https://sputniknews.uz/20230314/bahorda-inson-tanasida-nimalar-sodir-boladi-32902438.html
Баҳорда инсон танасида нималар содир бўлади?
Баҳорда инсон танасида нималар содир бўлади?
Sputnik Ўзбекистон
Баҳорда табиат уйғонади, барча тирик мавжудотлар ўз танасида ўзгариш сеза бошлайди. Инсонлар ҳам кайфиятнинг ўзгариши, айрим касалликлар кучайиши ва витаминлар етишмаслигини ҳис қилиши мумкин.
2023-03-14T22:33+0500
2023-03-14T22:33+0500
2023-03-15T10:05+0500
бу қизиқ
витамин
баҳорги мавсум
соғлиқ
фойдали
фойдали маҳсулотлар
доктор маслаҳати
шифокорлар тавсияси
https://cdn1.img.sputniknews.uz/img/07e6/03/0f/23350708_0:116:3071:1843_1920x0_80_0_0_13905cb91de3b233fb563eb97d591efa.jpg
Кўпинча баҳорда одамлар ўзларини бошқача ҳис қила бошлайдилар: кўпчилик ўз танасида энергияга тўлишиш ва яхши кайфиятни қайд этади. Аммо баҳор аксинча таъсир қилиши ҳам мумкин: депрессия ва сурункали касалликларнинг кучайиши. Sputnik баҳор фасли инсон танасига қандай таъсир қилиши ҳақида.Яхши кайфиятБаҳор келиши билан кўп одамлар кўтаринки кайфият ва энергия тўлқинини сезадилар. Бунинг ортида қандай механизмлар борлиги ҳозирча номаълум, аммо кўплаб олимлар ишончли деб ҳисоблайдиган мелатонин назарияси мавжуд. Гипоталамусда жойлашган супрахиазматик ядро биологик соатни кузатиш учун жавобгардир. У тўр парда орқали куннинг узунлиги ҳақида маълумотни кузатиб боради ва уни мия марказида жойлашган шарсимон таначага узатади - бу кичик без миянинг марказида жойлашган бўлиб, у "уйқу гормони" мелатонин секрецияси учун жавобгардир. Мелатонин фақат зулматда ва хира ёруғликда ишлаб чиқарилади, яъни кундузи соатларнинг узунлиги ошиши билан унинг камроқ миқдори берилади. Олимларнинг фикрича, кайфиятнинг ўзгариши мелатонин ишлаб чиқаришнинг аста-секин камайиши билан боғлиқ бўлиши мумкин.Жинсий хулқ-атворСут эмизувчиларда жинсий хатти-ҳаракатлар баҳорда ўзгаради. Масалан, дала сичқонлари экватордан қанчалик узоқроқ яшайди, баҳорда туғилиш кескин ўсиши кузатилади, чунки мавсумийлик экватордан узоқроқда кўпроқ аниқланади. Қуёнлар ва буғуларнинг ўхшаш томонлари бор. Одам ҳақида нима дейиш мумкин? Унинг жинсий хулқ-атвори ҳам биологик ритмларга бўйсунади, лекин энг қизиқарли нарса эрта баҳорда эмас, балки июнь ойида содир бўлади.Шундай қилиб, 16-асрда март ойида инсон туғилиши 20% га кўтарилди (бу жинсий фаоллик июнь ойида ошганини англатади). Ижтимоий-маданий омиллар жинсий хулқ-атворни ўзгартиради, аммо тенденция давом этмоқда. Ҳозир, экспертларнинг ҳисоб-китобларига кўра, туғилишнинг март ойида ўсиши ўртача 10% ни ташкил қилади. Гап шундаки, июнь ойида одам "репродуктив ёқилғи" ишлаб чиқаришнинг энг юқори чўққисини бошдан кечиради: эркакларда тестостерон ишлаб чиқарадиган ва аёлларда овуляцияни қўзғатадиган лутеинлаштирувчи гормонлар миқдори ошади.Тана касалликларининг кучайишиТурли манбаларда сиз гипертония, инфекциялар, астма ва аллергия кўпинча баҳорда ўзини намоён қиладиган маълумотларни топишингиз мумкин. Дарҳақиқат, тадқиқотлар шуни кўрсатадики, қон босими қишда юқорироқ, баҳор ва ёзда эса пастроқ бўлади. Бу ҳароратнинг ўзгариши ёки иқлим хусусиятларига боғлиқ эмас: Кариб денгизи оролларида ва субполяр минтақаларда тенденция бир хил. Геномни ўрганиш натижасида аниқланган инфекциялар ҳам совуқни афзал кўради. Совуқ мавсумда иммунитет тизимининг юқори яллиғланиш ҳолати қишда акне ва тошбақа касаллигининг кучайишининг сабабларидан бири бўлиши мумкин.