“Россия сегодня” Халқаро ахборот агентлиги “Саккизоёқ 2.0. Коронавирус Россияда” номли изланишни тақдим этди. У Россиянинг Ғарб ва бошқа давлатлар ОАВларида тасвирланишига бағишланган.
Бу сафар тадқиқотчилар диққат марказига пандемия тушди ва нафақат “Катта еттилик” давлатлари, балки касаллик биринчи авж олган Хитой йирик оммавий ахборот воситалари ҳам қамраб олинди. РИА Новости хабарига асосан.
Бу каби тўлдирилиш жуда муваффақиятли бўлди, чунки Хитой ОАВлари бўйича статистика Ғарб нашрлари томонидан эфирга узатилаётган дунё манзараси учун жуда кутилмаган фонни яратди.
Умуман олганда, “Саккизоёқ 2.0” ҳеч қандай кутилмаган ҳодисаларни келтириб чиқармади: COVID-19 Ғарб ОАВлари томонидан Россияга қарши ташвиқотни давом эттириш учун яна бир сабаб сифатида ишлатилди.
Америкаликлар бунда шубҳасиз етакчига айландилар - Америка ОАВларининг энг муҳим бешлигидаги (аудитория қамрови бўйича) мавзу бўйича нашрларнинг 58% салбий тус олган. Улардан кейинги немис ОАВларида бу кўрсаткич 44%, канадаликларга - 41% ва британияликларда - 38%.
Шу билан бирга, “Еттиликнинг” қолган учта давлатларида бу масалада Россияга нисбатан салбий муносабат сезиларли даражада паст: Япония - 33%, Италия - 28% ва Франция - умуман 21%.
Аммо уларнинг барчасида позитив кўрсаткичлари унча катта эмас 1– 5 %. Истисно фақатгина Италияда бўлиб, у ерда Россия ва коронавирус ҳақида тилга олишларнинг 9 % ижобий тусда бўлди. Эпидемияга қарши курашда Россия томонидан Италияга кўрсатилган ёрдам буни таъминлади десак муболаға бўлмайди.
Аммо бу рақамларда, эҳтимол, бошқа бир жиҳат қизиқроқ: улар жорий вазиятнинг энг муҳим геосиёсий трендларини яққол намойиш этади. Бир томондан, англосакслар (ҳам Эски дунёдагилар, ҳам океан ортидагилар ҳам) аксил-Россия ҳужумининг авжида, унинг ҳаракатлантирувчи кучи бўлиб қолмоқда. Аммо бошқа томондан, улар янада нейтрал ёндашувни сақлаб қолиш ва русофобияда ҳаддан ошиб кетмасликка ҳаракат қилаётган энг яқин иттифоқчиларининг қўллаб-қувватлашини аниқ йўқотмоқдалар, бу жуда мантиқан тўғри ҳам: замон ўзгарди ва амалда 2014 йил эмас.
Шу билан бирга, рақамлар шуни кўрсатадики Германия, авваламбор ўзи учун қанчалар қийин ҳолатда қолиб кетди. Етакчи немис ОАВларининг Россияга қарши фаол позицияси давлат-сиёсий йўналишига мутлақо зид бўлиб қолмоқда, унга асосан нафақат Берлиннинг Москва билан қўшма лойиҳалар қўллаб-қувватланяпти, балки АҚШга ярим-окупацион қарамликдан изчил ҳалос бўляпти. Аммо медиа-маконда асосий нашрларнинг қатъий бўйсуниши ва сўзсиз содиқлиги - миллий манфаатларга эмас, балки Вашингтондаги ҳўжайинга сақланиб қолмоқда.
Россияга қарши ва ковид ташвиқотидаги аниқ мавзуларга келсак, улар ўзига хослиги билан ажралмаса-да, бариси иккита узоқ вақтдан бери яхши таниш асосий мантиққа келтирилмоқда: мана Россия энди хароб бўлмоқда, аммо у ҳамон бутун дунёга катта таҳдид солмоқда.
Хусусан, бу мамлакатдаги умумий вазиятни ва мамлакат соғлиқни сақлаш тизимининг ҳолатини ва Россия ҳукуматининг COVID-19 га қарши курашини танқид қилди - вазият қил устида тургани ва ҳар онда қулаши мумкин каби башоратлар билан бирга. Сайёрамизнинг қолган қисмига нисбатан таҳдидларга келсак, бу ҳолатда ҳеч қандай янгилик ихтиро қилинмади: асосий айбловлар Москва томонидан пандемия тўғрисида дезинформация кампанияси, ҳатто Россия одамларга қўлларни ювиш фойдасизлигини сингдираётгани ҳақидаги даъволар.
