https://sputniknews.uz/20230921/yod-tanqisligi-bolalar-xavf-shifokor-39181338.html

Нима учун йод танқислиги болалар учун хавфли — шифокор жавоби

Нима учун йод танқислиги болалар учун хавфли — шифокор жавоби

Sputnik Ўзбекистон

Ўзбекистон мактаблари ва боғчаларида чоршанба йод куни бўлди. Ушбу муҳим микроэлемент 3 ёшдан 15 ёшгача бўлган болаларга бепул берилди.

2023-09-21T18:10+0500

2023-09-21T18:10+0500

2023-09-22T10:02+0500

жамият

болалар

шифокор

дори

https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/09/04/38547056_0:160:3072:1888_1920x0_80_0_0_8324a99c54dbf79e141edfe56d2e4ce1.jpg

Ўзбекистон географик жойлашувига кўра (денгиздан узоқда) йод етишмайдиган минтақа ҳисобланади. “Ёрқин миллат” йодлаш дастурига кўра, йоднинг кунлик минимал дозасини (100 мкг) олиш учун республиканинг кичик аҳолиси кунига 3,6 кг хурмо, 2,1 кг ёнғоқ ёки 6,3 кг олма истеъмол қилиши керак. Бу ҳақиқатда қандай кўринишини тасаввур қилиш қийин. Шунинг учун мутахассислар, айниқса, болалар, ўсмирлар, ҳомиладор ва эмизикли аёллар учун йод қўшимчаларини доимий равишда қабул қилиш кераклигини таъкидлайдилар.Йодни қанчалик тез-тез, қайси дозада ва куннинг қайси вақтида қабул қилиш керак ? У кимларга мумкин эмас ва унинг ҳаддан ташқари дозаси қандай хавф туғдиради? Sputnik мухбири бу ва бошқа саволларга Республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази болалар эндокринологияси бўлими мудири Мухлиса Шариксиевадан жавоб олди.— Инсонда йод етишмаслигини қандай билиб олиш мумкин?— Элементнинг ўткир танқислиги билан қалқонсимон без ўз вазифаларини бажаришни тўхтатади. Натижада, йод танқислиги касалликларининг бутун мажмуаси пайдо бўлади. Катталарда бу қалқонсимон безнинг кенгайиши (бўқоқ) ва унинг функцияларининг пасайиши, бепарволик, хотира бузилиши ва иш қобилиятининг пасайиши билан намоён бўлади. Бундан ташқари, ич қотиши ва тери қуриши мумкин. Аёлларда йод етишмаслиги ҳомиладорлик ёки бепуштлик, ҳайз даврининг бузилишига олиб келиши мумкин.— Организмда бу микроэлементнинг ҳаддан ташқари дозаси борлигини қандай билиш мумкин?— Агар одам узоқ вақт давомида катта миқдорда йод қабул қилса, қалқонсимон без ортиқча миқдорда гормонлар ишлаб чиқара бошлайди. Бу гипертироидизмга олиб келиши мумкин. Унинг белгилари - асабийлашиш, ташвиш ва терлашнинг кучайиши, тез юрак уриши ва вазн йўқотишдир.— Организмда йод етишмаслиги/ортиқчалигини аниқлаш учун қандай таҳлилларни ўтказиш керак?— Мен эндокринолог билан мажбурий консултацияни тавсия қиламан. Ва фақат текширувдан сўнг ва шифокор томонидан белгиланган қалқонсимон гормонлар даражасини текширинг. Бу уларнинг ортиқча ёки етишмаслигини аниқлашнинг ягона йўли.— Йод танқислиги болаларга қандай таъсир қилади - асосий белгилар?— Ҳомиладор ва эмизикли оналар йод танқислигидан бошқаларга қараганда кўпроқ азият чекиши мумкин. 