Баҳорнинг асосий таҳдиди - аллергия. Аввало, бу астматиклар учун муаммо. Нафас олиш йўлларининг аллергик реакцияси асосий касалликнинг кучайишига олиб келиши мумкин. Баҳор аллергиясининг асосий сабаби ҳавонинг чанг ва гулчанглар билан ифлосланишидир. Ўзингизни кучайишдан ҳимоя қилиш учун сиз дори-дармонларни қабул қилишни олдиндан бошлашингиз керак. Америка Аллергия ва Астма жамғармаси, шунингдек, мунтазам нам тозалаш, ёпиқ деразалар ва экстремал шароитларда респираторлардан фойдаланишни ўз ичига олган мавсумий эҳтиёт чораларини кўришни тавсия қилади.Руҳий касалликларнинг кучайишиОдамлар кўпинча "баҳорги кескинлашув" деганда нимани назарда тутади? Мавсумий аффектив бузилиш (МАБ) - бу фақат йилнинг маълум вақтларида содир бўладиган кайфият бузилиши. МАБ одатда куз ва қишда ривожланади ва баҳор / ёзда одам ремиссияга тушади. Бироқ, МАБдаги депрессия фақат баҳорда ёки ёзнинг бошида содир бўладиган ҳолатлар ҳам мавжуд. Экватордан узоқда яшовчи ва оилада депрессия ёки биполяр бузуқлик билан оғриган ёш аёллар баҳорда кескинлашув хавфи остида. Айтганча, биполяр бузуқлик ҳақида: ундан азият чекадиганлар, баҳорда, қуёшли кунлар сонининг кўпайиши туфайли мания бошланиши мумкин ва ўз жонига қасд қилиш хавфи ҳам ортади - бу ҳолда сиз айниқса эҳтиёт бўлишингиз керак. Аммо умуман олганда, қуёш нурларининг кўплиги депрессия белгиларини камайтиради, ҳатто мавсумга боғлиқ бўлмаган депрессив аломатлари бўлганлар учун ҳам, шунинг учун баҳор антидепрессантларни қабул қилишни тўхтатиш учун ажойиб вақт (албатта, агар шифокорингиз сизга вақт келди, деб рози бўлса).Баҳорги витамин етишмовчилиги Шифокорлар кўп йиллар давомида "баҳорги витамин етишмаслиги" (авитаминоз) тўғрисидаги афсоналарни рад этишга ҳаракат қилмоқдалар. Ҳақиқатан ҳам витамин етишмаслиги ташхиси мавжуд, аммо бу организмда бир ёки бир нечта витаминларнинг деярли тўлиқ йўқлигини назарда тутади ва фаслларнинг ўзгариши билан ҳеч қандай алоқаси йўқ. Ҳақиқий авитаминоз летаргия ва уйқучанлик билан эмас, балки янада даҳшатли аломатлар билан намоён бўлади. Классик мисол - зангила касаллиги, С витаминининг ҳаддан ташқари танқислигидан келиб чиқадиган касаллик, бутун танада оғриқ, милкдан қон кетиши ва тишларнинг тушишига олиб келади. Аммо замонавий дунёда зангила жуда кам учрайди. Айрим витаминларнинг етишмаслиги баъзи ўзига хос шароитлар ва касалликлар туфайли ҳам пайдо бўлиши мумкин. Масалан, Крон касаллиги, бу даврда ичакларда озуқа моддаларининг сўрилиши камаяди.Аммо витаминларнинг асосий манбаи бўлган ўсимлик овқатларини этарли миқдорда истеъмол қиладиган соғлом одамда авитаминоз пайдо бўлмайди. Ҳатто музлатилган сабзавот ва меваларда ҳам озуқа моддаларининг таркиби ҳар доим ҳам паст бўлмайди. Шифокорларнинг таъкидлашича, замонавий одам ўзини авитаминоз ҳолатига олиб келиши қийин ва аксинча - гипервитаминоз кўпроқ учрайди. Синовлар баъзи витамин этишмаслигини кўрсатса ҳам, бу уни тўлдириш керак дегани эмас. Оддий тушунчаси жуда нисбийдир.Аммо ҳар ҳолда, ЖССТ тавсияларига кўра, катталар кунига камида 400 г сабзавот ва меваларни истеъмол қилишлари кераклигини эслаймиз (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг нормалари қаттиқроқ - 600 г). Бу миқдорни 5 та порцияга бўлиш яхшироқдир. Ва турли рангдаги сабзавот ва меваларни рационда бўлишга ҳаракат қилинг. Шартли равишда: олма, лавлаги, банан, бақлажон, исмалоқ - бу билан сиз максимал фойда оласиз.
