ТОШКЕНТ, 18 мар - Sputnik. Кўплаб одамлар COVID-19 вируси таҳдиди туфайли амал қилиниши керак бўлган мажбурий карантин пайтида қўрқув ва хавотирни бошдан кечиришмоқда.
Эндиликда нафақат соғлиқни кузатиш керак, балки ҳиссиётларни берилмаслик ва иложи бўлса, муҳтож одамларга ёрдам бериш жуда муҳимдир. Томск давлат университети психологик хизматининг раҳбари Азамат Найман карантин пайтида, шу қаторда масофавий ўқишга ўтиш даврида ўзини қандай тутиш кераклиги тўғрисида эслатма ишлаб чиқди.
Миш-мишларга ишонманг, ЖССТ (Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти) веб-сайтидан ва маҳаллий соғлиқни сақлаш идоралари платформаларидан маълумотларни мунтазам равишда тўпланг, бу фактларни миш-мишлардан ажратишга ёрдам беради. Фактлар қўрқувни камайтиришга ёрдам беради", - дейди у.
Агар вирус тарқалиши ҳақидаги хабар сизни хавотирга солса, бундай маълумотларни кўриш, ўқиш ёки тинглашни минималлаштириш керак. Ўзингизни ва яқинларингизни ҳимоя қилиш учун фақат ишончли ва тасдиқланган манбаларни ўқинг.
COVID-19 кўплаб мамлакатлардан, кўплаб географик нуқталардаги одамларга таъсир қилиши мумкин. Буни бирон бир этник ёки миллий мансубликка боғламанг", - дейди Найман.
Психолог барча жабрланганларга нисбатан ғамхўр бўлишни маслаҳат беради. Юқтирилган одамларни жабрдийда ёки юқумли деб аташ керак эмас. Булар - COVID-19га чалиққанлар, ва улар COVID-19дан даволанаётганлардир, даволаниб бўлганидан кейин иш жойларида ва оилаларда ҳаётлари давом этади.
Найман дўстлари ва оиласини қўллаб-қувватлашни маслаҳат беради - бу бошқа одамларга ҳам, ўзингиз ҳам ёрдам бериши мумкин.
"Масалан, телефон орқали қўшниларингиз ёки сизнинг атрофингиздаги одамлардан қандай қўшимча ёрдамга муҳтож эканликлари тўғрисида сўранг. Битта жамоа ичида биргаликда ишлаш COVID-19 атрофида ҳамжиҳатликни ўрнатишга ёрдам беради", - дейди психолог.
Агар болалар коронавирусдан қўрқишни бошлаган бўлса, уларнинг яқинлари уларга ўзларининг ҳис-туйғуларини ижобий тарзда ифодалашга ёрдам беришлари керак. Баъзан ижодий фаолиятда иштирок этиш, масалан, ўйнаш ёки чизиш, бу жараённи осонлаштириши мумкин. Болалар билан вазиятни очиқ муҳокама қилиш ҳам ёрдам бериши мумкин. Муаммони биргаликда ҳал этиш безовталикни енгиллаштириши мумкин. Болалар қийин пайтларда ўз ҳис-туйғуларини қандай бошқаришни тушуниш учун катталарнинг хатти-ҳаракати ва ҳис-туйғуларини кузатадилар.
Изоляцияда қолган кекса одамлар, айниқса уларда когнитив ўзгаришлар ёки ақл заифлашиш кузатилса, кўпроқ безовталаниб, ғазабланиб ва ҳаяжонланиб қолишлари мумкин. Уларга нима бўлаётгани ва инфекция хавфини қандай камайтириш ҳақида содда ва тушунарли тарзда аниқ маълумот беринг. Агар керак бўлса, буни такрорланг. Маълумотни ёзма ёки расм шаклида кўрсатиш фойдали бўлиши мумкин.
Айниқса, соғлиғида муаммолари бўлган одамлар ўзига эҳтиёт бўлишлари керак. Сизга керакли дори-дармонлардан фойдаланишингизга имкон борлигига ишонч ҳосил қилинг. Икки ҳафталик дори таъминотингиз бўлса яхши. Агар керак бўлса, тиббий ёрдамни қаерда ва қандай олиш кераклигини олдиндан билиб олинг.
Жисмоний фаолликни сақлаб туриш учун карантин ёки изолятсия давомида уйда кундалик жисмоний машқларни бажариб турин", - дейди Найман.
Ижтимоий алоқаларни фаолликни давом этинг. Интернет даврида яқинларингиз билан алоқада бўлишни электрон почта, ижтимоий тармоқлар, видеоконференциялар ва телефон орқали осон.
