ТОШКЕНТ, 30 янв - Sputnik. У латифаларни ёқтирмасди, кулгили саҳналар пайтида кулмас эди - бу комедия фильмларини суратга олган режиссёрларнинг энг маъюси эди, деб ёзади Sputnik колумнисти Ольга Бугрова
Леонид Гайдай 1923 йил 30 январда Россиянинг Амур вилоятида туғилган. Иккинчи жаҳон уруши қатнашчиси. Урушдан сўнг Иркутскдаги театр-студияда, 1949-1955 йилларда Москвада ВГИКда ўқиган, 1955 йилдан бошлаб "Мосфильм"да ишлай бошлаган.
Гайдай деярли барча ҳазилларни ўзи ўйлаб топган ва ўзига нисбатан жуда қаттиққўл эди. Тасвирга олиш гуруҳи қотиб кулиб турса ҳам ва у: "Кечирасиз, лекин бу кулгили эмас" - деб юбориши мумкин эди.
Унинг юмори ўзига хос эди. Бир сафар, ВГИК талабаси сифатида, у маърузалардан сўнг дўсти билан кетаётган эди ва ёш ўқитувчи аёл уларнинг орқасидан эргашди - қишнинг қоронғи оқшоми эди, у ёлғиз қолишга қўрқарди. Тўсатдан Гайдай унга ўгирилиб, қўполлик билан талаб қилди: “Эй, пўстинингни еч! Гапимни тушунмадингми ёки сенга ёрдам бериб юборайми? Шунда уни институтдан ҳайдашди. У тикланишга муваффақ бўлди, аммо келажакда у "ҳазилларини" тўғрилаб олди.
Гайдайнинг йигирмага яқин фильми бор. Энг яхшилари 60-йилларда пайдо бўлди: "Ы операцияси", "Кавказ асираси" ва "Брилиант қўл". 15 ойлик ижара даврида комедик "трилогияни" 222,8 миллион томошабин, СССРнинг деярли бутун 250 миллион аҳолиси томоша қилган.
"Барбос ва ноодатий кросс" ва "Самогончилар" қисқа метражли филмлари ҳам жуда муваффақиятли чиқди. Гайдай "Барбос"ни суратга олишни бошлаганида, ҳеч ким кулгили жойини тушунмади: учта аҳмоқ ўзлари ташлаб кетган динамитни тишлаган итнинг орқасидан югуришмоқда. Фильмда кашф қилинган учлик комидиянинг кузири бўлиб чиқди: Қўрқоқ, Тажрибали ва Тентак (Балбес). Актёрлар Вицин, Моргунов ва Никулин Гайдайнинг бошқа фильмларида ҳам - талисман сифатида пайдо бўлган.
Талисман ҳайвонлар бўлган. Бошланишида иккита ит: Брех ва Рекс. Брех ("Барбос") кўплаб дубльларни талаб қилди - югурятиб у оёғини тўнгакка кўтариш учун "динамит"ни ташлаб юборарди. Бир марта "Самогонщиклар"даги Рекс бир сафар шунчали тезлашди-ки, у бир неча кун ўрмон бўйлаб югуриб юрди. Шундан кейин, у ҳеч нарса бўлмагандек қайтиб келди ва ўйнашни давом эттирди.
"Кавказ асираси"да бирданига учта эшак суратга олинди. Биринчи кадорларда эшакни юриши ёки туриши учун режиссёр ёрдамчилари ҳайвонни турли хил юклар билан ишга туширишди. Биринчисида у оғир эди, эшак эса қайсарлик қилиб ҳолда туриб олди. Бошқасида эса – аксинча, эшак мажбурлашсиз юрди. Учинчиси ҳар эҳтимолга қарши эди - унинг юклари ҳар қандай бўлиши мумкин эди.
Энг кўпроқ Леонид Гайдай мушукларга омадлироқ деб ишонар эди. У қора мушукларнинг сирли кучга эга эканлигига ишонган ва уларни энг сирли эпизодларга қўйган. Қора мушук "Брилиант қўл"даги Геша Козодоевни тушида кирган, "Иван Васильевич ..." фильмидаги мушук вақт аро ўтиб Мономах шляпасига айланган. Гайдай 9 мушук актёрлари бўлган.
