https://sputniknews.uz/20230804/oyin-tugadi-aqshdan-eng-qimmatli-boyligini-olib-qoyishdi-37608419.html
Ўйин тугади: АҚШдан энг қимматли бойлигини олиб қўйишди
Ўйин тугади: АҚШдан энг қимматли бойлигини олиб қўйишди
Sputnik Ўзбекистон
Катта қарз юки ва қарз миқдорининг чексиз ўсиши, бюджет тақчиллигининг ошиши ва рецессия эҳтимоли оқибатида АҚШ кредит рейтинги илк бор пасайтирилди.
2023-08-04T22:25+0500
2023-08-04T22:25+0500
2023-08-04T22:25+0500
ақш
ташқи қарз
қарз
давлат қарзи
молия вазирлиги
жо байден
инвестиция
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e7/08/04/37594722_0:199:3072:1927_1920x0_80_0_0_5ed0d3a19803e78bba9ee1e2c44b1a54.jpg
ТОШКЕНТ, 4 авг — Sputnik. Дунёнинг энг йирик иқтисодиётига ўн йиллар давомида энг юқори кредит рейтинги (ААА) берилиб келинган эди. Аммо чексиз қарз муаммолари ва ўсиб бораётган бюджет тақчиллигини эътиборсиз қолдириш қийин. “Fitch” халқаро агентлиги сўнгги 30 йил ичида биринчи марта АҚШнинг тўлов қобилиятини пасайтирди. Оқ уй бундан ҳайратда.Тийинмас иштаҳаАҚШнинг хорижий валютадаги узоқ муддатли эмитент дефолт рейтинги ААА дан АА+ га туширилди. Бу ҳолат 1994 йилдан бери содир бўлмаган эди.Суверен кредит рейтинги давлатнинг ўз молиявий мажбуриятларини ўз вақтида ва тўлиқ бажаришга тайёрлигини баҳолаш воситасидир. Аслида эса дефолт эҳтимолини англатади.ААА алоҳида тўлов қобилиятини ва қарз бўйича дефолтнинг минимал рискини англатади. “Fitch” уни ҳар йили АҚШга тайинлаган. Ҳозирги қарор вазият ёмонлашганини тан олишдир. Ҳозирча аҳамиятсиз даражада бўлса ҳам.“Рейтингнинг пасайиши келгуси уч йил ичида фискал ҳолатнинг кутилаётган ёмонлашувини, умумий давлат секторининг юқори ва ўсиб бораётган қарз юкини ҳамда сўнгги икки йил ичида АА ва ААА рейтингига эга бўлган давлатларга нисбатан давлат молиясини бошқариш сифатининг ёмонлашувини акс эттиради”, — деди “Fitch”.АҚШ молия вазирлиги ҳайрон бўлди, “Fitch” қарорини асоссиз ва аҳамиятсиз деб атади. Оқ уй ғазабланди ва улар агентлик билан мутлақо рози эмасликларини билдирдилар, чунки улар баёнотда “эскирган маълумотлардан” фойдаланганлар деган фикрга келдилар.Фақат рақамларАммо рақамлар ҳақиқатни кўрсатиб турибди. Июнь ойида, узоқ давом этган курашдан сўнг, Конгресс қарз олишни давом эттириш учун қарз чегарасини ЯИМнинг 120 фоизигача кўтарди. 2024 йилда Халқаро валюта фонди прогнозига кўра, 125, 2025 йилда - 129, 2028 йилда - 136 бўлади.Иккинчи чоракда бюджет тақчиллиги ЯИМнинг 8,4 фоизига яқинлашди. Байден маъмурияти саккиз ҳафта ичида давлат қарзини 1,8 триллион долларга оширди.АҚШ камомадни қоплаш учун кўпроқ қарз олиш илинжида ва қарзга хизмат кўрсатиш харажатлари аллақачон 970 миллиард долларга этган (ЯИМ нинг 3,6 фоизи).Ялпи ички маҳсулотнинг 120 фоизини таққосланадиган рейтингга эга мамлакатлар учун ўртача кўрсаткичдан 2,5 баравар кўп қарз иқтисодиётнинг заифлигини сезиларли даражада оширади, дея қўшимча қилади таҳлилчи.Буларнинг барчаси 2023 йилнинг тўртинчи чорагида бошланиши прогноз қилинаётган иқтисодиётдаги “енгил рецессия” кутилаётган бир пайтда содир бўлди.Узоқ кутишди“Fitch” нинг қарори анча олдин тайёрланаётган эди. Афтидан, сўнгги туртки давлат қарзининг чегараси ҳақидаги сиёсий мунозаралар бўлди.Қарз олиш лимитини ошириш ёки музлатиш бўйича келишувга эришилмагани АҚШнинг мажбуриятларни ўз вақтида бажаришга тайёрлигини шубҳа остига қўяди, деб таъкидлайди “Capital Lab”.