Мураккаб геосиёсий вазият хавфсизликни мустаҳкамлаш соҳасида янги ҳаракатларни талаб қилмоқда. Москва Тошкентга миллий куч тузилмаларини замонавий қурол-яроғ ва ҳарбий техника билан таъминлашда ёрдам бермоқда.
Америка техникасини узоқ вақт давомида ва пухта солиштиришдан сўнг, Ўзбекистон Россиянинг "Тайфун" зирҳли автомашиналарини қуролланиш таркибига қабул қилди.
Москва ва Тошкент октябрда К53949 "Тайфун" зирҳли машиналарни катта партиясини етказиб бериш тўғрисида шартнома имзолади.
Янги қуролларнинг биринчи партиясини Ўзбекистон Қуролли Кучларининг Жануби-Ғарбий Махсус ҳарбий округи бўлинмалари қабул қилди.
Бундан аввал ўзбек ҳарбийлари АҚШда ишлаб чиқарилган 300 дан ортиқ зирҳли техникасини эксплуатация қилганди.
Америкаликлар ушбу ишлатилган техникани Excess Defense Articles армия ортиқча мол-мулкини йўқотиш дастури доирасида (Тошкент етказиб бериш харажатларини тўлаган) ўзбек ҳарбий хизматчиларига совға қилишди.
Америкалик машиналар армияда ўзини яхши намоён қилди (фойдаланиш давом этмоқда) ва шунга қарамай, Россия янги техникаси кўп жиҳатдан устунликни намойиш этдилар.
Oshkosh, Navistar International, Spartan Motors ва BAE Systems фирма-ишлаб чиқарувчилари "Ремдизель" (Набережние Челни шаҳри) фирмасига имкониятни бой берди.
"Тайфун"ни сотиб олишнинг учун асосий сабаблар - тоғларда юқори транспорт ҳаракатчанлик, таъмирлаш мумкинлиги ва эҳтиёт қисмлари етарли даражада бўлганлиги.
Терминатор оиласи
"Тайфун" лойиҳаси ўнлаб тадқиқот лойиҳалари ва армиянинг XXI-асрнинг зирҳли машинасига бўлган асосий талабларини (тезлик, куч, экипаж ва жиҳозларни ўқлардан, мина ва снаряд парчаларидан ишончли ҳимоя қилиш) ўзида мужассам этган.
Зирҳли машина оғирлиги 8 килограммгача тротил эквивалентидаги (паст ва ғилдирак остида) портлашга бардош бера олади.
Конструкциясида керамик элементлар билан бирлаштирилган зирҳ ишлатилган, кабинанинг олд томони 30 мм снарядга бардош беради. Машинанинг пастки қисми V шаклига эга - мина зарба тўлқинини ён томонларга тарқатиш учун.
Конструкцияда юқори технологияли ускуна ва қуроллар билан жиҳозланган (бортли ахборот тизими, инқилобий намунадаги двигател, автоматик узатиш, гидропневматик алоҳида подвестка).
"Тайфун" жуда яхши жанговар ва эксплуатация хусусиятларга эга, юқори тезликда (соатига 80 км гача), ҳатто ўтиш мумкин бўлмаган йўлларда ҳам ҳаракатланиши мумкин. Бурчаги 23º гача ва чуқурлиги 1,75 метргача бўлган қияликлар тўсқинлик қилмайди (ҳайдовчи белигача сувда бўлса ҳам, двигател тўхтамайди). Россияда "Тайфун" миналардан ҳимояланган транспорт воситаларининг бир нечта модификациялари ишлаб чиқарилади: уч қобиқли К-63968, рамкали икки қобиқли К-53949 (Ўзбекистон буюртма қилган) ва К-4368 модели.
Масалан, "Тайфун-К" – КамАЗа шассидаги зирҳли автомобил ҳисобланади, у жанг майдонига 16 нафаргача ҳарбий хизматчини олиб бориши мумкин.
"Тайфун-У" (Урал автозаводида ишлаб чиқарилади) машинасидан разведка, штаб-қўмондонлик машинаси (алоқа ва радиоэлектрон жанг) ёки муҳандислик, радиоцион, кимё ва биологик разведка олиб бориш ишларида фойдаланиш мумкин.
Кўпгина ўриндиқлар машина шифтига ёки миналарга қарши таянчларга маҳкамланган (портлаш вақтида шикастланишни камайтириш учун).
Технологиялар кураши
АҚШдан Ўзбекистонга умумий ҳисобда Oshkosh ишлаб чиқарган 159 та M-ATV, MAXXPRO PLUS Navistar International 50 та, Spartan Motors компаниясидан 50 та COUGAR ҳамда BAE Systems дан 50 та RG33L тақдим этилган. Совға мутлақо ўз фойдасини кўзламаган деб бўлмайди.
Шундай қилиб, Пентагон эски техникадан қутулади (утилизацияда иқтисод қилади) ва шерикларнинг АҚШ ҳарбий-саноат комплексига қарамлигини келтириб чиқаради.
Америка Қўшма Штатлари Ўзбекистонга ҳарбий техника етказиб бериш диверсификациясини қайтаришга ҳаракат қилди.
“Ўзбекистон АҚШга сотиб олишга қизиқиш билдирган асбоб-ускуналар ва тизимларнинг рўйхатини тақдим этди. Ушбу қизиқиш Ўзбекистонни Россия қуролларини сотиб олишдан ҳимоя қилиш ва муносабатларимизни мустаҳкамлаш учун ноёб имкониятдир”, - дейилган Сенатнинг Марказий қўмондонлиги АҚШ Қуролли Кучлари Марказий қўмондонлиги баёнотида.
Бу баёнотдан 7 ой ўтгач, Ўзбекистон “Тайфун” зирҳли техникасини қабул қилди, деб ёзади Военное.рф нашри. Россия мудофаа технологиясининг устунлиги АҚШ режаларини охиригача рўёбга чиқаришга имкон бермади.
Бундан ташқари, 2019 йилда Тошкент Россиянинг БТР-82А ва “Тигр” зирҳли техникани (Ми-35М 12 дона вертолёт ва радиоалоқа станцияларни ҳисобламаганда) сотиб олди.
Москва глобал қурол бозорига етказиб бериш хажмларини кўпайтирмоқда - сўнгги йилларда экспорт 15 миллиард долларга яқинлашди ва буюртма портфелининг умумий ҳажми 54 миллиард долларга етди.
Мижоз ҳудудида Россия томонидан мудофаа маҳсулотлари ишлаб чиқаришни маҳаллийлаштириш концепцияси муваффақиятга ҳисса қўшмоқда. Эҳтимол, тез орада Ўзбекистонда “Тайфон”ларни ишлаб чиқариш саноати пайдо бўлиши мумкин.
