Россия рақамли рублни ишга туширмоқда: бу нимани англатади
22:19 27.03.2023 (янгиланди: 18:44 05.04.2023)
© Depositphotos.com / Aleksandrasova
Oбуна бўлиш
Рақамли рубль — бу ўғирлаш, йўқотиш, қалбакилаштириш имкони бўлмаган тўлов воситаси бўлади. У фақат Марказий банкда сақланади ва банк ҳар бир рублнинг ҳаракатини кузатиб бориш имконига эга.
ТОШКЕНТ, 27 мар — Sputnik. Апрель ойида Россия миллий валютасининг учинчи шакли — рақамли рубль ҳақида қонун қабул қилинади. Тажриба лойиҳасида 13 та банк иштирок этади. Барча операциялар Марказий банк орқали амалга оширилади. РИА Новости мухбири янги тўлов воситаси қандай ишлаши тафсилотларини аниқлади.
Учинчи шакл
Рақамли рубль платформасининг прототипи 2021 йил декабрида тайёр эди. Ҳақиқий мижозларда синаб кўриш — синов дастурнинг асосий босқичидир.
Гап ноёб электрон код (токен) ҳақида кетмоқда. Тажриба даврида йирик банклар ва компаниялар ундан фойдаланади. Масалан, ВТБ банки ўз ходимлари орасида операцияларни синаб кўради. Келажакда барча банклар қўшилади, электрон ҳамёндан фойдаланиш истагини билдирган ҳар ким (сўров бўйича) уни олиши мумкин бўлади.
“Бу ҳеч кимга бўйсунмайдиган криптовалюта эмас. Рақамли рубль фақат Марказий банк томонидан чиқарилади. Бундан ташқари, у олтин-валюта захиралари билан таъминланган. Умуман олганда, бу ҳали ҳам ўша рубль, гарчи янги шаклда бўлса ҳам, - дейди молиявий таҳлилчи, трейдер Артём Звездин.
Нима учун керак
Иқтисодиётда рақамлаштириш давом этмоқда. Бундан ташқари, Ғарбнинг санкциялари ва доимий босими остида Марказий банк ички тўлов маҳсулотларини ишлаб чиқиш орқали банк тизимини мослаштиришга мажбур.
Лойиҳа кенгайиб борар экан, дўст давлатлар билан чегарадош ҳисоб-китобларни амалга ошириш имконияти очилади.
"Бу ўзаро савдони соддалаштиради. Масалан, Ҳиндистон қонунчилигига кўра, мамлакатдан рупия олиб чиқиш тақиқланган. Рақамли валюта бўлса — ҳеч қандай муаммо бўлмайди. Рақамли валюталар Россия ва бошқа ривожланаётган мамлакатларга доллардан воз кечишга ёрдам беради", - дейди Freedom Finance Global етакчи мутахассиси Наталья Милчакова.
Август ойида БРИКС саммитида ташкилотнинг ягона валютаси масаласи муҳокама қилинади. "Рақамли рубль бунда ҳам қўл келади. Катта эҳтимоллик билан улар БРИКС аъзолари орасида рақамли валюта алмашиш имкония яратилади", - дейди BitRiver молиявий таҳлилчиси Владислав Антонов.
Мутахассисларнинг таъкидлашича, бу рубль курсига ҳеч қандай таъсир кўрсатмайди. Бироқ, у потенциал равишда талабни қўллаб-қувватлайди ва умуман рус валютасини оммалаштиради, чунки у инвестиция воситаларидан фойдаланиш учун янги кириш нуқтаси бўлиб хизмат қилади.
Марказий банк назорати остида
Рақамли рубль нақдсиз ва нақд пулга тенглаштирилганлиги сабабли, ундаги тўловлар бошқалардан фарқ қилмайди - хоҳ карта орқали ёки онлайн.
Аммо рақамли рублдан фойдаланиш учун Интернет талаб қилинмайди ва транзакцияларнинг юқори хавфсизлиги биринчи ўринга чиқади: анъанавий банк ўтказмасидан фарқли ўлароқ, рақамли валюта турли банкларда эмас, балки фақат Марказий банкнинг ўзида сақланади.
"Бу сизнинг маблағларингизни суғурта қилади, регулятор шубҳали операцияларни дарҳол блоклайди", деб тушунтиради Милчакова.
Яна бир ҳимоя хусусияти — агар кредит ташкилоти банкрот бўлса ёки лицензия бекор қилинса, пулга ҳеч нарса бўлмайди. Марказий банк мижозлар учун рақамли ҳамённинг барча мажбуриятларни бажаради, - дея қўшимча қилади Антонов.
“Хавфсизлик асосий афзалликдир. Бундай рублни йўқотиш мумкин эмас: ҳамма нарса ноёб токен ёрдамида тикланади. Бундан ташқари, рақамли ҳамён нафақат операциялар тарихини, балки ҳар бир рубль билан ҳаракатларни ҳам ҳисобга олади.
Келажакда бу смарт алоқаларга тарқалади - бизнесда, кўчмас мулк бозорида ва катта тўловлар амалга ошириладиган ҳар қандай бошқа соҳаларда.
"Смарт алоқа, аслида, маълум шартлар остида ҳамёндан ҳамёнга пул жўнатиш буйруғи дегани. Масалан, фақат Росреестрда рўйхатдан ўтгандан сўнг. Бу транзакциялар хавфсизлигини оширади ва уларнинг сифати бутунлай бошқа даражага этади ", - дейди Звездин.
Фойдаланувчилар аввалгидек тўлайверади
Умуман олганда, рақамли рубль яна бир қулай тўлов воситасидир.
"Марказий банк нақд пулни камайтиради, бюджет маблағларининг сарфланиши устидан назорат кучайтирилади. Ҳеч қандай махсус ставкалар белгиланиши шарт эмас. Сотиб олиш қобилияти оддий пулники билан бир хил", - деб тушунтиради Антонов.
Охир-оқибат, рақамли рубль билан барча товарлар ва хизматлар учун тўлаш мумкин бўлади. Шу жумладан офлайн дўконларда - бунинг учун сиз ўзингизнинг токен ҳамёнингиздан смартфонингизга маълум миқдорни юклаб олиш кифоя.
"Бизнес учун бу бир хил сабабларга кўра қулайдир - хавфсизлик, йўқотишлардан ҳимоя қилиш. Интернетга уланиш йўқ, яъни онлайн кассалар ва уларга хизмат кўрсатиш харажатлари керак эмас ", - дея қўшимча қилади Милчакова.
Чакана савдо тармоқлари ҳам сотиб олишни тежайди. BitRiver таҳлилчиларининг фикрига кўра, дастурни амалга оширишнинг биринчи босқичида ҳам бу ўнлаб миллиардларни беради.
"Опора России" биринчи вице-президенти Павел Сигал коммунал тўловларни, солиқларни, онлайн буюртмаларни тўлаш ва рақамли валюта билан пул ўтказмаларини амалга ошириш қулайроқ эканлигини аниқлайди.
Албатта, амалга ошириш тез бўлмайди - бу бир йилдан кўпроқ вақтни олади. Ҳуқуқий базани ишлаб чиқиш учун вақт керак бўлади. Бундан ташқари, хакерлик ва фирибгарлик масалаларини ўрганиш керак. Бироқ, экспертларнинг таъкидлашича, рақамли рубль бунга тайёр: ноёб токенни сохталаштириш мумкин эмас.