“Альфа-Форекс” бош директори Гузел Протсенконинг сўзларига кўра, агентлик АҚШ фонд бозори ва долларга зарба берилишидан қўрқиб, рейтингни пасайтиришни атайлаб кечиктирган.Қандай бўлмасин, Америка муаммолари узоқ вақтдан бери халқаро агентликларнинг нишони остида. 2011 йилда “S&P” АҚШнинг узоқ муддатли кредит рейтингини пасайтирган. “Moody’s” энг юқори рейтингни сақлаб қолмоқда, аммо прогноз ўн йилдан бери салбий ҳолатда.Хавфлар ортдиАҚШ фонд бозори “Fitch” нинг қарорига пасайиш билан муносабат билдирди, кейин эса жаҳон фонд ва товар бозорлари пасайди. Умуман олганда, биржа ва бозорлар деярли тинч муносабат билдирилди. Россияда ҳам.“Доллар “хавфсиз бошпана” мақомини сақлаб қолмоқда, АҚШнинг кредит рейтинги ва дунёдаги энг йирик иқтисодиётдаги ставкалари бутун дунё бўйлаб инвесторлар учун асосий йўналиш бўлиб хизмат қилишда давом этмоқда”, — дея тушунтиради Евгений Шатов.Бошқа томондан, бу институционал инвесторлар учун жуда салбий белгидир. Энди АҚШ суверен қарзига инвестициялар киритиш мутлақ хатарсиз деб ҳисобланмайди.
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Наталья Дембинская
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/692/07/6920716_0:0:447:447_100x100_80_0_0_c571703c7abdb9788a3909f379a8c46f.png
Наталья Дембинская
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/692/07/6920716_0:0:447:447_100x100_80_0_0_c571703c7abdb9788a3909f379a8c46f.png
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Наталья Дембинская
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/692/07/6920716_0:0:447:447_100x100_80_0_0_c571703c7abdb9788a3909f379a8c46f.png
қарз юки бюджет тақчиллиги рецессия ақш кредит рейтинги пасайтирилди
қарз юки бюджет тақчиллиги рецессия ақш кредит рейтинги пасайтирилди
Ўйин тугади: АҚШдан энг қимматли бойлигини олиб қўйишди
Катта қарз юки ва қарз миқдорининг чексиз ўсиши, бюджет тақчиллигининг ошиши ва рецессия эҳтимоли оқибатида АҚШ кредит рейтинги илк бор пасайтирилди.
ТОШКЕНТ, 4 авг — Sputnik. Дунёнинг энг йирик иқтисодиётига ўн йиллар давомида энг юқори кредит рейтинги (ААА) берилиб келинган эди. Аммо чексиз қарз муаммолари ва ўсиб бораётган бюджет тақчиллигини эътиборсиз қолдириш қийин. “Fitch” халқаро агентлиги сўнгги 30 йил ичида биринчи марта АҚШнинг тўлов қобилиятини пасайтирди. Оқ уй бундан ҳайратда.
АҚШнинг хорижий валютадаги узоқ муддатли эмитент дефолт рейтинги ААА дан АА+ га туширилди. Бу ҳолат 1994 йилдан бери содир бўлмаган эди.
Суверен кредит рейтинги давлатнинг ўз молиявий мажбуриятларини ўз вақтида ва тўлиқ бажаришга тайёрлигини баҳолаш воситасидир. Аслида эса дефолт эҳтимолини англатади.
ААА алоҳида тўлов қобилиятини ва қарз бўйича дефолтнинг минимал рискини англатади. “Fitch” уни ҳар йили АҚШга тайинлаган. Ҳозирги қарор вазият ёмонлашганини тан олишдир. Ҳозирча аҳамиятсиз даражада бўлса ҳам.
Агентлик бунинг асосий сабабларни кўрсатди: катта қарз юки ва мумкин бўлган қарз олиш чегарасининг чексиз ўсиши, бюджет тақчиллигининг кўпайиши, рецессия эҳтимоли. Бу омиллар, жумладан, давлатнинг тўлов қобилияти ва бюджет назоратига “ишончни сусайтиради”, дейди таҳлилчилар.
“Рейтингнинг пасайиши келгуси уч йил ичида фискал ҳолатнинг кутилаётган ёмонлашувини, умумий давлат секторининг юқори ва ўсиб бораётган қарз юкини ҳамда сўнгги икки йил ичида АА ва ААА рейтингига эга бўлган давлатларга нисбатан давлат молиясини бошқариш сифатининг ёмонлашувини акс эттиради”, — деди “Fitch”.
