ТОШКЕНТ, 23 окт — Sputnik. Қозонда делегациялар аъзолари иштирокида БРИКС саммитининг кенгайтирилган йиғилиши бўлиб ўтди. Унда иштирокчилар БРИКС мамлакатлари ўртасидаги иқтисодиёт, савдо ва саноат масалаларини муҳокама қилишди.
Россия президентининг сўзларига кўра, жаҳон савдоси ва глобал иқтисодиёт сезиларли даражада ўзгариб бормоқда, фаолият марказлари ривожланаётган бозорлар томон силжимоқда.
“Жаҳон савдоси ва умуман, жаҳон иқтисодиёти сезиларли ўзгаришларни бошдан кечирмоқда. Ишбилармонлик фаоллиги маркази аста-секин ривожланаётган бозорлар томон силжиб бораётгани ижобийдир. Кўп қутбли модел шакллантирилмоқда, бу ўсишнинг янги тўлқинини бошлаб беради, бу биринчи навбатда глобал Жануб ва Шарқ – ва табиийки, БРИКС давлатлари ҳисобига”, — деди Россия президенти.
Унинг фикрича, БРИКС мамлакатлари иқтисодлари оқилона сиёсат туфайли барқарорликни намойиш этмоқда.
“БРИКС мамлакатлари иқтисодиётига келсак, умуман олганда, ҳукуматларимиз масъулиятли макроиқтисодий ва молиявий сиёсати туфайли улар етарли даражада барқарорликни намойиш этмоқда”, — дея қайд этди Путин.
БРИКС давлатларининг харид қобилияти паритети бўйича жаҳон иқтисодиётидаги улуши G7 улушидан ишончли тарзда ошиб кетади, дейди Россия етакчиси.
“2024 йил охирида БРИКС мамлакатларининг харид қобилияти паритети бўйича улуши 36,7% ни ташкил қилади, бу "Еттилик" гуруҳи мамлакатлари улушидан ишончли тарзда ошади - бу улуш 30% ташкил қилади, 30% эса 2023 йил охирида эди, 2024 йилда у бироз юқорироқ бўлади”, — дея аниқлик киритди Владимир Путин.
Ривожланган мамлакатларда қарз юки сурункали равишда ошиб бормоқда, бир томонлама санкциялар амалиёти кенгаймоқда, бу жаҳон савдосининг парчаланишига олиб келади, дея давом этди Путин. Шу билан бирга, БРИКС мамлакатлари иқтисодлари оқилона сиёсат туфайли барқарорликни намойиш этмоқда, дея қўшимча қилди у.
Россия раҳбари БРИКСга аъзо давлатлар иқтисодиётини қўллаб-қувватлаш ва Глобал Жануб ва Шарқий мамлакатларини молиявий ресурслар билан таъминлаш воситасига айланиши керак бўлган инвестиция платформасини яратишни таклиф қилди. Келгусида бирлашма электрон тижоратда савдо низоларини судгача ҳал қилиш механизмларини яратиши мумкин, дея қўшимча қилди у.
БРИКСнинг бир қанча мамлакатлари дон, дуккакли ва мойли экинлар етиштириш ҳажми бўйича дунёда етакчилик қилмоқда, бу бирлашманинг дон биржасини очиш таклиф қилинди, бу дунёда ғалла нархининг адолатли кўрсаткичларини яратишга ёрдам беради.
“Бир қатор БРИКС давлатлари дон, дуккакли ва ёғли ўсимликлар етиштириш бўйича дунёдаги энг йирик давлатлар қаторига киради. Шу муносабат билан улар озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашдаги алоҳида ролини ҳисобга олган ҳолда маҳсулот ва хомашё учун адолатли ва прогноз қилинадиган нарх кўрсаткичларини шакллантиришга ёрдам берадиган БРИКС дон биржасини очишни таклиф қилишди”, — дея қайд этди у.
Россия президенти БРИКС мамлакатлари учун адолатли рақобат платформасини ишга тушириш зарурлигини айтди.
“БРИКС халқаро монополияга қарши ҳуқуқ ва сиёсат маркази ўзини яхши исботлади. Бу соҳани янада ривожлантириш, жумладан, ҳалол рақобат учун давлатлараро платформани ишга тушириш зарур, деб ҳисоблаймиз”, — дея тушунтирди Путин.
Шунингдек, Россия қимматбаҳо металлар ва олмослар учун алоҳида БРИКС платформасини яратишни таклиф қилмоқда. Унинг таъкидлашича, Россия ҳам ер қаъридан фойдаланиш соҳасида ҳамкорликни фаол қўллаб-қувватлайди.
Қолаверса, соғлиқни сақлаш соҳасида, жумладан, ядровий тиббиёт соҳасида БРИКС ҳамкорлигини кучайтириш зарурлиги айтилди.