Албатта, Хитой ОАВларида муаммонинг ёритилиши манзараси тубдан фарқланади ва гап коронавирусга қарши кураш нуқтаи назаридан Россия ҳақида 20% ижобий нашрлар ва салбийларнинг йўқлигида ҳам эмас. Асосий хусусият - бу мавзуга оид мақолаларнинг жуда кўплигида. Кўриб чиқилган даврда - мартдан июнгача - Хитойнинг энг катта бешта ОАВларида Россиянинг эпидемияга қарши курашига оид 1200 дан ортиқ мақолалар чоп этилди. Таққослаш учун: худди шу давр ичида, нашрларнинг энг минимал сони Канадада чоп этилди - 238 дона, қолган олтита мамлакат кўрсаткичлари қуйидаги оралиқда: 371 (Италия) ва 470 (Япония). Айтганча, америкаликлар ўзларининг 428 та мақоласи билан рўйхатда бешинчи ўринда.
Демак, уч ой ичида Хитой ОАВдари “Коронавирус Россияда” мавзусида дунёдаги энг кучли Америка ОАВларидан кўра деярли уч баравар кўпроқ материалларни нашр этди. Шу билан бирга, таъкидлаш жоизки, хитойликларда нашрларнинг 80% нейтрал-информацион ҳусусиятга эга, яъни асосан шунчаки янгиликлар.
Бундай улкан фарқни Хитойнинг Россия ишларига алоҳида эътибор ва қизиқиш билан боғлаш хато бўларди. Кўринишидан, ҳаммаси нарса анча содда ва бир ҳилда: гап Ғарблик рақобатчи ҳамкасбларига қараганда анча катта ҳажмдаги ахборот оқимини қайта ишлашда Хитой ОАВларининг ғайратли меҳнати ва юқори самарадорлигидадир.
Аслида, бу Ғарбнинг ахборот маконида етакчиликни йўқотиш борасида қўрқувини тасдиқлайди. Албатта, аудиторияга етказилгунича, улар кулгили шаклларгача иширилади, аммо аслида битта негизга эга.
Бир пайтлари Ғарбнинг ўзи оммавий ахборот воситаларини замонавий талқинда яратиб, бошқалар учун сўзсиз етакчи ва ўрнак бўлган эди. Сўз эркинлиги ва ахборотни тарқатиш, мафкуравий ва геосиёсий рақибларга қарши курашда унинг асосий воситаларидан бирига айланди ва муваффақиятли фойдаланган эди.
Аммо ҳозир биз, яқингача тебранмас бўлиб туюлган ушбу тизимнинг тобора кучайиб бораётган инқирозига гувоҳ бўлмоқдамиз.
Вақт ўтгани сари, Ғарб ОАВларига “эркин бўлмаган дунё” мамлакатлари, хоҳ Хитой, хоҳ Россия ОАВлари билан рақобатлашиш қийинлашиб бормоқда. Америка ва Европа сиёсатчилари томонидан Кремлнинг медиа-чангалларини қувиш ҳаракатлари қанчалик кулгили туйилмасин, RT ва Sputnik хабарларига ижтимоий тармоқларда Европанинг энг машҳур ва таъсирли янгиликлар манбаларига қараганда кўпроқ муносабат билдирилмоқда. Атиги битта унча қайноқ бўлмаган ва тор бўлган мавзу бўйича Хитой ОАВларининг 1200 дан ортиқ хабарига қарши равишда америкаликларнинг 450 дан кам хабари – ҳудди шу жараённи намоён қилади.
Ғарб ОАВлар ўзларининг асосий функцияларини – маълумот йиғиб аудиторияга кенг ва турли хил маълумотларни етказишни - (улғайган рақобатчиларига қараганда) бажариши ёмонлашмоқда. Бу материалнинг ҳам мазмуни ҳам узатилишига тегишли.
Тўғри, Ғарб ҳамон “энг эркин, ҳалол ва профессионал матбуот” ёрлиғини сақлаб келмоқда. Аммо бу ердаги вазият худди эртакдаги яланғоч шоҳнинг кийими каби - бир кун келиб “иш бермай” қўяди.
