ТОШКЕНТ, 27 ноя — Sputnik, Наталья Дембинская. Ноябр ойида рубль долларга нисбатан 5 % ўсиб барчани ҳайратда қолдирди. Сўнгги 10 йил давомида ноябрда бундай манзара кузатилмаган эди. Россия валютаси йил давомида ундан кутилган мустаҳкамликни оқламаган бўлсада, унинг барча сусайиш омиллари – вақтинча деб ҳисоблашмоқда швейцария банки аналитиклари. Вакцина ва қимматлашаётган нефть Россия миллий валютасини ўз ўрнига қайтаради.
Ҳеч ким кутмаганда - ўсди
АҚШ сайловлари олдидан рубл кутилмаганда кескин пастлаб кетган эди, лекин бироз ўтиб кускин ўса бошлади. Доллар эса аксинча. Йирик экспертлар хулосасига кўра, Байденнинг Оқ уйга келиши америка валютаси учун ҳеч қандай яхшилик олиб келмайди.
Рубль учун ушбу ноябр ойи – олдингиларига ўхшамаган бўлди. 2010 йилдан 2019 йилга қадар куз ойларида Россия валютаси долларга нисбатан одатда ўртача 3%га арзонлашар эди. Бу йил эса аксинча бўлди - рубл 5%га ўсди.
Pfizer ва Moderna вакциналарининг юқори самарадорлиги ҳақидаги хабарлар инвесторларга оптимизм бағишлади ва нефт нархининг ўсишига олиб келди. Хусусан Brent нави баррелига 48 доллардан ошиб кетди. Бу март ойидан бери кўрсатилган максимал натижа бўлди.
Шу тариқа рискли активларга инвесторлар иштаҳаси ҳам очилди. Одатда бу ривожланаётган давлатларнинг қимматли қоғозлари бўлади. Бу сафар рубль ҳам улар қаторига қўшилди. QBF таҳлилчиси Ксения Лапшина айтишига кўра, айни дамда рублга нисбатан доллар курси 2 ҳисобида энг паст нуқтага тушган.
“Нефт нархи баррелига 45-50 доллар бўлиб турган вақтда, рублнинг кутилган курси 70-77 атрофида бўлиши кутилади. Демак ҳозир рубль ўзининг ўртача вазмин ҳолатида”, - дейди "Фридом Финанс" савдо операциялари бошқармаси бошлиғи Георгий Ващенко.
Рубльнинг қадри етарлича баҳоланмаган
Россия валютаси Шарқий Европада энг кучсиз валюталарлан бири бўлди. Бироз олдин “бу йил рубль – ҳамманинг ҳафсаларини пир қилган валюта” бўлди, деб қайд этган эди Credit Suisse банки таҳлилчилари. Чунки йил бошидан буён у долларга нисбатан 19% қадрсизланди.
Credit Suisse таҳлилчилари хулосасига кўра, рубль қадрсизланишига асосий сабаб – капиталнинг мамлкатдан чиқиб кетиши, аҳоли сармояларининг таркиби ўзгариши бўлган. Хусусан банк депозитларидан капитал оқиб кетиши жуда катта бўлган. Шунингдек Навальний билан боғлиқ вазият, Беларус сайловлари ҳамда Озарбайжон ва Арманистон можароси ҳам рубл курсига салбий таъсир қилган.
Лекин, Швейцария банки хулосасига кўра, юқоридаги салбий омилларнинг аксарияти – вақтинчалик характерга эга. Асосий кўрсатгичлар бўйича эса – Россия валютаси ҳали етарлича баҳоланмаган. Хусусан, иқтисодий ўсиш, жорий операциялар ҳисоби ва реал фоиз ставкалари каби иқтисоднинг ҳал қилувчи кўрсатгичлари бўйича, рублда ҳали доллар курси 70-72 рублгача ўсиш учун потенциал бор, - дейилган Credit Suisse хулосасида.
Йил охирига қадар доллар курси 73-74 бўлиши – жуда реал ҳолат, деб ҳисоблайди Custodian инвестицион компанияси таҳлилчиси Андрей Плотников. Унинг фикрига кўра, ушбу даврга аксарият юридик ва жисмоний шахслар солиқ тўлайди, баъзан бунинг учун улар хорижий валютада сақланаётган заҳираларидан фойдаланади.
“Рубль, хом-ашёга боғлиқ валюта сифатида нефт бозорида талаб ошиши билан баробар ўсиб боради. Вакцина яратиш соҳасида эришилган ютуқлар билан бир вақтда котировкалар ҳам ўсиб боради. Йил охирга қадар рубл яна 3-5%га ўсиши эҳтимоли катта деб ҳисоблаймиз”, - дейди GB CLUB - сармоялар клуби асосчиларидан бири Хачатур Гукасян.
Рубл курси борасида Евроосиё ривожланиш банки (ЕАБР)пронози – анча вазмин. - Рублнинг етарлича баҳоланмагани рост, лекин бу йил унинг ўсиши учун макон чекланган, деб ҳисоблайди ЕАБР Таҳлилий маркази раҳбари Алексей Кузнецов.
Глобал иқтисоднинг қайта тикланиш истиқболлари ҳозирча мавҳум бўлиб қолмоқда. Вазият ёмонлашуви томонга қараб кетиш эҳтимоли катта. Устига-устак Россияга қарши санкциялар киритиш эҳтимоли жуда юқори. Шунинг учун йил охирига қадар рубл курси 75-77 оралиғида сақланиб қолади, деб ҳисоблайди халқаро банк мутахассиси.
Тоза варақдан
Аксарият таҳиличилар хулосасига кўра, 2021 йилнинг биринчи кварталида нефт нархи баррелига 55-60 долларгача чиқади. У вақтга келиб кенг вакцинация ҳам бошланади. Ан шунда биз доллар курси 71-73 рубл бўлгади.
Mitsubishi UFJ Financial Group (MUFG), прогнозига кўра, нефт нархи ошиши ва доллар курси тушишни биринчи навбатда нефтга боғлиқ валюталар қўллаб қувватлайди. “Рубл улар орасида энг яхшиси бўлиши мумкин. Нефт нархларидан анча ортда қолганини ҳисобга олганда, унинг ўсиши учун ҳали жой бор”, - дейишади MUFG аналитиклари.
Долларга келсак, вакциналарни қўллаш бошланганидан сўнг, дунё иқтисодиёти кескин тиклана бошлайди. Бунинг натижасида доллар пастга қулайди. Худди шундай вазият 2000 йиллар бошида содир бўлган эди. Хитой Жаҳон Савдо ташкилотига кирганидан сўнг - долла бир неча йил давомида пастга тушиб борган эди, - деб ҳисоблайди Citigroup стратеглари.
Сентябр ойидан бошлаб, долларнинг асосий 6та валютага нисбатини кўрсатувчи DXY индекси - энг паст кўрсатгичларда қолмоқда. Унга Байденнинг ҳукумат бошига келиши ва янги иқтисодий сиёсатдан кутишлар босим ўтказмоқда. Энг йирик сармоя банкларидан бири бўлган Goldman Sachs хулосига кўра, АҚШ демократларининг "яшил тўлқини" долларнинг охирги 2 йилдаги энг паст курсига қайтаради.
Citigroup прогнозига кўра, вакциналар пайдо бўлганидан сўнг доллар 20%га қулаши мумкин. Бу дунё иқтисоди учун ҳеч қандай яхши натижалар олиб келмайди.
