ТОШКЕНТ, 10 июл — Sputnik. Америка ҳарбий хизматчилари 2000-йилларда Ўзбекистондаги ҳарбий базада жойлашган вақтларида заҳарли моддалар таъсирига учраган бўлишлари мумкин. Бу ҳақда Пентагоннинг махфийликдан чиқарилган ҳужжатларига таянган ҳолда CNN хабар бермоқда.
Бу ерда гап Ўзбекистон жанубидаги, америкалик ҳарбийлар томонидан 2001 йил 11 сентябрда юз берган террактлардан сўнг "Ал-қоида"* террористик ташкилоти ва "Толибон"* радикал ҳаракатига қарши кампанияда фойдаланилган "Қарши-Хонобод" авиабазаси ҳақида бормоқда.
Республикачилар қўмитаси аъзоси Марк Гриннинг айтишича, махфийликдан чиқарилган ҳужжатлар К2 авиабазасида (Қарши-Хонобод) хизмат қилган қўшинлар юқори токсик кимёвий моддалар ва радиоактив материаллар таъсирига дуч келганликлари ҳақида далиллар сонини оширмоқда.
“Саратон касаллиги К2 фахрийлари орасида бошқа жойларда хизмат қилган ҳарбийларга қараганда беш баравар юқори ва уларнинг кўплари касаллик бевосита хизмат билан боғлиқ эканлигига қарамай, нафақа олиш ҳуқуқига эга эмаслар. Конгресс кута олмайди. Ушбу ҳужжатларнинг жамоатчиликка ошкор этилиши - Пентагон ва Фахрийлар масалалари бўйича вазирликни жавобгарликка тортиш ва мамлакатимиз учун фидойилик кўрсатган бу жасур фахрийлар учун адолатга эришиш йўлидаги катта қадамдир”, - деган Грин.
2001 йилдаги маълумотларга кўра, база атрофидаги майдон авиа-ёқилғи билан тўйинган бўлган, тупроқдан чиққан буғлардан нафас олиш одамлар саломатлигига салбий таъсир кўрсатган бўлиши мумкин. 2004-йилда ҳам авиабазадаги ҳарбийлар ҳар куни радиацияга дуч бўлган бўлишлари мумкин.
"Хонобод" авиабазаси ва ҳарбий аэродром XX асрнинг ўрталарида барпо этилган. Ушбу мажмуадан Афғонистонда амалга оширилган ҳарбий ҳаракатлар - 1980-1989 йиллар давомида фаол фойдаланилган. 11 сентябрь терактларидан кейин АҚШ террорчиликка қарши кураш халқаро коалициясини ташкил қилиб, Афғонистонда амалиётни бошлаган эди. Вашингтон ўз қўшинларини қўллаб-қувватлаш мақсадида Ўзбекистондан йилига 10 миллион доллар эвазига Ўзбекистондан "Хонобод" базасини ижарага олганди. Аэродромда жанговар вертолётлар ва ҳарбий-транспорт самолётлари, шунингдек, 1500 нафарга яқин ҳарбий хизматчилар жойлаштирилган.
2005 йилда Андижон воқеалари ва Вашингтоннинг ушбу воқеага муносабати туфайли Тошкент америкаликлардан Қарши яқинидаги авиабазани тарк этишни талаб қилди. АҚШ ҳарбий-ҳаво кучларининг сўнгги самолёти ўша йилнинг ноябр ойида аэродромни тарк этди. Америкаликлар Қирғизистондаги "Манас" аэродромига кўчиб ўтдилар.
Кейинчалик республиканинг биринчи президенти Ислом Каримов бундан буёғига Ўзбекистон ҳудудида биронта хорижий база бўлмайди, дея бир неча бор таъкидлаган.
* “Ислом давлати” (ИШИД, ИД) ва “Толибон” – Россия ва қатор давлатларда тақиқланган террорчилик ташкилотлар.