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
2023
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Янгиликлар
uz_UZ
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
Sputnik Ўзбекистон
info@sputniknews-uz.com
+74956456601
MIA „Rossiya Segodnya“
баҳор табиат танаси ўзгариш инсон кайфият касаллик витаминлар етишмаслигини
баҳор табиат танаси ўзгариш инсон кайфият касаллик витаминлар етишмаслигини
Баҳорда инсон танасида нималар содир бўлади?
22:33 14.03.2023 (янгиланди: 10:05 15.03.2023) Баҳорда табиат уйғонади, барча тирик мавжудотлар ўз танасида ўзгариш сеза бошлайди. Инсонлар ҳам кайфиятнинг ўзгариши, айрим касалликлар кучайиши ва витаминлар етишмаслигини ҳис қилиши мумкин.
Кўпинча баҳорда одамлар ўзларини бошқача ҳис қила бошлайдилар: кўпчилик ўз танасида энергияга тўлишиш ва яхши кайфиятни қайд этади. Аммо баҳор аксинча таъсир қилиши ҳам мумкин: депрессия ва сурункали касалликларнинг кучайиши. Sputnik баҳор фасли инсон танасига қандай таъсир қилиши ҳақида.
Баҳор келиши билан кўп одамлар кўтаринки кайфият ва энергия тўлқинини сезадилар. Бунинг ортида қандай механизмлар борлиги ҳозирча номаълум, аммо кўплаб олимлар ишончли деб ҳисоблайдиган мелатонин назарияси мавжуд. Гипоталамусда жойлашган супрахиазматик ядро биологик соатни кузатиш учун жавобгардир. У тўр парда орқали куннинг узунлиги ҳақида маълумотни кузатиб боради ва уни мия марказида жойлашган шарсимон таначага узатади - бу кичик без миянинг марказида жойлашган бўлиб, у "уйқу гормони" мелатонин секрецияси учун жавобгардир. Мелатонин фақат зулматда ва хира ёруғликда ишлаб чиқарилади, яъни кундузи соатларнинг узунлиги ошиши билан унинг камроқ миқдори берилади. Олимларнинг фикрича, кайфиятнинг ўзгариши мелатонин ишлаб чиқаришнинг аста-секин камайиши билан боғлиқ бўлиши мумкин.
Сут эмизувчиларда жинсий хатти-ҳаракатлар баҳорда ўзгаради. Масалан, дала сичқонлари экватордан қанчалик узоқроқ яшайди, баҳорда туғилиш кескин ўсиши кузатилади, чунки мавсумийлик экватордан узоқроқда кўпроқ аниқланади. Қуёнлар ва буғуларнинг ўхшаш томонлари бор. Одам ҳақида нима дейиш мумкин? Унинг жинсий хулқ-атвори ҳам биологик ритмларга бўйсунади, лекин энг қизиқарли нарса эрта баҳорда эмас, балки июнь ойида содир бўлади.
Шундай қилиб, 16-асрда март ойида инсон туғилиши 20% га кўтарилди (бу жинсий фаоллик июнь ойида ошганини англатади). Ижтимоий-маданий омиллар жинсий хулқ-атворни ўзгартиради, аммо тенденция давом этмоқда. Ҳозир, экспертларнинг ҳисоб-китобларига кўра, туғилишнинг март ойида ўсиши ўртача 10% ни ташкил қилади. Гап шундаки, июнь ойида одам "репродуктив ёқилғи" ишлаб чиқаришнинг энг юқори чўққисини бошдан кечиради: эркакларда тестостерон ишлаб чиқарадиган ва аёлларда овуляцияни қўзғатадиган лутеинлаштирувчи гормонлар миқдори ошади.
Тана касалликларининг кучайиши
Турли манбаларда сиз гипертония, инфекциялар, астма ва аллергия кўпинча баҳорда ўзини намоён қиладиган маълумотларни топишингиз мумкин. Дарҳақиқат, тадқиқотлар шуни кўрсатадики, қон босими қишда юқорироқ, баҳор ва ёзда эса пастроқ бўлади. Бу ҳароратнинг ўзгариши ёки иқлим хусусиятларига боғлиқ эмас: Кариб денгизи оролларида ва субполяр минтақаларда тенденция бир хил. Геномни ўрганиш натижасида аниқланган инфекциялар ҳам совуқни афзал кўради. Совуқ мавсумда иммунитет тизимининг юқори яллиғланиш ҳолати қишда акне ва тошбақа касаллигининг кучайишининг сабабларидан бири бўлиши мумкин.