“Октябрь ойидаги тегишли вазирлар йиғилиши ёрдам берган соғлиқни сақлаш соҳасидаги БРИКС ҳамкорлигида сезиларли ютуқларга эришилди. У соғлиқни сақлаш соҳасида ишлаш учун узоқ муддатли векторни ўрнатди. Инновацион радиологик препаратлар ва диагностика воситаларини ишлаб чиқариш бўйича ҳамкорликни ривожлантирувчи ядро тиббиёти гуруҳи тузилди. Санкт-Петербургда ўтказилган БРИКСнинг биринчи ядровий тиббиёт форуми ҳам фойдали бўлди”, —деди Путин.
Россия раҳбарининг қўшимча қилишича, БРИКС вакцина маркази ва силга қарши тадқиқот тармоғи салоҳиятини янада кучайтириш муҳим.
Россия президенти Владимир Путин БРИКС мамлакатларини Россия Федерацияси ишбилармон доиралари томонидан қўлланиладиган сунъий интеллект соҳасидаги ахлоқ кодексига қўшилишни таклиф қилди.
“Мен Россиянинг сунъий интеллект соҳасида БРИКС иттифоқини яратиш таклифига эътибор қаратаман. Унинг мақсади - сунъий интеллект технологияларини тартибга солиш, жумладан, улардан ноқонуний фойдаланишнинг олдини олиш. Россияда ишбилармон доиралар бу борадаги ахлоқ кодексини қабул қилдилар, унга БРИКС бўйича ҳамкорларимиз ва бошқа давлатлар қўшилиши мумкин”, — деди Россия етакчиси.
Унинг сўзларига кўра, Жаҳон савдо ташкилоти масалалари бўйича БРИКС маслаҳатлашув механизмининг ишга туширилиши жаҳон иқтисодиёти учун адолатли “ўйин қоидалари” бўйича умумий позицияни ишлаб чиқишга ёрдам беради.
"Биз чет эл қоидалари ва хорижий платформаларда қанча узоқ яшасак ва ишласак, янги ва адолатли иқтисодий ва молиявий тизимга ўтиш шунчалик узоқ давом этади ва Яқин Шарқда кузатаётганимиздан ҳам каттароқ нотинчликлар билан бирга бўлиши мумкин", — деди у.
Россия доллардан воз кечмаяпти, балки унга алтернатива излашга мажбур. Доллар ҳақиқатан ҳам қурол сифатида ишлатилмоқда, бу катта хато, дея қўшимча қилди Россия етакчиси.
"Доллар қурол сифатида ишлатилади. Бу буни шундай кўряпмиз. Менимча, бу ишни қилаётганларнинг катта хатоси. Доллар ҳанузгача жаҳон молиясининг энг муҳим воситаси бўлиб қолмоқда... Лекин биз буни қилмаймиз. Биз доллардан воз кечмаяпмиз, унга қарши курашмаяпмиз. Аммо ишлашга рухсат берилмаса, нима қилишимиз керак? Биз бошқа муқобилларни излашга мажбурмиз – шундай бўлмоқда", — дея аниқлик киритди Путин.
“Бразилия ҳақиқатан ҳам БРИКСга раислигимизни қабул қилмоқда. Биз сизни қўллаб-қувватлаш ва у самарали бўлишини таъминлаш учун қўлимиздан келганини қиламиз. Ишончимиз комилки, БРИКСда етакчилик ишончли қўлларга ўтади”, — деди Путин.
БРИКС саммитининг якуний декларациясини қабул қилди. Владимир Путиннинг сўзларига кўра, декларацияни БМТда тарқатиш режалаштирилган.
БРИКС саммити 22 октябрь куни бошланди ва унда 36 давлат ва олти халқаро ташкилот вакиллари иштирок этмоқда. Саммит тенг ҳуқуқли глобал ривожланиш ва хавфсизлик учун кўп томонлама муносабатларни мустаҳкамлаш шиори остида ўтказилаётган Россия Федерациясининг бирлашмага раислиги доирасидаги якуний тадбир бўлади.
БРИКС - 2006 йилда Россия, Хитой, Ҳиндистон ва Бразилия томонидан тузилган давлатлараро бирлашма. Унга 2011 йилда Жанубий Африка Республикаси қўшилган. Россия 2024 йил 1 январдан буён ташкилотга раислик қилмоқда. 2024 йил бошида Миср, Эфиопия, Эрон, БАА ва Саудия Арабистони БРИКСга аъзо бўлди.
Ўзбекистон президенти Шавкат Мирзиёев Россия Федерацияси президенти Владимир Путиннинг таклифига биноан 23-24 октябрь кунлари БРИКС бирлашмаси давлатларининг саммитида иштирок этиш учун амалий ташриф билан Қозон шаҳрида бўлади.