16 ҳафтагача бўлган ҳомилада қалқонсимон без йўқ. Ва эмбрион ҳаётнинг биринчи кунлариданоқ онанинг қалқонсимон гормонини истеъмол қилади. Ҳомиладор аёлда ушбу гормоннинг етишмаслиги, биринчи навбатда, асаб тизимининг шаклланишига ва боланинг кейинги ақлий ривожланишига таъсир қилади. Келажакда йод етишмаслиги унинг мактабдаги фаолиятига таъсир қилиши мумкин.Йод танқислигининг енгил даражасида ҳам боланинг IQ даражаси 10-15 балл паст бўлади.Ўсмирларда йод танқислиги жисмоний ривожланишнинг кечикиши (хусусан, паст бўй), мактаб материалини ўзлаштиришдаги қийинчиликлар ва сурункали касалликларга мойиллиги билан намоён бўлади. Қизларда унинг етишмовчилиги ҳайз даврининг мунтазамлигига таъсир қилади.— Йодни мустақил қабул қилиш мумкинми?— Таркибида йод бўлган препаратлар шифокор рецептисиз сотилади ва Ўзбекистоннинг барча аҳолисига тавсия этилади. Танадаги йодни тўлдириш учун денгиз маҳсулотлари, масалан, денгиз ўтларини истеъмол қилиш ва туз ғорларига бориш керак деган фикр бор.Аммо маълумки, денгиз маҳсулотлари бўлган ҳудудларда ҳам озгина йод танқислиги мавжуд. Йодни таблеткалар шаклида истеъмол қилиш янада самаралидир, бу биз қабул қиладиган қатъий дозани кўрсатади, деб ўйлайман. Аммо ҳеч қандай ҳолатда йод дозасини ўзингиз оширмаслигингиз керак, бу жиддий оқибатларга олиб келади.— Кунига қанча йод керак ва керакли дозани қандай аниқлаш мумкин?— Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти тавсияларига кўра, бир ёшгача бўлган болалар учун 90 мкг, 2 ёшдан 6 ёшгача бўлган болалар учун 110-130 мкг, 7 ёшдан 12 ёшгача бўлган болалар учун 130-150 мкг, ўсмирлар ва катталар учун - 150-200 мкг, ҳомиладор ва эмизикли аёллар - 250-300 мкг.Бундай ҳолда, йод ҳаёт давомида олиниши керак. Ҳатто кекса одамларда Альцгеймер касаллиги олдини олиш учун.— Йодга аллергия бўлиши мумкинми ва унинг асосий белгилари қандай?— Йодга аллергия жуда кам учрайди. Аллергия реакцияси оғизда металл таъми, шиллиқ қаватларнинг шишиши ва яллиғланиши (йод билан боғлиқ ринит, конъюнктивит, бронхит), йод билан қўзғатадиган иситма, ёддан келиб чиққан угри билан намоён бўлади; баъзи ҳолларда - Квинке шиши, эксфолиатив дерматит.— Препаратни қанча вақт ичиш керак?— Поскольку мы живем в регионе с дефицитом йода, то нужно принимать препарат йода постоянно в следующих дозировках — 500 мкг для детей до 6 лет и 1000 мкг для подростков и взрослых один раз в неделю. При этом я рекомендую 1-2 раза в год проходит профилактические осмотры у эндокринолога или семейного врача.Биз йод танқислиги бўлган минтақада яшаётганимиз сабабли, йод қўшимчаларини доимий равишда қуйидаги дозаларда қабул қилишимиз керак: 6 ёшгача бўлган болалар учун 500 мкг ва ўсмирлар ва катталар учун ҳафтада бир марта 1000 мкг. Шу билан бирга, йилига 1-2 марта эндокринолог ёки оилавий шифокор томонидан профилактик кўрикдан ўтишни тавсия қиламан.

2023

Янгиликлар

uz_UZ

ўзбекистон мактаб боғча йод республика ихтисослаштирилган эндокринология илмий-амалий тиббиёт маркази мухлиса шариксиева йод етишмасли