Баҳорнинг асосий таҳдиди - аллергия. Аввало, бу астматиклар учун муаммо. Нафас олиш йўлларининг аллергик реакцияси асосий касалликнинг кучайишига олиб келиши мумкин. Баҳор аллергиясининг асосий сабаби ҳавонинг чанг ва гулчанглар билан ифлосланишидир. Ўзингизни кучайишдан ҳимоя қилиш учун сиз дори-дармонларни қабул қилишни олдиндан бошлашингиз керак. Америка Аллергия ва Астма жамғармаси, шунингдек, мунтазам нам тозалаш, ёпиқ деразалар ва экстремал шароитларда респираторлардан фойдаланишни ўз ичига олган мавсумий эҳтиёт чораларини кўришни тавсия қилади.
Руҳий касалликларнинг кучайиши
Одамлар кўпинча "баҳорги кескинлашув" деганда нимани назарда тутади? Мавсумий аффектив бузилиш (МАБ) - бу фақат йилнинг маълум вақтларида содир бўладиган кайфият бузилиши. МАБ одатда куз ва қишда ривожланади ва баҳор / ёзда одам ремиссияга тушади. Бироқ, МАБдаги депрессия фақат баҳорда ёки ёзнинг бошида содир бўладиган ҳолатлар ҳам мавжуд.
Экватордан узоқда яшовчи ва оилада депрессия ёки биполяр бузуқлик билан оғриган ёш аёллар баҳорда кескинлашув хавфи остида. Айтганча, биполяр бузуқлик ҳақида: ундан азият чекадиганлар, баҳорда, қуёшли кунлар сонининг кўпайиши туфайли мания бошланиши мумкин ва ўз жонига қасд қилиш хавфи ҳам ортади - бу ҳолда сиз айниқса эҳтиёт бўлишингиз керак.
Аммо умуман олганда, қуёш нурларининг кўплиги депрессия белгиларини камайтиради, ҳатто мавсумга боғлиқ бўлмаган депрессив аломатлари бўлганлар учун ҳам, шунинг учун баҳор антидепрессантларни қабул қилишни тўхтатиш учун ажойиб вақт (албатта, агар шифокорингиз сизга вақт келди, деб рози бўлса).
Баҳорги витамин етишмовчилиги
Шифокорлар кўп йиллар давомида "баҳорги витамин етишмаслиги" (авитаминоз) тўғрисидаги афсоналарни рад этишга ҳаракат қилмоқдалар. Ҳақиқатан ҳам витамин етишмаслиги ташхиси мавжуд, аммо бу организмда бир ёки бир нечта витаминларнинг деярли тўлиқ йўқлигини назарда тутади ва фаслларнинг ўзгариши билан ҳеч қандай алоқаси йўқ.
Ҳақиқий авитаминоз летаргия ва уйқучанлик билан эмас, балки янада даҳшатли аломатлар билан намоён бўлади. Классик мисол - зангила касаллиги, С витаминининг ҳаддан ташқари танқислигидан келиб чиқадиган касаллик, бутун танада оғриқ, милкдан қон кетиши ва тишларнинг тушишига олиб келади. Аммо замонавий дунёда зангила жуда кам учрайди. Айрим витаминларнинг етишмаслиги баъзи ўзига хос шароитлар ва касалликлар туфайли ҳам пайдо бўлиши мумкин. Масалан, Крон касаллиги, бу даврда ичакларда озуқа моддаларининг сўрилиши камаяди.
Аммо витаминларнинг асосий манбаи бўлган ўсимлик овқатларини этарли миқдорда истеъмол қиладиган соғлом одамда авитаминоз пайдо бўлмайди. Ҳатто музлатилган сабзавот ва меваларда ҳам озуқа моддаларининг таркиби ҳар доим ҳам паст бўлмайди.
Шифокорларнинг таъкидлашича, замонавий одам ўзини авитаминоз ҳолатига олиб келиши қийин ва аксинча - гипервитаминоз кўпроқ учрайди. Синовлар баъзи витамин этишмаслигини кўрсатса ҳам, бу уни тўлдириш керак дегани эмас. Оддий тушунчаси жуда нисбийдир.
Аммо ҳар ҳолда, ЖССТ тавсияларига кўра, катталар кунига камида 400 г сабзавот ва меваларни истеъмол қилишлари кераклигини эслаймиз (Соғлиқни сақлаш вазирлигининг нормалари қаттиқроқ - 600 г). Бу миқдорни 5 та порцияга бўлиш яхшироқдир. Ва турли рангдаги сабзавот ва меваларни рационда бўлишга ҳаракат қилинг.
Шартли равишда: олма, лавлаги, банан, бақлажон, исмалоқ - бу билан сиз максимал фойда оласиз.
