмоқда.
