Олтиннинг нархи ошгани сайин, инвесторлар, апрел ва май ойларида ҳар қандай пулга сариқ металлни харид қилган аксарият Ғарб оламининг энг бой оилаларининг вакиллари яна барча молиявий бозор иштирокчиларидан бир қадам олдинроқ эканлигини глобал молиявий дунё ва медиа ҳамжамияти англашни бошлади.
Жума куни Нью-Йоркда зудлик билан етказиб бериш шарти билан олтин нархининг бир троя унцияси учун 1901,3 долларгача кўтарилди - бу кўп йиллик рекорд, кўплаб мутахассисларнинг фикрига кўра, 1920 доллар даражасини ишғол этиш, бу олтин учун энг юқори бўлган нарх – аммо, шунчаки бу вақт масаласи.
Долларнинг асосий рақобатчисининг (олтин - бу аниқ монетар металдир, яъни саноат мақсадларида эмас, унинг қиймати пул хусусиятларига боғлиқ) бу қадар оммабоплиги борасида ҳар хил изоҳлар берилади: коронавирус пандемия шароитида инвесторларнинг оммавий қочишидан тортиб анъанавий равишда қимматбаҳо металларни жуда жозибали сармояга айлантирадиган глобал (соф американча) сиёсий хавф-хатаргача. Эслатиб ўтиш жоизки, 25 май куни биз "негадир, Федрезерв ва унинг доллар босма дастгоҳининг иқтисодий инқирозга қарши муваффақиятли курашига қарамай, Американинг JPMorgan ва Goldman Sachs каби нуфузли банклари ўз мижозларга долларга эмас, балки олтинга маблағ киритиш тавсия қилишни хоҳлашмоқда", - деб ёзган эдик.
Ушбу фонда, баъзи Россия иқтисодчи ва экспертлари олтин ва бошқа монетар металлар энди ҳимоя актив эмаслиги, гўё Россия валюта-олтин захираларида олтин кўплиги ва нисбатан доллар камлиги туфайли ҳозир ёмон аҳволда эканлиги, бу санкциялар билан боғлиқ хавфлар ҳақида Россия ахборот маконида астойдил тезисни илгари сурдилар.
Амалиёт бутунлай бошқача манзарани кўрсатди - ҳозирги вақтда олтинни инвестиция ва пул жамғариш воситаси тарафдорлари ҳақ эканлиги, шуни таъкидлаш керакки, олтинни “яшил қоғоз”дан афзал кўрганлар орасида турли даражада инвесторлар, Америка банклари JPMorgan ва Goldman Sachs дан тортиб Россия ва Венгрия Марказий банклари, турли хил миллиардерларгача – молиячи Жим Рожерс ва Пол Тудор Жонсон мавжуд.
Bloomberg агентлиги таъкидлашича, ўзига хос "ақлли пуллар" деб номланган пуллар (молия бозорларида анъанавий равишда катта ҳамёнларга эга бўлган сармоядорлар ва энг аниқ маълумотларга эга бўлган) бугунги кунда Америка акциялар бозорида жуда яхши натижаларга эришганига қарамай, улар назарий жиҳатдан олтин ёмбиларга пул сарфлашдан чалғитиши керак эди, олтинни афзал кўрмоқда.
Invesco молиявий гиганти (компания тахминан бир триллион долларга тенг активларни бошқаради) томонидан суверен инвестиция фондлари ва марказий банклар ўртасида ўтказилган сўров натижаларини таҳлил қилиб, Bloomberg журналистлари бу ақлли пулнинг молиявий активлар ва қимматбаҳо металларга бўлган муносабати ўртасида қизиқ бир фарқни топдилар: "олтинга нисбатан ўсаётган иштиёқ билан, акцияларга ортиб бораётган ишончсизликни таққосланг”.
Бу йил олтин нархининг ўзгариши жуда таъсирли бўлди. Олтин қўнғизлар қимматбаҳо метални пул идоралари томонидан молиявий манипуляциядан суғурта полисининг бир тури сифатида олқишламоқда, яқин келажакда инфляцияни тезлаштиради; скептиклар эса уни "фойдасиз тош" деб масхара қилишмоқда.
Аммо Invesco сўровига кўра, сўнгги йилларда марказий банклар кўпроқ олтинга сармоя қиритмоқда. Бу қизиқиш ўсиши учун жой бор. Invesco ҳисоботига кўра, келгуси йилда марказий банкларнинг қарийб 18 фоизи олтин захираларини кўпайтиришни режалаштирмоқда ва суверен фондларининг 23 фоизи олтин сармояларини кўпайтириш нияти бор.
Молия бозорлари ортиб бораётган ноаниқлик шароитида юқори ўзгарувчанлик билан ажралиб туришига қарамасдан, айрим йирик молиявий тузилмалар вакиллари узоқ муддатли нархларнинг ошишига сабаб бўлган омиллар йўқолмаганлигини таъкидламоқда.
"Пандемия ҳақида сарлавҳалар, юмшоқ доллар ва глобал иқтисодий рағбатлантириш фонида фоиз ставкалари ошиши олтин нархининг кўтарилишга олиб келди”- деб маълум қилди Жорж Геро, RBC Wealth Management бошқарув директори (Канада Қироллик банкининг активларни бошқариш бўлими) MarketWatch порталига. Унинг фикрига кўра, "цикл (олтин нархининг кўтарилиши) оддий циклларга қараганда узоқроқ давом этиши мумкин", чунки пандемия Европа, Жанубий Америка ва Осиёга, шунингдек АҚШга таъсир қилмоқда.
Шуниси эътиборга лойиқки, ҳикоя ўзгарди: агар илгари ҳар қандай глобал инқироз ва молиявий бозорлардаги беқарорлик, шунингдек, турли хил иқтисодий хавфларнинг ўсиши оммавий равишда "долларга югуриш" ни келтириб чиқарган бўлса, энди вазият бутунлай бошқача кўринмоқда. Агар долларнинг бошқа дунё валюталарига, шу жумладан евро ва Швейцария франки курсларига нисбатан солиштирилса, Америка валютаси “ковид минимум”га яқин ёки унаг яқинроқ бўлганлигини кўриш мумкин.
Тўлиқ тасаввурга эга бўлиш учун шуни ёдда тутиш керакки, яқин вақтгача АҚШнинг темир сиёсати долларнинг ўзи учун қўшимча барқарорликни таъминлаган ва унинг жозибадорлигига ҳисса қўшган.
Айни вақтда АҚШ суст фуқаролик уруши ёки "паст интенсивликдаги фуқаролик уруши" ҳолатида, федерал маркази эса Портланд ёки Атланта шаҳарларида тартибни тиклаш учун ўз куч тузилмаларидан фойдаланишга мажбур бўлмоқда, президентлик сайловлардан кейин фуқаролик уруш ҳақиқатан ҳам қонли ва кенг миқёсли бўлиши мумкин.
Шу шароитда ҳар қандай пулга олтин ёмбиларни сотиб олаётган миллиардерларнинг хатти-ҳаракатларини кўплаб сиёсий хавфларга ишора қиладиган узоқни кўзлайдиган қарорга ўхшайди, журналистлар, таҳлилчилар ва Американи яхши кўрадиган оддий мухлислар уни ҳали англашга тўғри келади.
