Афғонистондаги ер қимирлаши такрорланиши мумкинми — сейсмолог олим жавоби

Oбуна бўлиш
Афғонистондаги ер қимирлаши нима сабабдан содир бўлди? У яна такрорланиши мумкинми? У Туркиядаги ер қимирлашидан қандай фарқ қилади? Ушбу ва бошқа қизиқарли саволларга Россиянинг етакчи сейсмологларидан бири жавоб берди.
ТОШКЕНТ, 22 мар - Sputnik. Россия Ер қимирлашини прогноз қилиш назарияси ва математик геофизика институти бош мутахассиси сейсмолог Александр Иванович Горшков Sputnik мухбири билан суҳбатда бўлди.
Мутахассиснинг айтишига кўра, Афғонистон шимолида 21 март куни кечқурун содир бўлган ер қимирлаши магнитудаси 6,5 баллни ташкил қилган бўлса-да, унинг эпицентри жуда чуқур - 193 км чуқурликда жойлашган бўлган.
Сейсмолог мутахассислар хулосасига кўра, эпицентри катта чуқурликда жойлашган зилзилалар ер устидаги бино ва иншоотларга унчалик катта зарар етказмайди.
Афғонистон шимолида жойлашган Ҳиндукуш тоғли ҳудуди учун бундай ер қимирлашлари одатий ҳол, чунки бу ерда ер остида субдукция зонаси жойлашган. Субдукция зонаси - литосфера плиталари чегарасидаги жойлашган зона бўлиб, унинг чизиғи бўйлаб Ер литосфера плиталарининг баъзи бўлаклари бошқалари остида чўкади. Бундай ҳудудлар учун ер қимирлаши одатий ҳол.
Одатда бундай ер қимирлаши узоқ масофаларда ҳам сезилади, лекин ер устида катта бузилишларга олиб келмайди. Бу сафар ҳам унинг таъсири Тожикистон, Ўзбекистон, Покистон ва ҳатто Ҳиндистонда ҳам сезилди. Афғонистон ва Покистонда уй ва иншоотлар жиддий зарар кўрди, ҳатто қурбонлар ҳам бор, лекин буни у ердаги уйларнинг сейсмик мослаштирилмагани билан изоҳлаш мумкин.

Туркияда бўлган ер қимирлаши эса бутунлай бошқача характерга эга. Биринчидан, у тектоник плиталар ҳаракатланиши оқибатида содир бўлган. Иккинчидан, унинг эпицентри ер юзасига жуда яқин бўлган - 10 км чуқурликда. Шу сабабли ҳам Туркияда бино иншоотлар катта зарар кўрган, қурбонлар сони 50 мингдан ошган.

Горшковнинг айтишига кўра, Тошкент ҳам 1966 йилда содир бўлган ер қимирлашида катта зарар кўрганининг сабаби ҳам - зилзила эпицентри ер юзасига яқин жойлашиши ва ўша вақтда қурилган биноларнинг зилзилага мослаштирилмагани бўлган. Лекин 1966 йилдан кейин Тошкентда бу масалага жиддий киришилган, барча бинолар қурилишидан олдин сейсмик назоратдан ўтган, ер қимирлашини доимий кузатиб борувчи илмий институтлар ташкил қилинган.
Мутахассиснинг айтишига кўра, бутун дунё олимлари Ер шарида содир бўлаётган катта ва кичик ер қимирлашларини доимий равишда кузатиб келаётган бўлса-да, лекин зилзиларни прогнозлаш ҳозирча жуда мураккаб бўлиб қолмоқда.
Мутахассиснинг тўлиқ интервьюси билан видеолавҳамизда танишинг.
Янгиликлар лентаси
0