"Миллион" марта босилади: Ўзбекистонда лифтлар қаерда ва қандай синовдан ўтказилади?
Ўзбекистонда лифтлар хавфсизлиги қандай текширилади? Уларнинг бардоши неча марта босишга етади? Бу ва бошқа саволларга жавоб — Sputnik Ўзбекистон материалида.
SputnikТошкентдаги "TEXNOPARK"да Марказий Осиёдаги энг баланд лифтларнинг синов минораси жойлашган. Айнан шу ерда 48 та маркердан фойдаланган ҳолда янги лифтлар синовдан ўтказилади.
"TEXNOPARK" президент Шавкат Мирзиёев ташаббуси билан 2019 йилда “Тошкент механика заводи” (аввалги ТАПОиЧ) ҳудудида ташкил этилган.
Бугунги кунда у импорт ўрнини босувчи саноат маҳсулотлари, қурилиш материаллари ва маиший техника ишлаб чиқарувчи 17 та йирик заводни бирлаштиради. Хусусан, панорама, йўловчи, юк ва шифохона лифтлари. Йиллик қуввати — 2 минг кўтаргич.
Улар "AKFA Build" и "Osten" брендлари остида ички бозорга етказиб берилмоқда ҳамда Марказий Осиё мамлакатлари ва Россияга экспорт қилинмоқда. Лифтлар 2023 йилда Воронеж кўп қаватли биноларида пайдо бўлди. Бундан ташқари, улар Санкт-Петербург, Москва, Тюмень, Қозонда ҳам қўлланилади.
Ушбу мураккаб муҳандислик иншоотларининг хавфсизлигига алоҳида эътибор қаратилмоқда. Ахир лифтлар ҳар куни, деярли тўхтовсиз - турар-жой бинолари, меҳмонхоналар, савдо ва бизнес марказлари, давлат ташкилотларида қўлланилади.
Шу билан бирга, камдан-кам одам лифтни ишлатиш қоидаларига эътибор беради. Ваҳоланки, уларнинг мунтазам равишда бузилиши жиддий оқибатларга олиб келади.
Лифт ўртача 200 та қисмдан иборат бўлиб, уларнинг ҳар бири заводни мукаммал ҳолатда тарк этиши керак.
Лифтларнинг хавфсизлигини таъминлашда Марказий Осиёдаги ягона 60 метрлик синов минораси асосий рол ўйнайди. 2021 йилдан бошлаб синов минорасида 15 та лифт модели синовдан ўтказилди.
“TEXNOPARK” МЧЖ бош директорининг жамоатчилик ва оммавий ахборот воситалари билан алоқалар бўйича ўринбосари Наргиз Шоисломова Sputnik Ўзбекистон мухбирига лифтларни текшириш жараёни ҳақида батафсил маълумот берди.
Минора 14 қаватдан иборат бўлиб, бир вақтнинг ўзида турли ўлчамдаги ва юк кўтарувчи 4 та лифтни синовдан ўтказишга қодир. Айтганча, импорт қилинган моделлар ҳам текширилади.
“Бу ерда лифтлар юк кўтариш қобилияти, лифт хавфсизлиги тизими, силлиқлиги, шовқини ва бошқа кўплаб параметрлари бўйича синовдан ўтказилади. Натижада халқаро ва миллий сифат сертификатлари берилади”, — деди Шоисломова.
Ҳар бир партиядан битта лифт синовдан ўтказилади, чунки битта лифт учун ҳам, ишлаб чиқарилган барча маҳсулотлар учун ҳам ишлаб чиқариш жараёни бир хил. Барча лифтлар ортиқча фавқулодда қувват тизими (ARD) билан жиҳозланган бўлиб, у ҳам минорада синовдан ўтказилмоқда.
Унинг моҳияти нимада? Объектда чироқлар ўчса, тизим 40 сония ичида электр энергиясини етказиб беради. Лифт кабинасини энг яқин қаватга олиб келиш ва эшикларни очиш кифоя.
“Кенг кўламли ўчириш вақтида лифтларимизда ушбу тизим ишлаган эди ва Фавқулодда вазиятлар вазирлиги ўша куни уларга хизмат кўрсатишни осонлаштирганимиз учун бизга миннатдорчилик билдирди”, — деб эслайди Шоисломова.
Минора жуда функционал. 14-қаватда лифт монтаж усталари учун амалий машғулотлар ўтказиладиган махсус хона мавжуд. Заводнинг ўзида лифтлар ҳам бир қатор кўрсаткичлар бўйича синовдан ўтказилади.
Махсус лабораторияда тугмалар мустаҳкамлиги текширилади, эшиклар фотоэлементларнинг ишлаши текширилади ва вандалга қарши турли синовлар ўтказилади.
Ҳар бир лифт тугмаси бутун хизмат муддати давомида (25 йил) миллион марта босишга бардош бериши керак.
“Лифтнинг хизмат қилиш муддати бевосита фойдаланувчиларга боғлиқ. Лифтни супуриш ёки тозалашда сиз бўшлиққа чиқинди ташлашингиз шарт эмас. Шундай қисмлар борки, улар чангланади, ишқаланади ва энг муҳим дақиқаларда ишламайди. Шунингдек, юк кўтарувчи механизмларни чўзиб ёки бўшатиб қўймаслик учун сакраш керак эмас”, — дея таъкидлади у.