АҚШ молия вазирлиги ҳайрон бўлди, “Fitch” қарорини асоссиз ва аҳамиятсиз деб атади. Оқ уй ғазабланди ва улар агентлик билан мутлақо рози эмасликларини билдирдилар, чунки улар баёнотда “эскирган маълумотлардан” фойдаланганлар деган фикрга келдилар.
Аммо рақамлар ҳақиқатни кўрсатиб турибди. Июнь ойида, узоқ давом этган курашдан сўнг, Конгресс қарз олишни давом эттириш учун қарз чегарасини ЯИМнинг 120 фоизигача кўтарди. 2024 йилда Халқаро валюта фонди прогнозига кўра, 125, 2025 йилда - 129, 2028 йилда - 136 бўлади.
Иккинчи чоракда бюджет тақчиллиги ЯИМнинг 8,4 фоизига яқинлашди. Байден маъмурияти саккиз ҳафта ичида давлат қарзини 1,8 триллион долларга оширди.
АҚШ камомадни қоплаш учун кўпроқ қарз олиш илинжида ва қарзга хизмат кўрсатиш харажатлари аллақачон 970 миллиард долларга этган (ЯИМ нинг 3,6 фоизи).
“Облигациялар бўйича фоизларни тўлаш учун бир триллионга яқин маблағ сарфланади. Тез орада мамлакатда йиғилган солиқларнинг деярли ярми бунга йўналтирилади. 2024 йилда қарзга хизмат кўрсатиш бюджет даромадларининг 15 фоизини эгаллайди”, — дейди “Capital Lab” ҳамкори Евгений Шатов.
Ялпи ички маҳсулотнинг 120 фоизини таққосланадиган рейтингга эга мамлакатлар учун ўртача кўрсаткичдан 2,5 баравар кўп қарз иқтисодиётнинг заифлигини сезиларли даражада оширади, дея қўшимча қилади таҳлилчи.
Буларнинг барчаси 2023 йилнинг тўртинчи чорагида бошланиши прогноз қилинаётган иқтисодиётдаги “енгил рецессия” кутилаётган бир пайтда содир бўлди.
“Fitch” нинг қарори анча олдин тайёрланаётган эди. Афтидан, сўнгги туртки давлат қарзининг чегараси ҳақидаги сиёсий мунозаралар бўлди.
Қарз олиш лимитини ошириш ёки музлатиш бўйича келишувга эришилмагани АҚШнинг мажбуриятларни ўз вақтида бажаришга тайёрлигини шубҳа остига қўяди, деб таъкидлайди “Capital Lab”.
“Муаммони ҳал қилиш учун бюджет харажатларини, айниқса, ижтимоий дастурларга маблағларни қисқартириш, бойлар ва корпорациялар учун солиқларни ошириш, солиқ тушумларини ошириш учун иқтисодий ўсишни рағбатлантириш керак бўлади. Фискал консолидация бўйича чора-тадбирлар мажмуини босқичма-босқич барқарорлаштириш ва шу йўсинда қарзни камайтириш мумкин. Фақат ҳеч ким буни қилмайди”, — дейди Владислав Антонов, “BitRiver” молиявий таҳлилчиси.
“Альфа-Форекс” бош директори Гузел Протсенконинг сўзларига кўра, агентлик АҚШ фонд бозори ва долларга зарба берилишидан қўрқиб, рейтингни пасайтиришни атайлаб кечиктирган.
Қандай бўлмасин, Америка муаммолари узоқ вақтдан бери халқаро агентликларнинг нишони остида. 2011 йилда “S&P” АҚШнинг узоқ муддатли кредит рейтингини пасайтирган. “Moody’s” энг юқори рейтингни сақлаб қолмоқда, аммо прогноз ўн йилдан бери салбий ҳолатда.
АҚШ фонд бозори “Fitch” нинг қарорига пасайиш билан муносабат билдирди, кейин эса жаҳон фонд ва товар бозорлари пасайди. Умуман олганда, биржа ва бозорлар деярли тинч муносабат билдирилди. Россияда ҳам.
“Доллар “хавфсиз бошпана” мақомини сақлаб қолмоқда, АҚШнинг кредит рейтинги ва дунёдаги энг йирик иқтисодиётдаги ставкалари бутун дунё бўйлаб инвесторлар учун асосий йўналиш бўлиб хизмат қилишда давом этмоқда”, — дея тушунтиради Евгений Шатов.
Бошқа томондан, бу институционал инвесторлар учун жуда салбий белгидир. Энди АҚШ суверен қарзига инвестициялар киритиш мутлақ хатарсиз деб ҳисобланмайди.
